Op het moment dat herinneringen ons bewustzijn binnendrijven, kun je ze bewerken. Dat kan betekenen dat negatieve herinneringen, met de juiste techniek, in principe te veranderen of zelfs te wissen zijn. Zo luidt de voorzichtige conclusie van het doctoraatsproefschrift waarop de Nederlander Martijn Kroes deze week aan de Radboud Universiteit van Nijmegen hoopt te promoveren. Door herinneringen eerst op te roepen en vervolgens het opslagproces te verstoren, lukte het hem om herinneringen uit te wissen.
Ook slaagde hij erin de feitelijke kennis over een gebeurtenis permanent te scheiden van de daaraan gekoppelde emoties.
Het doel van Kroes is om patiënten met posttraumatische stressstoornis (ptss) te verlossen van hun heftige emotionele reacties, veroorzaakt door traumatische gebeurtenissen. Bij mensen met ptss gaan er, simpel gezegd, voortdurend alarmbellen af in het hoofd, terwijl er in de verste verte geen gevaar te bekennen is. Door de herinnering aan de traumatische gebeurtenis los te weken van de emotie, of zelfs de hele herinnering te wissen, zou hij ptss-patiënten kunnen helpen, redeneerde Kroes.
Maar dat kan pas als die herinnering eerst beïnvloedbaar is gemaakt. Herinneringen worden 'week' wanneer ze tot ons bewustzijn komen, legt Kroes' promotor Guillén Fernandez uit. Op het moment dat iemand bijvoorbeeld in herinnering brengt dat hij gisteren lasagne heeft gegeten, is de herinnering gevoelig voor verandering.
Verhaaltjes
Kroes leerde depressieve proefpersonen twee emotioneel beladen verhaaltjes (fataal ongeluk en ontvoering). Zeven dagen later haalde hij de herinnering aan een van de twee verhalen op, waarna de proefpersonen stroomschokjes door het hoofd kregen toegediend. Die maakten deel uit van een behandeling die ze al ondergingen. De onbehandelde groep bleek zich het meest te herinneren van het opgehaalde verhaal. Bij de elektroschokgroep reikte het aantal goede antwoorden over het verhaal niet verder dan de gokkans, terwijl het andere verhaal goed bewaard was gebleven. Volgens Kroes een bewijs dat herinneringen uitwisbaar zijn.
Daarnaast slaagde de promovendus er naar eigen zeggen in om herinneringen los te koppelen van emoties door het medicijn propranolol, een bètablokker die onder andere stressreacties bestrijdt. Hij registreerde onder meer dat de placebogroep meer zweette - een teken van angst - dan de propranololgroep bij blootstelling aan een gekleurde lamp waarvoor zij eerder bang waren gemaakt.
Het nadeel van cognitieve gedragstherapie, de meest toegepaste angsttherapie, is volgens Kroes dat de oude herinnering niet wordt gewist. Daardoor is er volgens hem een risico op terugval. De oude herinnering, inclusief angst, kan weer de kop opsteken.
Praktische toepassing is nog ver weg, zeggen Kroes en Fernandez. Elektroshocktherapie is een paardenmiddel dat alleen wordt ingezet bij zwaar depressieven. Voor nu ligt de winst volgens Fernandez vooral in het bewijs dat het idee zou kunnen werken.
Het doel van Kroes is om patiënten met posttraumatische stressstoornis (ptss) te verlossen van hun heftige emotionele reacties, veroorzaakt door traumatische gebeurtenissen. Bij mensen met ptss gaan er, simpel gezegd, voortdurend alarmbellen af in het hoofd, terwijl er in de verste verte geen gevaar te bekennen is. Door de herinnering aan de traumatische gebeurtenis los te weken van de emotie, of zelfs de hele herinnering te wissen, zou hij ptss-patiënten kunnen helpen, redeneerde Kroes.
Maar dat kan pas als die herinnering eerst beïnvloedbaar is gemaakt. Herinneringen worden 'week' wanneer ze tot ons bewustzijn komen, legt Kroes' promotor Guillén Fernandez uit. Op het moment dat iemand bijvoorbeeld in herinnering brengt dat hij gisteren lasagne heeft gegeten, is de herinnering gevoelig voor verandering.
Verhaaltjes
Kroes leerde depressieve proefpersonen twee emotioneel beladen verhaaltjes (fataal ongeluk en ontvoering). Zeven dagen later haalde hij de herinnering aan een van de twee verhalen op, waarna de proefpersonen stroomschokjes door het hoofd kregen toegediend. Die maakten deel uit van een behandeling die ze al ondergingen. De onbehandelde groep bleek zich het meest te herinneren van het opgehaalde verhaal. Bij de elektroschokgroep reikte het aantal goede antwoorden over het verhaal niet verder dan de gokkans, terwijl het andere verhaal goed bewaard was gebleven. Volgens Kroes een bewijs dat herinneringen uitwisbaar zijn.
Daarnaast slaagde de promovendus er naar eigen zeggen in om herinneringen los te koppelen van emoties door het medicijn propranolol, een bètablokker die onder andere stressreacties bestrijdt. Hij registreerde onder meer dat de placebogroep meer zweette - een teken van angst - dan de propranololgroep bij blootstelling aan een gekleurde lamp waarvoor zij eerder bang waren gemaakt.
Het nadeel van cognitieve gedragstherapie, de meest toegepaste angsttherapie, is volgens Kroes dat de oude herinnering niet wordt gewist. Daardoor is er volgens hem een risico op terugval. De oude herinnering, inclusief angst, kan weer de kop opsteken.
Praktische toepassing is nog ver weg, zeggen Kroes en Fernandez. Elektroshocktherapie is een paardenmiddel dat alleen wordt ingezet bij zwaar depressieven. Voor nu ligt de winst volgens Fernandez vooral in het bewijs dat het idee zou kunnen werken.
