Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) onderzocht de werkzaamheid van de behandelingen met en zonder medicatie bij de ziekte van Alzheimer. Het stelde vast dat de enige interventie waarbij een belangrijk uitstel van de opname in een tehuis werd aangetoond, bestaat uit een professionele en langdurige ondersteuning van de mantelzorger van de patiënt. Het potentiële effect van deze niet-medicamenteuze interventie blijkt groter te zijn dan wat met de huidige geneesmiddelen kon worden aangetoond. Het KCE raadt verder ook aan om het gebruik van antipsychotica bij Alzheimer patiënten zoveel mogelijk te beperken omdat dit gebruik gepaard gaat met een hoger sterftecijfer.
Naar schatting leven momenteel in België ruim 130 000 personen met een of andere vorm van dementie. De meest voorkomende oorzaak is de ziekte van alzheimer. Momenteel zouden er ongeveer 75 000 patiënten in België aan deze aandoening lijden, maar exacte cijfers zijn er niet. Van deze patiënten zijn er ongeveer 34 000 opgenomen in een tehuis. De gemiddelde leeftijd is rond de 80 jaar en twee derde is een vrouw.Voor de ziekte van alzheimer bestaan er behandelingen met en zonder medicatie. Het KCE zocht naar het bewijs van hun werkzaamheid en kosteneffectiviteit.
Nadat de huisarts het begin van de dementie vermoedt op basis van dagelijkse contacten en een aantal eenvoudige testen, kan de specialist de diagnose verfijnen, oa met neuropsychologische testen. Daarnaast zijn de laatste jaren een aantal nieuwe testen ontwikkeld met behulp van scans, lumbaalpuncties of soms ook genetische testen. Op die manier kan de ziekte zelfs in een zeer vroeg stadium tamelijk accuraat vastgesteld worden. Maar omdat er nog geen behandeling bestaat die de evolutie van de ziekte echt kan stoppen, is een zeer vroege diagnose vandaag nog niet echt nodig.
Beperkte werkzaamheid van de huidige geneesmiddelen
De werkzaamheid van het huidige arsenaal aan geneesmiddelen is zeer beperkt. De studies van de acetylcholinesterase inhibitoren tonen aan dat ze bij een op tien patiënten de symptomen (vb geheugenstoornissen) onder controle houden. De evolutie van de ziekte kan echter niet worden stopgezet. Bij sommige van de momenteel terugbetaalde geneesmiddelen is de bewezen werkzaamheid zelfs zo laag dat het KCE de terugbetaling in vraag stelt (Ginkgo biloba, memantine monotherapie). Voor al deze producten zijn de meeste kosteneffectiviteitstudies niet echt betrouwbaar. Ze stellen bvb dat deze geneesmiddelen de opname in een tehuis uitstellen, terwijl dit niet blijkt uit gerandomiseerde studies.
Toch neemt naar schatting 70% van de patiënten die thuis verblijven en een derde van de patiënten in een tehuis een acetylcholinesterase inhibitor. Andere momenteel terugbetaalde geneesmiddelen voor de ziekte van Alzheimer worden minder vaak gebruikt.
Beperking van gebruik antipsychotica aangewezen
Het KCE analyseerde ook welke factoren van belang zijn voor de overleving van de Alzheimer patiënt na het starten van een behandeling met een acetylcholinesterase inhibitor. Een verhoogde kans op overlijden werd gezien bij het gelijktijdig gebruik van antipsychotica, wat een bevestiging is van bestaande studies. Het KCE raadt de artsen daarom aan het gebruik van antipsychotica bij Alzheimer patiënten zoveel als mogelijk te beperken.
Ondersteuning van de mantelzorger essentieel
De enige interventie waarbij een belangrijk uitstel van de opname in een tehuis werd aangetoond, is een professionele en langdurige ondersteuning van de mantelzorger van de Alzheimer patiënt. Door het meer doeltreffend leren omgaan met de ziekte van de patiënt blijft de levenskwaliteit van patiënt en mantelzorger ook beter bewaard.
Het KCE beveelt de overheid aan een grootschalige gerandomiseerde studie uit te voeren naar de meest effectieve vorm van ondersteuning van de mantelzorger, alsook een studie van de kosteneffectiviteit van deze aanpak. Ook andere vormen van niet-medicamenteuze behandeling (bvb cognitieve stimulatie) zijn veelbelovend maar moeten nog verder worden gestandaardiseerd.
De volledige tekst van de studie is beschikbaar op de website van het KCE: www.kce.fgov.be (rubriek publicaties) onder de referentie KCE Reports vol.111A.
Nadat de huisarts het begin van de dementie vermoedt op basis van dagelijkse contacten en een aantal eenvoudige testen, kan de specialist de diagnose verfijnen, oa met neuropsychologische testen. Daarnaast zijn de laatste jaren een aantal nieuwe testen ontwikkeld met behulp van scans, lumbaalpuncties of soms ook genetische testen. Op die manier kan de ziekte zelfs in een zeer vroeg stadium tamelijk accuraat vastgesteld worden. Maar omdat er nog geen behandeling bestaat die de evolutie van de ziekte echt kan stoppen, is een zeer vroege diagnose vandaag nog niet echt nodig.
Beperkte werkzaamheid van de huidige geneesmiddelen
De werkzaamheid van het huidige arsenaal aan geneesmiddelen is zeer beperkt. De studies van de acetylcholinesterase inhibitoren tonen aan dat ze bij een op tien patiënten de symptomen (vb geheugenstoornissen) onder controle houden. De evolutie van de ziekte kan echter niet worden stopgezet. Bij sommige van de momenteel terugbetaalde geneesmiddelen is de bewezen werkzaamheid zelfs zo laag dat het KCE de terugbetaling in vraag stelt (Ginkgo biloba, memantine monotherapie). Voor al deze producten zijn de meeste kosteneffectiviteitstudies niet echt betrouwbaar. Ze stellen bvb dat deze geneesmiddelen de opname in een tehuis uitstellen, terwijl dit niet blijkt uit gerandomiseerde studies.
Toch neemt naar schatting 70% van de patiënten die thuis verblijven en een derde van de patiënten in een tehuis een acetylcholinesterase inhibitor. Andere momenteel terugbetaalde geneesmiddelen voor de ziekte van Alzheimer worden minder vaak gebruikt.
Beperking van gebruik antipsychotica aangewezen
Het KCE analyseerde ook welke factoren van belang zijn voor de overleving van de Alzheimer patiënt na het starten van een behandeling met een acetylcholinesterase inhibitor. Een verhoogde kans op overlijden werd gezien bij het gelijktijdig gebruik van antipsychotica, wat een bevestiging is van bestaande studies. Het KCE raadt de artsen daarom aan het gebruik van antipsychotica bij Alzheimer patiënten zoveel als mogelijk te beperken.
Ondersteuning van de mantelzorger essentieel
De enige interventie waarbij een belangrijk uitstel van de opname in een tehuis werd aangetoond, is een professionele en langdurige ondersteuning van de mantelzorger van de Alzheimer patiënt. Door het meer doeltreffend leren omgaan met de ziekte van de patiënt blijft de levenskwaliteit van patiënt en mantelzorger ook beter bewaard.
Het KCE beveelt de overheid aan een grootschalige gerandomiseerde studie uit te voeren naar de meest effectieve vorm van ondersteuning van de mantelzorger, alsook een studie van de kosteneffectiviteit van deze aanpak. Ook andere vormen van niet-medicamenteuze behandeling (bvb cognitieve stimulatie) zijn veelbelovend maar moeten nog verder worden gestandaardiseerd.
De volledige tekst van de studie is beschikbaar op de website van het KCE: www.kce.fgov.be (rubriek publicaties) onder de referentie KCE Reports vol.111A.
