"Ondanks sensibiliseringscampagnes weten nog te weinig mensen dat een herseninfarct wel degelijk kan worden behandeld, maar dat dat snel moet gaan", zegt professor Cras. "Het probleem is dat je een herseninfarct, in tegenstelling tot een hartinfarct, niet voelt. Helaas wordt al te vaak op een kleine verwittiging, zoals een tinteling of een kortdurende spraakstoornis, niet alert gereageerd, terwijl zo'n verwittiging, ook wel TIA of Transient Ischemic Attack genoemd, vaak het alarmsignaal is voor een beroerte. Onderzoek heeft uitgewezen dat twee tot acht procent van de mensen binnen de maand na een TIA een herseninfarct krijgt."
Patrick Cras wijst er op dat bij het minste signaal (onduidelijke spraak, gedeeltelijke verlamming van het lichaam, gezichtsuitval, scheve mond ...) alarm moet worden geslagen. "als binnen de 45 minuten na aankomst in het ziekenhuis trombolyse kan worden toegediend, kan de trombus die het bloedvat verstopt, worden opgelost.
Helaas wordt deze behandeling nog maar in 10 procent van de gevallen toegepast, bij de rest lukt het niet, meestal omdat de patiënt te laat naar het ziekenhuis komt."
Bij een herseninfarct of een beroerte gaat een bloedvat - dat kan een klein, maar ook een zeer groot bloedvat zijn, tot en met de bloedvaten in de hals - dichtzitten waardoor een deel van de hersenen minder zuurstof krijgen en dus slechter functioneren. "Het gevolg is dat een aantal hersenfuncties uitvalt. Hoe groot de schade achteraf is, hangt af van de mate van de vermindering van de zuurstoftoevoer, de grootte van het 'getroffen gebied' en de duur."
Hoge bloeddruk, hoge cholesterol, alcohol, roken en weinig bewegen zijn de grote risicofactoren. Het aantal gevallen is de jongste jaren wel lichtjes gedaald. "Jonge mensen - herseninfarct komt voor vanaf 45 jaar - herstellen gemakkelijker dan oudere patiënten", zegt professor Cras. "Maar alles hangt af van de mate waarin delen van de hersenen zijn afgestorven. Is er sprake van een klein deel, dan kunnen andere delen het overnemen. Spreken we over een grotere 'regio', dan is de schade vaak onherstelbaar."
Cognitieve problemen
De verschijnselen na een herseninfarct - niet te verwarren met een hersenbloeding, wat ongeveer dezelfde symptomen heeft, maar moeilijker te behandelen is - hangen af van waar het bloedvat dat komt dicht te zitten zich bevindt, vooraan of achteraan in de hersenen, rechts of links. "Behalve halfzijdige verlamming kunnen spraaken concentratiestoornissen optreden. Na een lange revalidatie kunnen motorische problemen worden verholpen.
De grote uitdaging zijn de cognitieve problemen, die meestal langer blijven nazinderen. Dikwijls kunnen patiënten na hun herseninfarct hun beroep niet langer uitoefenen. In revalidatiecentrum RevArte in Antwerpen Antwerpen revalideren momenteel veertig patiënten residentieel - gedurende drie maanden - en nog een twintigtal ambulant. Na drie maanden intensieve revalidatie, met verblijf in het centrum, volgt gedurende een halfjaar tot een jaar dagrevalidatie, drie keer per week. Afhankelijk van de ernst van het letsel moet verder wekelijks kinesitherapie worden gevolgd, en dit levenslang.
RevArte
Veerle (48) is al twee maanden intensief aan het revalideren.
"Het gaat te traag naar mijn zin, maar ik maak wel gigantische vorderingen. De linkerzijde van mijn lichaam was volledig verlamd en ik kan nu met een orthese al wat stappen. Mijn revalidatie is nu gefocust op mijn arm, in de hoop dat ik op termijn mijn beide armen zal kunnen gebruiken." In RevArte leren pati?nten onder meer in een oefenkeuken opnieuw koffiezetten, een boterham smeren, de afwas doen...
"De functionele training in de oefenkeuken maakt deel uit van het ergotherapeutisch luik van de revalidatie", zegt revalidatiearts Els Van Tichelt. "Patiënten leren hier bijvoorbeeld een- of tweehandige trucjes om opnieuw zelfstandig te koken of te eten, al dan niet in combinatie met hulpmiddelen zoals een aangepast bestek, borden met stootrand, speciale potten om af te gieten. Een andere training is dan weer toegespitst op zich opnieuw zelfstandig leren wassen, tanden poetsen, haren kammen. Bij de meeste pati?nten zijn er behalve motorische ook cognitieve stoornissen, zoals geheugen- of aandachtsproblemen.
Ook voor wat dat laatste betreft, is het functioneel oefenen in de keuken zeer belangrijk."
RevArte biedt een uitgebreide sport- en bewegingstherapie aan. "Dat gaat van evenwichtsoefeningen tot leren stappen, fietsen, zwemmen. Daarnaast wordt ook intensief gewerkt om opnieuw in het verkeer te kunnen functioneren: de tram of de bus nemen, roltrappen gebruiken, fietsen, met een ligfiets of driewieler. Verder krijgt elke patiënt ook psychologische begeleiding, niet alleen in verband met de aanvaarding van de handicap, ook om te ontdekken of er aandachts-, concentratie- en/ of geheugenproblemen zijn. Die vallen niet altijd onmiddellijk op. De revalidatie is multi- en interdisciplinair, waarbij de logopedist - om spraak, articulatie en mimiek onder controle te krijgen - in overleg staat met de ergotherapeut, de kinesist, de arts en natuurlijk de familie."
Geduld
"Je moet geduld, veel geduld hebben, hoe vaak heb ik dat al moeten horen", zucht Malou Van der Meersche, die twaalf jaar geleden na een operatie een herseninfarct kreeg. Sindsdien is ze linkszijdig verlamd en ziet ze erg slecht door haar linkeroog. Spreken gaat goed, maar pas na een jaar intensieve logopedie. "Na een zware revalidatie van drie maanden in het ziekenhuis krijg ik nu al twaalf jaar vier keer in de week kine. Dat helpt, zeker ook sinds ik eens in de week ga zwemmen. Ik kan intussen met veel moeite enkele stapjes zetten."
Van der Meersche was 54 toen ze een herseninfarct, beroerte of cerebrovasculair accident (cva) kreeg. "In een fractie van een seconde verandert je leven totaal", vertelt ze. "Ik leidde een hectisch bestaan: ik had een drukke job bij Procter & Gamble, was dirigente van een kinderen vrouwenkoor, en zong ook als sopraan. Omdat mijn stem door cva is veranderd, heb ik dat allemaal moeten opgeven, wat ik nog altijd verschrikkelijk vind. Ik moet nu voor alles op anderen rekenen. Gelukkig is Anny, mijn mantelzorgster, er altijd. Maar toch. Ik zou zo graag een barbecue organiseren, maar dan moet ik weer alles aan herseninfarct kinderen Anny overlaten ... In het begin hoopte ik dat alles wel weer in orde zou komen, maar dat is dus niet gebeurd. Ik ben ook altijd ongerust: stel dat het een tweede keer gebeurt."
Dat is wat Clement Decoster is overkomen. Hij kreeg zijn eerste herseninfarct toen hij 49 was. Hij raakte rechtszijdig verlamd, maar stapt nu met een orthese. Vier jaar na zijn eerste herseninfarct kreeg hij een tweede aanval.
Sindsdien kan hij nog amper spreken. "Mijn man had een hoge bloeddruk en een te hoge cholesterol", zegt Clements vrouw, Hilda Decoster. "Daar was hij voor in behandeling, zijn medicatie was net opgestart. Op een nacht heeft hij een herseninfarct gekregen. Langzaamaan is zijn toestand verbeterd, nu trekt hij goed zijn plan. Hij gaat twee keer per dag met een vriend, die ook een herseninfarct heeft gehad, een eindje wandelen. Langzaam, dat wel. Hoewel hij slecht verstaanbaar is, probeert hij toch tegen iedereen te praten. Hij is veel socialer nu. Het is voor hem wel moeilijk om een gesprek in groep te volgen."
Hilda Decoster en haar man zijn aangesloten bij Hou Moed, de CVA Zelfhulpgroep Middelheim. "Na CVA verandert alles totaal. Vroeger vlogen we samen door het leven, nu komt alles op mij terecht. Bij de zelfhulpgroep kan je daarover praten. We zitten nu bijna altijd tussen gehandicapte mensen. Onze andere vrienden zijn bijna allemaal weggevallen. In het begin proberen ze er rekening mee te houden, maar dat blijft niet duren. Ik neem niemand iets kwalijk, maar wij kunnen niet meer doen wat we vroeger deden. We maken er het beste van: we vertrekken binnenkort met Ziekenzorg met de bus naar de Vogezen. Onder begeleiding van verpleegsters. Dan heb ik ook een beetje vakantie."
www.belgianstrokecouncil.com www.zelfhulp.be/CVA www.revarte.be
Bron: Gazet Van Antwerpen, 07-07-2012
