KU Leuven doet aan embryo-onderzoek, tegen Vaticaan in Katholieke universiteit zorgt dat kerk niet wetenschappelijk dwaalt VUB en KUL doen voor 95 procent hetzelfde.
In een vraaggesprek met journalisten, voorafgaand aan de opening van het academische jaar, liet rector Marc Vervenne van de KU Leuven er geen twijfel over bestaan: in bio-ethische kwesties plaatst de universiteit het belang van de patiënt boven het geloof: ,,Wij steken onze kop niet in het zand. Ja, wij zijn een katholieke universiteit, maar wij zijn ook voorstander van onderzoek met overtollige embryo's van ivf-behandelingen, ook al heeft het Vaticaan daar een andere mening over.''
Het standpunt van de rector is niet echt verrassend. Het zou pas echt verbazing hebben gewekt, mocht hij het tegenovergestelde hebben beweerd. Vervenne is dan wel bijbelwetenschapper en heeft als zodanig meer affiniteit met de katholieke kerk dan zijn voorganger, ingenieur André Oosterlinck. Maar Vervenne is in de eerste plaats een wetenschapper die van zijn universiteit een instelling met Europese faam wil maken. En in die optiek staat wetenschappelijke vooruitgang duidelijk een trap hoger dan het katholieke geloof. ,,De katholieke universiteit zorgt ervoor dat de kerkelijke overheid niet wetenschappelijk dwaalt, onder meer door dogmatische stugheid'', zei hij gisteren in zijn toespraak.
Zelfs kardinaal Danneels lijkt zich daarbij neer te leggen, want Vervenne zegt: ,,Kardinaal Danneels en de Vlaamse bisschoppen kennen ons standpunt. De dialoog met de kerkelijke instanties verloopt bijzonder constructief.''
Het debat over katholieke universiteiten en embryo-onderzoek stak begin september even de kop toen bekend raakte dat de bisschop van Namen, André-Mutien Léonard, een rapport had besteld over de positie van de Université Catholique de Louvain (UCL) in verband met het gebruik van embryo's. De vraag veroorzaakte vooral in Franstalig België wat deining. De bisschop maakt er helemaal geen geheim van dat hij een grote tegenstander is van embryonaal stamcelonderzoek. Hij noemt het een ,,gevaarlijke afleiding en voor therapeutische doeleinden zijn er andere oplossingen mogelijk die wel moreel verantwoord zijn.''
Wat is het probleem met het standpunt van Léonard? De man heeft recht op zijn mening. Toch wordt er altijd ongemakkelijk heen en weer geschoven als Léonard die mening ventileert. Meteen wordt erbij gezegd dat hij dé favoriet is om over twee jaar kardinaal Danneels op te volgen aan het hoofd van de Belgische kerk. En dan wordt hij ook voorzitter van de inrichtende macht van de KU Leuven. De vrees is dat hij zijn 'conservatieve' stempel op de universiteit zal willen drukken. Toch lijkt die mogelijkheid erg onwaarschijnlijk. De organisatie van de KU Leuven is ondertussen zodanig veranderd dat de bisschoppen geen bepalende rol meer kunnen spelen.
De goede relaties tussen Leuven en Mechelen zouden mogelijk wel onder druk komen te staan. In de openingsrede liet Vervenne alvast duidelijk verstaan wat hij van het standpunt van Léonard denkt. ,,Beweren dat embryonaal stamcelonderzoek onnodig is omdat er even goede alternatieven bestaan, is een voorbeeld van een 'dwaling' in een wetenschapsdomein waar het precies een van de kernvragen is of embryonale stamcellen al dan niet voordelen bieden ten aanzien van volwassen stamcellen. Laten we immers niet vergeten dat recht op dwaling de plicht tot onderzoek impliceert.''
Is er dan nog een verschil in bio-ethische standpunten tussen de KU Leuven en de Vrije Universiteit van Brussel? Volgens Thomas D'Hooghe, directeur van het Leuvense Universitair Fertiliteitscentrum, doen de twee universiteiten voor 95 procent hetzelfde. ,,Misschien pakken wij de begeleiding van de patiënt iets anders aan. Wij luisteren aandachtig naar wat de patiënt vraagt, maar voeren dat niet noodzakelijk zomaar uit.'' Sommige patiënten vinden dat betuttelend, waardoor ze toch naar de vub trekken.
,,We behandelen ook alleen heteroseksuele paren met een stabiele relatie en we passen dus geen vruchtbaarheidsbehandeling toe bij alleenstaande vrouwen of bij lesbische paren'', zegt D'Hooghe. ,,Wij verkiezen om onze medische hulpverlening te beperken tot patiënten met de biologische mogelijkheid tot voortplanting binnen het paar. Bij alleenstaande en lesbische vrouwen is dat niet het geval.''
Maar ook de KU Leuven doet aan embryo-selectie voor tot inplanting wordt overgegaan, bijvoorbeeld om te voorkomen dat de embryo's drager zijn van een ziekte. Ook worden foetussen gescreend en bij ernstige afwijkingen bestaat de mogelijkheid van abortus.
D'Hooghe laat er geen twijfel over bestaan dat hij de volwaardige en zorgvuldige klinische zorg voor patiënten met vruchtbaarheidsproblemen essentieel vindt, inclusief het wetenschappelijk onderzoek om dat mogelijk te maken. ,,Wij willen onze mensen het volledige gamma aan medische oplossingen aanbieden inclusief fertiliteitsbevorderende heelkunde, medisch begeleide bevruchting en pre-implantatie genetisch onderzoek. Als ik om 'katholieke redenen' maar de helft zou kunnen aanbieden, zou ik het daar erg moeilijk mee hebben, want dan zou ik niet meer geloofwaardig zijn. Maar in de tien jaar dat ik dit onderzoek doe, is dat nooit een probleem geweest. Al moet elke stap die je doet goed wetenschappelijk en ethisch onderbouwd zijn, maar dat is een proces dat constructief verloopt in onze commissie voor Medische Ethiek, waar ik zelf ook deel van uitmaak.''
Het standpunt van de rector is niet echt verrassend. Het zou pas echt verbazing hebben gewekt, mocht hij het tegenovergestelde hebben beweerd. Vervenne is dan wel bijbelwetenschapper en heeft als zodanig meer affiniteit met de katholieke kerk dan zijn voorganger, ingenieur André Oosterlinck. Maar Vervenne is in de eerste plaats een wetenschapper die van zijn universiteit een instelling met Europese faam wil maken. En in die optiek staat wetenschappelijke vooruitgang duidelijk een trap hoger dan het katholieke geloof. ,,De katholieke universiteit zorgt ervoor dat de kerkelijke overheid niet wetenschappelijk dwaalt, onder meer door dogmatische stugheid'', zei hij gisteren in zijn toespraak.
Zelfs kardinaal Danneels lijkt zich daarbij neer te leggen, want Vervenne zegt: ,,Kardinaal Danneels en de Vlaamse bisschoppen kennen ons standpunt. De dialoog met de kerkelijke instanties verloopt bijzonder constructief.''
Het debat over katholieke universiteiten en embryo-onderzoek stak begin september even de kop toen bekend raakte dat de bisschop van Namen, André-Mutien Léonard, een rapport had besteld over de positie van de Université Catholique de Louvain (UCL) in verband met het gebruik van embryo's. De vraag veroorzaakte vooral in Franstalig België wat deining. De bisschop maakt er helemaal geen geheim van dat hij een grote tegenstander is van embryonaal stamcelonderzoek. Hij noemt het een ,,gevaarlijke afleiding en voor therapeutische doeleinden zijn er andere oplossingen mogelijk die wel moreel verantwoord zijn.''
Wat is het probleem met het standpunt van Léonard? De man heeft recht op zijn mening. Toch wordt er altijd ongemakkelijk heen en weer geschoven als Léonard die mening ventileert. Meteen wordt erbij gezegd dat hij dé favoriet is om over twee jaar kardinaal Danneels op te volgen aan het hoofd van de Belgische kerk. En dan wordt hij ook voorzitter van de inrichtende macht van de KU Leuven. De vrees is dat hij zijn 'conservatieve' stempel op de universiteit zal willen drukken. Toch lijkt die mogelijkheid erg onwaarschijnlijk. De organisatie van de KU Leuven is ondertussen zodanig veranderd dat de bisschoppen geen bepalende rol meer kunnen spelen.
De goede relaties tussen Leuven en Mechelen zouden mogelijk wel onder druk komen te staan. In de openingsrede liet Vervenne alvast duidelijk verstaan wat hij van het standpunt van Léonard denkt. ,,Beweren dat embryonaal stamcelonderzoek onnodig is omdat er even goede alternatieven bestaan, is een voorbeeld van een 'dwaling' in een wetenschapsdomein waar het precies een van de kernvragen is of embryonale stamcellen al dan niet voordelen bieden ten aanzien van volwassen stamcellen. Laten we immers niet vergeten dat recht op dwaling de plicht tot onderzoek impliceert.''
Is er dan nog een verschil in bio-ethische standpunten tussen de KU Leuven en de Vrije Universiteit van Brussel? Volgens Thomas D'Hooghe, directeur van het Leuvense Universitair Fertiliteitscentrum, doen de twee universiteiten voor 95 procent hetzelfde. ,,Misschien pakken wij de begeleiding van de patiënt iets anders aan. Wij luisteren aandachtig naar wat de patiënt vraagt, maar voeren dat niet noodzakelijk zomaar uit.'' Sommige patiënten vinden dat betuttelend, waardoor ze toch naar de vub trekken.
,,We behandelen ook alleen heteroseksuele paren met een stabiele relatie en we passen dus geen vruchtbaarheidsbehandeling toe bij alleenstaande vrouwen of bij lesbische paren'', zegt D'Hooghe. ,,Wij verkiezen om onze medische hulpverlening te beperken tot patiënten met de biologische mogelijkheid tot voortplanting binnen het paar. Bij alleenstaande en lesbische vrouwen is dat niet het geval.''
Maar ook de KU Leuven doet aan embryo-selectie voor tot inplanting wordt overgegaan, bijvoorbeeld om te voorkomen dat de embryo's drager zijn van een ziekte. Ook worden foetussen gescreend en bij ernstige afwijkingen bestaat de mogelijkheid van abortus.
D'Hooghe laat er geen twijfel over bestaan dat hij de volwaardige en zorgvuldige klinische zorg voor patiënten met vruchtbaarheidsproblemen essentieel vindt, inclusief het wetenschappelijk onderzoek om dat mogelijk te maken. ,,Wij willen onze mensen het volledige gamma aan medische oplossingen aanbieden inclusief fertiliteitsbevorderende heelkunde, medisch begeleide bevruchting en pre-implantatie genetisch onderzoek. Als ik om 'katholieke redenen' maar de helft zou kunnen aanbieden, zou ik het daar erg moeilijk mee hebben, want dan zou ik niet meer geloofwaardig zijn. Maar in de tien jaar dat ik dit onderzoek doe, is dat nooit een probleem geweest. Al moet elke stap die je doet goed wetenschappelijk en ethisch onderbouwd zijn, maar dat is een proces dat constructief verloopt in onze commissie voor Medische Ethiek, waar ik zelf ook deel van uitmaak.''
