Onderzoekers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde zijn er, samen met collega’s uit ontwikkelingslanden, in geslaagd om een slaapziekteparasiet opnieuw vatbaar te maken voor geneesmiddelen. De parasiet veroorzaakt slaapziekte bij vee en richt enorme schade aan, omdat hij resistent geworden is tegen alle op dit ogenblik beschikbare geneesmiddelen. Daar kan nu verandering in komen.
Niet alleen mensen lijden aan slaapziekte. Trypanosma congolense, een neefje van de mensenparasiet, treft vee. Miljoenen mensen in zwart Afrika zijn van dat vee afhankelijk. Nagana, zoals de runderslaapziekte genoemd wordt, is volgens de Wereldlandbouworganisatie FAO een van de belangrijkste oorzaken van armoede op het Afrikaanse platteland. De drie bestaande geneesmiddelen tegen Nagana zijn zo goed als waardeloos geworden. De parasiet ontwikkelde een manier om ze gewoon uit zijn cellen naar buiten te pompen. Nieuwe geneesmiddelen ontwikkelen, zou de farmaceutische industrie meer kosten dan die middelen ooit kunnen opbrengen.
De tropische veeartsen van het Instituut voor Tropische geneeskunde werken al jaren nauw samen met collega-instituten in verschillende ontwikkelingslanden. Samen gingen ze op zoek naar stoffen die de pomp zouden kunnen saboteren. Niet eenvoudig, omdat de parasiet zich in het lab niet laat kweken. Uiteindelijk vonden ze twee stoffen die een van de aloude middelen, het bijna onwerkzaam geworden ISM (isometamidium chloride) terug tanden geven. Beide stoffen zijn – ook in ontwikkelingslanden betaalbare – antibiotica, oxytetracycline en enrofloxacine. Apart doen ze niets tegen slaapziekte, maar samen met ISM blijken ze dodelijk.
De onderzoekers testten hun aanpak eerst uit in muizen, en vervolgens op runderen. Ze besmetten drie groepen van telkens zes runderen met resistente trypanosomen en behandelden ze dan. De runderen die alleen met ISM behandeld werden, kregen zonder uitzondering de slaapziekte. Van de runderen die ISM plus een van beide antibiotica kregen, genas de helft volledig; bij de andere helft bleef de parasiet aanwezig, maar in nauwelijks detecteerbare aantallen.
Vijftig procent genezing lijkt niet veel, maar bij een ziekte die jaarlijks drie miljoen runderen het leven kost, vaak in gebieden waar de eigenaars van die runderen sowieso al moeite hebben om te overleven, is het verschil enorm.
Het patent op oxytetracycline is vervallen, het is aanwezig op de Afrikaanse markt en de veehouders kennen het. Als het onderzoek bevestigd wordt – altijd een voorwaarde in de wetenschap – kan de behandeling dus snel toegepast worden. Intussen onderzoeken de wetenschappers nauwe verwanten van beide antibiotica en proberen ze lagere doseringen en handiger toedieningsvormen uit (bij het onderzoek gaven ze de runderen een maand lang om de twee of drie dagen een injectie in de schouder of de bil, wat ondoenbaar is op het Afrikaanse platteland).
De tropische veeartsen van het Instituut voor Tropische geneeskunde werken al jaren nauw samen met collega-instituten in verschillende ontwikkelingslanden. Samen gingen ze op zoek naar stoffen die de pomp zouden kunnen saboteren. Niet eenvoudig, omdat de parasiet zich in het lab niet laat kweken. Uiteindelijk vonden ze twee stoffen die een van de aloude middelen, het bijna onwerkzaam geworden ISM (isometamidium chloride) terug tanden geven. Beide stoffen zijn – ook in ontwikkelingslanden betaalbare – antibiotica, oxytetracycline en enrofloxacine. Apart doen ze niets tegen slaapziekte, maar samen met ISM blijken ze dodelijk.
De onderzoekers testten hun aanpak eerst uit in muizen, en vervolgens op runderen. Ze besmetten drie groepen van telkens zes runderen met resistente trypanosomen en behandelden ze dan. De runderen die alleen met ISM behandeld werden, kregen zonder uitzondering de slaapziekte. Van de runderen die ISM plus een van beide antibiotica kregen, genas de helft volledig; bij de andere helft bleef de parasiet aanwezig, maar in nauwelijks detecteerbare aantallen.
Vijftig procent genezing lijkt niet veel, maar bij een ziekte die jaarlijks drie miljoen runderen het leven kost, vaak in gebieden waar de eigenaars van die runderen sowieso al moeite hebben om te overleven, is het verschil enorm.
Het patent op oxytetracycline is vervallen, het is aanwezig op de Afrikaanse markt en de veehouders kennen het. Als het onderzoek bevestigd wordt – altijd een voorwaarde in de wetenschap – kan de behandeling dus snel toegepast worden. Intussen onderzoeken de wetenschappers nauwe verwanten van beide antibiotica en proberen ze lagere doseringen en handiger toedieningsvormen uit (bij het onderzoek gaven ze de runderen een maand lang om de twee of drie dagen een injectie in de schouder of de bil, wat ondoenbaar is op het Afrikaanse platteland).
