Het multidisciplinair pijncentrum van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) gebruikt sinds kort, als eerste ziekenhuis in de wereld, twee nieuwe toestellen om pijn op een objectieve manier te meten. Tot nog toe kon een patiënt enkel op een schaal van 0 tot 10 weergeven hoeveel pijn hij voelde. Dankzij deze revolutionaire toestellen is dat deels verleden tijd. De objectieve meting biedt perspectieven voor een meer gerichte behandeling van pijn.
Er wordt al decennia gezocht naar een manier om pijn te objectiveren. Patiënten konden tot nog toe enkel op een schaal van nul tot tien een score geven aan hun pijngevoel. Het hoeft niet gezegd dat zulke meting erg subjectief is. De Israëlische firma Medoc slaagde er in om twee toestellen te ontwikkelen die pijn op een objectieve manier in kaart brengen. Het uza is het eerste ziekenhuis wereldwijd dat deze revolutionaire toestellen bij patiënten gebruikt.
Acute pijn kan nu gemeten worden met de Medasense. Via een sensor aan de vinger van de patiënt, meet het toestel de intensiteit van acute pijn. Er worden daarbij zeven parameters van het autonoom zenuwstelsel gemeten, zoals de doorbloeding en de weerstand van de huid. Die parameters hangen nauw samen met het sensorisch zenuwstelsel, waarin gevoel – en dus ook pijn – geregistreerd wordt. Dat levert samen een cijfer op (de zogenaamde pijn-index) dat iets zegt over de pijnintensiteit die de patiënt gewaar wordt. De Medasense meet bijvoorbeeld of de pijn effectief vermindert als men bepaalde pijnstillers toevoegt tijdens een pijnbehandeling of als men een neurostimulator ter behandeling van acute pijn aanzet.
Optimalisatie van verdoving tijdens operaties of bij intensieve zorgen
Prof. Guy Hans, coördinator van het uza-pijncentrum: “Ook tijdens operaties waarbij de patiënt onder narcose is, meet het toestel of de patiënt al dan niet nog pijn voelt. Vooral bij patiënten die veel ademhalingsproblemen kunnen ondervinden van een narcose, zoals obese patiënten of patiënten met aandoeningen van het longvlies, bewijst het meettoestel zijn nut. De anesthesist wil immers een minimale verdoving toedienen, maar wel genoeg om geen pijn te voelen. Dankzij het toestel kan hij de verdoving optimaal instellen en continu aanpassen tijdens de operatie.” Ook voor gesedeerde patiënten op intensieve zorgen die niet aan kunnen geven of ze pijn hebben, biedt het toestel zijn nut. Op regelmatige basis kan nu gemeten worden of de patiënt al dan niet pijn voelt, waardoor de pijnmedicatie juist kan afgesteld worden.
Maar ook voor chronische pijnpatiënten is er goed nieuws. De CPM (Conditioned Pain Modulator), die het UZA ook recent in gebruik nam, meet chronische pijn die veroorzaakt wordt door een verstoring van het controlesysteem dat signalen van de hersenen naar het ruggenmerg stuurt. Het toestel meet eerst de drempelwaarden voor detectie van warmte, pijnlijke hitte, koude en extreme koude bij de patiënt. Daarna wordt een continue koude- of warmtestimulus net boven deze detectiedrempels aan de patiënt toegediend. Patiënten met een verstoorde werking van dit controlesysteem, zullen bijvoorbeeld bij maar één graad minder dan de gewone koudedrempel al aangeven dat ze extreme koude voelen. Het toestel detecteert met andere woorden of de chronische pijn al dan niet veroorzaakt of verergerd wordt door een defect in het controlesysteem van het centrale zenuwstelsel. Als de artsen dit weten, kunnen ze de pijn veel gerichter proberen te behandelen met aangepaste pijnmedicatie.
Doorbraak in onderzoek naar pijn
Prof. Guy Hans: “Dit is een echte doorbraak in het onderzoek naar pijn. Door veel te meten met deze toestellen gaan we doorheen de tijd de algemene referentiewaarden kunnen bepalen. Het vergt heet wat training om die cijfers te interpreteren, maar ik geloof dat deze metingen in de toekomst deel gaan uitmaken van een standaard diagnostische oppuntstelling en behandeling.”
Het UZA is het enige ziekenhuis in België dat in klinische omstandigheden kwantitatief sensorieel onderzoek doet. Dankzij een jarenlange samenwerking met de Israëlische firma Medoc en het Belgisch bedrijf DEN Medical, kon het UZA-pijncentrum deze revolutionaire toestellen als eerste in de wereld in gebruik nemen. Meer dan 100 patiënten werden sinds maart 2014 reeds met de nieuwe toestellen gemeten. Voor de uitvoering van dit onderzoek werd recentelijk ook een nieuwe testlocatie in dienst genomen, waar geluid, licht, temperatuur en luchtvochtigheid gecontroleerd kunnen worden.
Acute pijn kan nu gemeten worden met de Medasense. Via een sensor aan de vinger van de patiënt, meet het toestel de intensiteit van acute pijn. Er worden daarbij zeven parameters van het autonoom zenuwstelsel gemeten, zoals de doorbloeding en de weerstand van de huid. Die parameters hangen nauw samen met het sensorisch zenuwstelsel, waarin gevoel – en dus ook pijn – geregistreerd wordt. Dat levert samen een cijfer op (de zogenaamde pijn-index) dat iets zegt over de pijnintensiteit die de patiënt gewaar wordt. De Medasense meet bijvoorbeeld of de pijn effectief vermindert als men bepaalde pijnstillers toevoegt tijdens een pijnbehandeling of als men een neurostimulator ter behandeling van acute pijn aanzet.
Optimalisatie van verdoving tijdens operaties of bij intensieve zorgen
Prof. Guy Hans, coördinator van het uza-pijncentrum: “Ook tijdens operaties waarbij de patiënt onder narcose is, meet het toestel of de patiënt al dan niet nog pijn voelt. Vooral bij patiënten die veel ademhalingsproblemen kunnen ondervinden van een narcose, zoals obese patiënten of patiënten met aandoeningen van het longvlies, bewijst het meettoestel zijn nut. De anesthesist wil immers een minimale verdoving toedienen, maar wel genoeg om geen pijn te voelen. Dankzij het toestel kan hij de verdoving optimaal instellen en continu aanpassen tijdens de operatie.” Ook voor gesedeerde patiënten op intensieve zorgen die niet aan kunnen geven of ze pijn hebben, biedt het toestel zijn nut. Op regelmatige basis kan nu gemeten worden of de patiënt al dan niet pijn voelt, waardoor de pijnmedicatie juist kan afgesteld worden.
Maar ook voor chronische pijnpatiënten is er goed nieuws. De CPM (Conditioned Pain Modulator), die het UZA ook recent in gebruik nam, meet chronische pijn die veroorzaakt wordt door een verstoring van het controlesysteem dat signalen van de hersenen naar het ruggenmerg stuurt. Het toestel meet eerst de drempelwaarden voor detectie van warmte, pijnlijke hitte, koude en extreme koude bij de patiënt. Daarna wordt een continue koude- of warmtestimulus net boven deze detectiedrempels aan de patiënt toegediend. Patiënten met een verstoorde werking van dit controlesysteem, zullen bijvoorbeeld bij maar één graad minder dan de gewone koudedrempel al aangeven dat ze extreme koude voelen. Het toestel detecteert met andere woorden of de chronische pijn al dan niet veroorzaakt of verergerd wordt door een defect in het controlesysteem van het centrale zenuwstelsel. Als de artsen dit weten, kunnen ze de pijn veel gerichter proberen te behandelen met aangepaste pijnmedicatie.
Doorbraak in onderzoek naar pijn
Prof. Guy Hans: “Dit is een echte doorbraak in het onderzoek naar pijn. Door veel te meten met deze toestellen gaan we doorheen de tijd de algemene referentiewaarden kunnen bepalen. Het vergt heet wat training om die cijfers te interpreteren, maar ik geloof dat deze metingen in de toekomst deel gaan uitmaken van een standaard diagnostische oppuntstelling en behandeling.”
Het UZA is het enige ziekenhuis in België dat in klinische omstandigheden kwantitatief sensorieel onderzoek doet. Dankzij een jarenlange samenwerking met de Israëlische firma Medoc en het Belgisch bedrijf DEN Medical, kon het UZA-pijncentrum deze revolutionaire toestellen als eerste in de wereld in gebruik nemen. Meer dan 100 patiënten werden sinds maart 2014 reeds met de nieuwe toestellen gemeten. Voor de uitvoering van dit onderzoek werd recentelijk ook een nieuwe testlocatie in dienst genomen, waar geluid, licht, temperatuur en luchtvochtigheid gecontroleerd kunnen worden.
