De Britse Jo Yirrell (50) was de mama van Harry. Als jonge twintiger trok hij naar om er aan vrijwilligerswerk te doen. Hij stierf aan malaria. Malaria is een uitroeibare ziekte, maar teistert nog steeds subsaharaans Afrika. Jo engageert zich sinds ze van de slag bekomen is in de strijd tegen malaria. Vandaag is het Wereld Malariadag. Weliswaar sprak met Jo op wiens tragische ervaring de film Mary & Martha werd gebaseerd (vanavond op Vitaya om 21:05 uur).
Herkende u zich in Mary en Martha?
Jo Yirrell: “Jazeker. Verrassend genoeg herkende ik veel van Mary, de Amerikaanse vrouw in de film, ook al bestaat ze niet in het echt. De figuur van Martha is meer op mezelf gebaseerd, maar ik herken me dus in beide. Toen de scenarist me vertelde dat hij mij alleen als inspiratie zou gebruiken, had ik er geen benul van dat hij zo dicht op mijn huid zou zitten. Neem nu de scène waarin je Mary langs het rugbyveld ziet lopen terwijl ze haar zoon aanmoedigt. Wel, dat ben ik helemaal.” (lacht)
De goedlachse Jo Yirrell toont foto's van haar zoon Harry die na vrijwilligerswerk in Ghana aan malaria stierf. "Malaria is geen zaak van Afrika alleen. Malaria is een ziekte die we kunnen stoppen en het westen heeft er alle belang bij daar bij te helpen."
Viel het je moeilijk om de film te bekijken?
“Mijn man krijgt het niet over zijn hart om de film te zien. En als hij hem bekijkt, zal hij dat stiekem doen. Ik heb de film meermaals bekeken. Maar de eerste keer moest ik het in stukken doen, omdat ik de weerspiegeling van mijn eigen verhaal zag. Het was erg emotioneel, maar tegelijk fantastisch. Het is geweldig dat dit kan gebeuren, dat die film er is. Ik geniet er ook van dat ik mijn filmhelden kon ontmoeten. Brenda Blethyn, die de rol van Martha speelt, is mijn favoriete actrice. Ik bewonder regisseur Philip Noyce. Rabbit-Proof Fence vond ik zo mooi! En de producer Richard Curtis is de regisseur van Love Actually, mijn favoriete film. Bij al die mooie ervaringen heb ik tegelijk een groot schuldgevoel. Ik maak dit allemaal mee omdat mijn zoon er niet meer is. Dit had mij allemaal niet moeten overkomen. Harry is gestorven aan de gevolgen van malaria, dat kan ik niet terugdraaien. Het is gebeurd. Ik heb me daarna geëngageerd en met dat engagement gebeurt dit. Mijn zoon komt tot leven in de film. Hij is een voorbeeld in de strijd tegen malaria. Wat meer kon ik wensen? Toch is het met een dubbel gevoel dat ik hier zit.”
Wanneer is Harry naar Afrika vertrokken?
“Hij vertrok in 2005 om in een schooltje als vrijwilliger les te geven. Hij was twintig. Harry gaf zijn malariatabletten aan de kinderen. Toen hij terugkeerde, zag hij er formidabel uit. Dat is een verschil met de film, Harry stierf niet in Afrika, maar thuis. Hij was er vier maanden geweest en heeft de ziekte mee naar huis genomen. Na een week brak de ziekte uit: hoofdpijn en hoge koorts. We hebben hem naar de kliniek gebracht. De parasiet valt de vitale organen aan. Bij hem waren het de longen. Vanaf de eerste symptomen heeft hij het nog tien dagen volgehouden. De dokters zeiden achteraf dat hij zieker was dan hij eruitzag. Zijn lichaam overreageerde en dat gaf hen een vals beeld, want twee dagen voor zijn dood zaten we nog met de hoofdarts samen. Harry is erg ziek, maar hij zal het halen, zei hij, ‘a full recovery’. Ik maakte al voorbereidingen met de verpleegster om hem thuis te kunnen verzorgen, want dat zou wel een paar weken nodig zijn.”
Is malaria altijd dodelijk?
“Er bestaan vier soorten malaria. Harry had de zwaarste vorm te pakken. Zonder medisch ingrijpen kan je er binnen de 24 uur aan sterven. Dat kan op eenvoudige wijze voorkomen worden, met pillen of muskietennetten. Malaria is in de meeste gevallen geneesbaar. Eigenlijk hoeft er niemand aan te sterven. De strijd tegen malaria is voor mij heel persoonlijk geworden omdat het zo voorkombaar is. Ik heb niet één kind verloren, ik verlies er elke dag talloze. Harry is in feite gestorven door een tekort aan voorlichting. Hij gaf zijn tabletten weg. Achteraf bekeken is dat erom vragen. Maar er was niemand die zijn nonchalance berispte. Dat is wat we nu doen met Malaria No More: de mensen ter plaatse vorming geven, zodat ze leren om netten te gebruiken.”
Wat kunnen we tegen malaria doen?
“Het hele ding is dat malaria wel degelijk wereldwijd kan worden gestopt. Er is al vooruitgang geboekt. Vandaag sterft er elke minuut een kind aan malaria in Afrika, vier jaar geleden was dat nog elke dertig seconden. Er zijn strikt economische argumenten om malaria uit de wereld te helpen. Als Europa een interessante, nieuwe handelspartner wil hebben, kan het daar zelf voor zorgen. Malaria is een vertragende factor in de economische groei, door het massale absenteïsme en de hoge gezondheidskost. Op relatief korte termijn kunnen we dat proces keren, zonder een al te zware investering. Europa is zelf het beste bewijs dat het kan. Malaria is ooit ook een Europees gezondheidsprobleem geweest. Tot na de Tweede Wereldoorlog hadden we nog malaria in Zuid-Europa. Er stierven tussen ’40 en ’45 meer Italianen aan malaria dan aan kogels en bommen.”
Mary & Martha
‘Mary&Martha’ is een melodrama van Philip Noyce (‘Rabbit-Proof Fence’) over Mary (rol van Hilary Swank) en Martha (rol van Brenda Blethyn) die beiden hun zoon verliezen aan malaria. De Amerikaanse Mary verliest haar jonge zoon tijdens een avontuurlijke reis door Afrika. De zoon van de Britse Martha doet de ziekte op terwijl hij als vrijwilliger werkt in Mozambique. Het noodlot brengt de twee vrouwen samen. Vanaf dan voeren Mary en Martha een epische strijd voor meer aandacht in de wereld voor deze ziekte.
> Vitaya, 25 april 2013, 21:05 uur
Weetjes over malaria
| Malaria is een behandelbare ziekte die wordt overgedragen door muggen. Vooral kinderen jonger dan vijf jaar zijn Afrika zijn slachtoffer.
| Tussen 2000 en 2010 daalde het aantal sterftes door Malaria met 33% in Afrika.
| 50 landen, inclusief 9 landen in de Afrikaanse regio, zijn goed op weg om het doel te halen om hzet aantal malariagevallen te doen dalen met 75% tegen 2015.
| Het aantal muggennetten steeg van 5,6 miljoen in 2004 tot 145 miljoen in 2010 in sub-Sahara Afrika. Het aantal mensen beschermd door verstuiving binnenshuis in de Afrikaanse regio steeg van 10 miljoen in 2005 tot 78 miljoen in 2010.
[bronnen: WHO World Malaria Report 2012 en Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria]
