Het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ) heeft het interview met dr. Kris Verburgh over zijn nieuwe boek ‘De voedselzandloper’ in Het Belang van Limburg en Gazet van Antwerpen met veel aandacht gelezen. Wij betreuren het ten zeerste dat dr. Verburgh bepaalde uitspraken en info over de aanbevelingen bij de actieve voedingsdriehoek niet bij het VIGeZ heeft afgetoetst. Zo had ongenuanceerde en onvolledige informatie vermeden kunnen worden.
Dr. Verburgh stelt dat de actieve voedingsdriehoek gebaseerd is op het Amerikaanse model ‘the food pyramid’, maar deze uitspraak klopt niet. De actieve voedingsdriehoek is bij de ontwikkeling in de jaren ‘90 enkel qua vorm gebaseerd op de Amerikaanse food pyramid. Voor de inhoud en de aanbevelingen werd gekeken naar de beschikbare voedingsaanbevelingen van gerenommeerde instanties op nationaal (Hoge Gezondheidsraad) en internationaal niveau (World Health Organization).
Aangezien dr. Verburgh zich voor de totstandkoming van de voedselzandloper niet baseert op de voedingsaanbevelingen van deze instanties, kan dit model – in tegenstelling tot wat dr. Verburgh beweert - niet aanzien worden als een alternatief voor de actieve voedingsdriehoek.
Eerst en vooral is de actieve voedingsdriehoek een voedingsvoorlichtingsmodel dat de wetenschappelijke kennis omtrent voeding visueel vereenvoudigd wil weergeven. De driehoek vormt dus een basis voor artsen' style='color:#00896e;border-bottom:1px dotted #00896e;'>artsen en diëtisten om steeds correct voedingsadvies op maat te geven. Ook leerkrachten of vormingswerkers gebruiken de driehoek voor educatie of voedingsvoorlichting. De actieve voedingsdriehoek is opgebouwd uit 1 beweeglaag, 7 essentiële voedingsgroepen en een restgroep. Hoe groter de groepen, hoe meer we er van nodig hebben. Dit is nu net hetgeen waar de voedselzandloper ernstig tekortschiet: het geeft geen hoeveelheden weer en gebruikt enkel de indicator ‘zoveel mogelijk vervangen door’.
Dit is volgens het VIGeZ een slecht vertrekpunt, omdat op die manier geen rekening wordt gehouden met de dagelijkse voedingsinname. Het is namelijk niet enkel van belang wat je eet, maar ook hoeveel. Mensen weten op die manier niet hoeveel ze precies van wat mogen eten, wat dus zeer verwarrend is. Zo is het bijvoorbeeld in de voedselzandloper niet duidelijk hoeveel vlees de consument dagelijks mag eten, terwijl de actieve voedingsdriehoek duidelijk aangeeft dat je maximaal 100 g vlees per dag mag eten. Daarbij raadt het VIGeZ aan te kiezen voor magere soorten en voldoende af te wisselen door onder andere 2 x per week vis te eten en regelmatig vlees volwaardig te vervangen door een vegetarisch alternatief. Je kan dus bezwaarlijk zeggen dat de actieve voedingsdriehoek de consumptie van vlees promoot.
Ook wie geen melk lust of wil drinken, biedt de driehoek mogelijkheden: met calcium verrijkte sojaproducten zijn als alternatief voor melk opgenomen in deze groep.
Bovendien houdt de voedingszandloper bij het onderscheiden van de verschillende groepen geen rekening met de voedingsstoffen die de producten aanleveren. In de driehoek worden de voedingsmiddelen in een bepaalde groep ingedeeld op basis van de voedingsstoffen die ze aanleveren. Vlees, vis, eieren en vervangproducten bijvoorbeeld worden ondergebracht in één groep omwille van het feit dat deze producten eiwitrijk zijn en specifieke vitaminen en mineralen aanbrengen zoals ijzer. Door hier geen rekening mee te houden, loopt de consument het gevaar bepaalde belangrijke vitaminen en andere voedingsstoffen niet voldoende in te nemen. Hierdoor is het gevaarlijk te stellen dat brood, aardappelen, pasta en rijst vervangen mag worden door fruit en groenten. Zij leveren namelijk niet dezelfde voedingsstoffen en kunnen elkaar dus niet vervangen.
Tenzij op advies van een arts heeft men in een evenwichtige voeding standaard geen voedingssupplementen nodig terwijl dit in de voedingszandloper wel wordt aanbevolen. Voeding moet immers alle nodige bestanddelen aanleveren.
Ook heeft het VIGeZ zelf nog enkele vragen en bedenkingen, onder andere waarom dr. Verburgh alle graanproducten afraadt maar toch havermoutpap aanraadt en volle rijst wel geschikt vindt?
Ten slotte beweert dr. Verburgh dat de actieve voedingsdriehoek verouderd is. Het model bestaat inderdaad al 15 jaar en is een vaste waarde geworden in de voedingsvoorlichting. Toch betekent dit niet dat het om een statisch model gaat: bij elke herziening van de voedingsaanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad gaat het VIGeZ na of er ook in de actieve voedingsdriehoek wijzigingen moeten worden aangebracht, visueel of in de aanbevelingen. Zo werd de actieve voedingsdriehoek in 2011 grondig onder de loep genomen in navolging van de herziene voedingsaanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad. Tegelijk werd het model getoetst aan de recente wetenschappelijke bevindingen en consensussen. Verschillende rondes met experts in voeding, beweging en gezondheidsvoorlichting resulteerden dit jaar uiteindelijk in een herziening van het model.
Aangezien dr. Verburgh zich voor de totstandkoming van de voedselzandloper niet baseert op de voedingsaanbevelingen van deze instanties, kan dit model – in tegenstelling tot wat dr. Verburgh beweert - niet aanzien worden als een alternatief voor de actieve voedingsdriehoek.
Eerst en vooral is de actieve voedingsdriehoek een voedingsvoorlichtingsmodel dat de wetenschappelijke kennis omtrent voeding visueel vereenvoudigd wil weergeven. De driehoek vormt dus een basis voor artsen' style='color:#00896e;border-bottom:1px dotted #00896e;'>artsen en diëtisten om steeds correct voedingsadvies op maat te geven. Ook leerkrachten of vormingswerkers gebruiken de driehoek voor educatie of voedingsvoorlichting. De actieve voedingsdriehoek is opgebouwd uit 1 beweeglaag, 7 essentiële voedingsgroepen en een restgroep. Hoe groter de groepen, hoe meer we er van nodig hebben. Dit is nu net hetgeen waar de voedselzandloper ernstig tekortschiet: het geeft geen hoeveelheden weer en gebruikt enkel de indicator ‘zoveel mogelijk vervangen door’.
Dit is volgens het VIGeZ een slecht vertrekpunt, omdat op die manier geen rekening wordt gehouden met de dagelijkse voedingsinname. Het is namelijk niet enkel van belang wat je eet, maar ook hoeveel. Mensen weten op die manier niet hoeveel ze precies van wat mogen eten, wat dus zeer verwarrend is. Zo is het bijvoorbeeld in de voedselzandloper niet duidelijk hoeveel vlees de consument dagelijks mag eten, terwijl de actieve voedingsdriehoek duidelijk aangeeft dat je maximaal 100 g vlees per dag mag eten. Daarbij raadt het VIGeZ aan te kiezen voor magere soorten en voldoende af te wisselen door onder andere 2 x per week vis te eten en regelmatig vlees volwaardig te vervangen door een vegetarisch alternatief. Je kan dus bezwaarlijk zeggen dat de actieve voedingsdriehoek de consumptie van vlees promoot.
Ook wie geen melk lust of wil drinken, biedt de driehoek mogelijkheden: met calcium verrijkte sojaproducten zijn als alternatief voor melk opgenomen in deze groep.
Bovendien houdt de voedingszandloper bij het onderscheiden van de verschillende groepen geen rekening met de voedingsstoffen die de producten aanleveren. In de driehoek worden de voedingsmiddelen in een bepaalde groep ingedeeld op basis van de voedingsstoffen die ze aanleveren. Vlees, vis, eieren en vervangproducten bijvoorbeeld worden ondergebracht in één groep omwille van het feit dat deze producten eiwitrijk zijn en specifieke vitaminen en mineralen aanbrengen zoals ijzer. Door hier geen rekening mee te houden, loopt de consument het gevaar bepaalde belangrijke vitaminen en andere voedingsstoffen niet voldoende in te nemen. Hierdoor is het gevaarlijk te stellen dat brood, aardappelen, pasta en rijst vervangen mag worden door fruit en groenten. Zij leveren namelijk niet dezelfde voedingsstoffen en kunnen elkaar dus niet vervangen.
Tenzij op advies van een arts heeft men in een evenwichtige voeding standaard geen voedingssupplementen nodig terwijl dit in de voedingszandloper wel wordt aanbevolen. Voeding moet immers alle nodige bestanddelen aanleveren.
Ook heeft het VIGeZ zelf nog enkele vragen en bedenkingen, onder andere waarom dr. Verburgh alle graanproducten afraadt maar toch havermoutpap aanraadt en volle rijst wel geschikt vindt?
Ten slotte beweert dr. Verburgh dat de actieve voedingsdriehoek verouderd is. Het model bestaat inderdaad al 15 jaar en is een vaste waarde geworden in de voedingsvoorlichting. Toch betekent dit niet dat het om een statisch model gaat: bij elke herziening van de voedingsaanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad gaat het VIGeZ na of er ook in de actieve voedingsdriehoek wijzigingen moeten worden aangebracht, visueel of in de aanbevelingen. Zo werd de actieve voedingsdriehoek in 2011 grondig onder de loep genomen in navolging van de herziene voedingsaanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad. Tegelijk werd het model getoetst aan de recente wetenschappelijke bevindingen en consensussen. Verschillende rondes met experts in voeding, beweging en gezondheidsvoorlichting resulteerden dit jaar uiteindelijk in een herziening van het model.
