Het Universitair Ziekenhuis Gent en de Vakgroep Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie van de Universiteit Gent gaan samen met de firma Qmbt en de Christelijke Mutualiteit onderzoeken hoe ze een robot kunnen inzetten binnen de gezondheidszorg. Qmbt/Qbis zorgen voor de ontwikkeling van de humanoïde robot ZORA; zij verzorgen de software en programmatie en gebruiken daarvoor de NAO-robot van het Franse Aldebaran Robotics, in het bijzonder voor revalidatie bij kinderen en volwassenen en valdetectie bij epilepsiepatiënten en ouderen. Het is de allereerste humanoïde robot ter wereld die hiervoor ingezet wordt.
De humanoïde robot kreeg de naam ZORA: Zorg ouderen revalidatie en (Aan)valdetectie. De vier partners gaan nu onderzoeken in welke vorm en mate de robot kan ingezet worden voor de interactieve ondersteuning van patiënten die revalideren of epilepsie hebben. De robot wordt op dit moment nog volop uitgetest en maakt dus nog geen deel uit van de standaard revalidatiebehandelingen en ondersteuning bij epilepsie. ZORA is een interactieve aanvulling op het zorgmateriaal en de zorgverleners die vandaag al dagelijks ingezet worden binnen de gangbare therapieën en onderzoeken bij de twee vooropgestelde patiëntengroepen. Het is geenszins de bedoeling dat ZORA therapiemateriaal of personeel uitspaart of vervangt, zo bevestigen alle partners in dit project.
PROEFPROJECT (kindER)REVALIDATIE
Binnen de afdeling (kinder)revalidatie van het UZ Gent wordt de robot ingezet om te tonen welke oefeningen een patiënt moet doen, met welk aantal herhalingen. ZORA is een kleine en zeer beweeglijke robot met een hoge aaibaarheidsfactor, hij geeft herhaalde en mondelinge instructies, ondersteund door muziek en geluid. Het is net díe combinatie die kinderen en jongeren (extra) stimuleert om te bewegen en te oefenen.
Een van de meest bepalende factoren voor de uitkomst van het motorische revalidatieproces is de intensiteit van de training. Kinderrevalidatie vereist meestal een voortdurende een-op-eenbegeleiding omwille van een gebrek aan aandacht, inzicht in het eigen revalidatieproces en de intrinsieke motivatie van het kind. Het aantal uren therapie per kind is bovendien beperkt omwille van financiële beperkingen in de zorgsector. ZORA kan in die situatie tegemoetkomen door kinderen te motiveren om meer en intensiever te oefenen, als aanvulling op het bestaande therapieplan. Een primaire controle van de uitvoering van de oefening is mogelijk via ingebouwde camera’s. Door die opnames te registreren, krijgen de therapeuten een logboek van de intensiteit van de training per patiënt. ZORA kan een (kinesi- of ergo)therapeut echter niet vervangen. De therapeut blijft diegene die de oefeningen aanleert en tussentijds controleert, in combinatie met het gebruik van ZORA.
De robot zal op termijn verbonden kunnen worden met een elektromyografie of EMG die het samentrekken van de spieren detecteert. Aan de hand hiervan kan ZORA bepalen of de oefeningen juist of fout worden uitgevoerd. Ook door markers op het lichaam van de patiënt aan te brengen, kan de robot de juistheid van de oefening bepalen. ZORA heeft bovendien een ingebouwde camera die de patiënten tijdens de revalidatieoefeningen filmt en monitort. Dat kan nuttig zijn voor later onderzoek of individuele bijschaving van de oefeningen.
PROEFPROJECT (AAN)VALDETECTIE BIJ EPILEPSIE
ZORA kan geprogrammeerd worden om bij epilepsiepatiënten aanvallen te detecteren, in eerste instantie in een ziekenhuisomgeving. De robot zal via een wi-fiverbinding de EEG/ECG van een epileptische patiënt in het ziekenhuis lezen en analyseren en kan bij een vermoedelijke aanval gepersonaliseerde vragen stellen. Het is de bedoeling dat ZORA op die manier snel en accuraat een aanval herkent. Het gebeurt immers heel vaak dat de huidige aanvaldetectiesystemen valse alarmen genereren. Als een robot in dergelijke gevallen de juiste inschatting maakt, hoeven de verpleegkundigen niet onnodig uit te rukken en kunnen zij (blijven) focussen op situaties waar hun expertise en zorg wel nodig zijn. ZORA kan bovendien zodanig geprogrammeerd worden, dat hij bij een bevestigde aanval hulp kan inroepen door bijvoorbeeld iemand op te bellen.
TWEE JAAR ONDERZOEK
Onderzoekers van het departement Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie van de UGent zullen de effectiviteit van ZORA in de kinderrevalidatie onder de loep nemen. Door middel van een cross-over design gaan ze na wat het toegevoegde effect is van ZORA op het bestaande revalidatieaanbod in het Kinderrevalidatiecentrum voor kinderen met een hersenletsel in de subacute fase (na een ongeval, infectieziekte of hersentumor).
Binnen het project dat de dienst neurologie van het UZ Gent met ZORA wil uitvoeren, wordt onderzocht of de robot een rol kan spelen binnen de verpleegkundige equipe van het Centrum voor Neurofysiologische Monitoring (CNM). Een paar voorbeelden van situaties waarin dat mogelijk kan zijn:
• om na te gaan of een alarm terecht of vals is. ZORA zal de patiënt vragen of alles in orde is; alleen als de patiënt adequaat de vraag beantwoordt, wordt er geen dwingend alarm naar de verpleegkundige doorgestuurd;
• op het moment van een aanval zal ZORA de verpleegkundigen op de hoogte stellen, maar neemt hij ook onmiddellijk de interactie met de patiënt voor zijn rekening. ZORA zal ook inzoomen op de patiënt, zodat zeer gedetailleerde videobeelden van de aanval beschikbaar zijn;
• om na te gaan of de robot bij zware epileptische aanvallen die gepaard gaan met vallen de val kan detecteren en een extra alarm kan genereren.
PROEFPROJECT (kindER)REVALIDATIE
Binnen de afdeling (kinder)revalidatie van het UZ Gent wordt de robot ingezet om te tonen welke oefeningen een patiënt moet doen, met welk aantal herhalingen. ZORA is een kleine en zeer beweeglijke robot met een hoge aaibaarheidsfactor, hij geeft herhaalde en mondelinge instructies, ondersteund door muziek en geluid. Het is net díe combinatie die kinderen en jongeren (extra) stimuleert om te bewegen en te oefenen.
Een van de meest bepalende factoren voor de uitkomst van het motorische revalidatieproces is de intensiteit van de training. Kinderrevalidatie vereist meestal een voortdurende een-op-eenbegeleiding omwille van een gebrek aan aandacht, inzicht in het eigen revalidatieproces en de intrinsieke motivatie van het kind. Het aantal uren therapie per kind is bovendien beperkt omwille van financiële beperkingen in de zorgsector. ZORA kan in die situatie tegemoetkomen door kinderen te motiveren om meer en intensiever te oefenen, als aanvulling op het bestaande therapieplan. Een primaire controle van de uitvoering van de oefening is mogelijk via ingebouwde camera’s. Door die opnames te registreren, krijgen de therapeuten een logboek van de intensiteit van de training per patiënt. ZORA kan een (kinesi- of ergo)therapeut echter niet vervangen. De therapeut blijft diegene die de oefeningen aanleert en tussentijds controleert, in combinatie met het gebruik van ZORA.
De robot zal op termijn verbonden kunnen worden met een elektromyografie of EMG die het samentrekken van de spieren detecteert. Aan de hand hiervan kan ZORA bepalen of de oefeningen juist of fout worden uitgevoerd. Ook door markers op het lichaam van de patiënt aan te brengen, kan de robot de juistheid van de oefening bepalen. ZORA heeft bovendien een ingebouwde camera die de patiënten tijdens de revalidatieoefeningen filmt en monitort. Dat kan nuttig zijn voor later onderzoek of individuele bijschaving van de oefeningen.
PROEFPROJECT (AAN)VALDETECTIE BIJ EPILEPSIE
ZORA kan geprogrammeerd worden om bij epilepsiepatiënten aanvallen te detecteren, in eerste instantie in een ziekenhuisomgeving. De robot zal via een wi-fiverbinding de EEG/ECG van een epileptische patiënt in het ziekenhuis lezen en analyseren en kan bij een vermoedelijke aanval gepersonaliseerde vragen stellen. Het is de bedoeling dat ZORA op die manier snel en accuraat een aanval herkent. Het gebeurt immers heel vaak dat de huidige aanvaldetectiesystemen valse alarmen genereren. Als een robot in dergelijke gevallen de juiste inschatting maakt, hoeven de verpleegkundigen niet onnodig uit te rukken en kunnen zij (blijven) focussen op situaties waar hun expertise en zorg wel nodig zijn. ZORA kan bovendien zodanig geprogrammeerd worden, dat hij bij een bevestigde aanval hulp kan inroepen door bijvoorbeeld iemand op te bellen.
TWEE JAAR ONDERZOEK
Onderzoekers van het departement Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie van de UGent zullen de effectiviteit van ZORA in de kinderrevalidatie onder de loep nemen. Door middel van een cross-over design gaan ze na wat het toegevoegde effect is van ZORA op het bestaande revalidatieaanbod in het Kinderrevalidatiecentrum voor kinderen met een hersenletsel in de subacute fase (na een ongeval, infectieziekte of hersentumor).
Binnen het project dat de dienst neurologie van het UZ Gent met ZORA wil uitvoeren, wordt onderzocht of de robot een rol kan spelen binnen de verpleegkundige equipe van het Centrum voor Neurofysiologische Monitoring (CNM). Een paar voorbeelden van situaties waarin dat mogelijk kan zijn:
• om na te gaan of een alarm terecht of vals is. ZORA zal de patiënt vragen of alles in orde is; alleen als de patiënt adequaat de vraag beantwoordt, wordt er geen dwingend alarm naar de verpleegkundige doorgestuurd;
• op het moment van een aanval zal ZORA de verpleegkundigen op de hoogte stellen, maar neemt hij ook onmiddellijk de interactie met de patiënt voor zijn rekening. ZORA zal ook inzoomen op de patiënt, zodat zeer gedetailleerde videobeelden van de aanval beschikbaar zijn;
• om na te gaan of de robot bij zware epileptische aanvallen die gepaard gaan met vallen de val kan detecteren en een extra alarm kan genereren.
