Het overkomt heel wat vrouwen van middelbare leeftijd: hun baarmoeder moet weggehaald worden. Wat gelukkig minder vaak gebeurt: terwijl de chirurg ‘er dan toch is’, neemt zij meteen ook maar de eierstokken weg. De redenering: ‘Eens je kinderwens vervuld, en zeker na de menopauze, dienen die toch nergens meervoor, behalve om er kanker aan te krijgen. En vóór de menopauze kun je de hormonen die ze nog produceren vervangen door estrogeenpillen. Dus waarom risico lopen en ze laten zitten?’Met het gevolg dat in de VS bij zowat de helft van de vrouwen boven de 45 jaar de eierstokken mee worden weggenomen, en bij een kwart van de jongere vrouwen. In Vlaanderen komt het gelukkig minder vaak voor, al bestaan er geen precieze cijfers over.
Verpleegstersstudie
Om voor eens en altijd uit te maken of het zin heeft om de eierstokken gemakshalve maar mee te nemen, doken Amerikaanse onderzoekers in de cijfers van de Nurses’ Health Study, een van de grootste onderzoeken ter wereld, waarin 120.000 vrouwen al sedert de jaren zeventig gevolgd worden. Zowel hun gezondheidstoestand, hun geneesmiddelengebruik als hun levensgewoonten worden om de twee jaar genoteerd. De vrouwen zijn/waren allemaal verpleegster, en dat leidde tot een hogemedewerking: meer dan negentig procent komt trouw op onderzoek en vult telkens weer de vragenlijsten in. Uit steekproeven blijkt dat ze ook heel eerlijk rapporteren.
De onderzoekers vonden dertigduizend vrouwen bij wie de baarmoeder was weggehaald, zo rapporteren ze in het vakblad Obstetrics & Gynecology. Bij zeventienduizend waren ook de eierstokken weggehaald, bij dertienduizend niet. Vrouwen die na 2006 werden geopereerd, werden niet meer in het onderzoek opgenomen, omdat er sindsdien nog niet genoeg tijd verlopen was.
Weghalen van de eierstokken voorkomt inderdaad heel wat eierstokkankers (en bij jongere vrouwen ook enkele borstkankers). In de 28 jaar dat de vrouwen gemiddeld werden gevolgd, doken 44 eierstokkankers op in de groep met eierstokken, tegen slechts 4 in de groep zonder eierstokken. Maar in de groep zonder eierstokken waren in totaal 16,8 procent doden te betreuren, tegen slechts 13,3 procent bij de vrouwen die hun eierstokken hadden mogen behouden. Met andere woorden, de groep zonder eierstokken had 13 procent meer kans om in de periode van het onderzoek te sterven. Ze stierven daarbij aan dezelfde doodsoorzaken als de gemiddelde bevolking: hartziekten en kankers.
Een verklaring is volgens de onderzoekers dat hoewel de hormoonproductie van de eierstokken sterk daalt na de menopauze, er altijd nog wel een beetje van de hormonen wordt aangemaakt – en een van hun voordelen is dat ze beschermen tegen hartziekte.
Hormonen
De resultaten stelden zich nog scherper bij vrouwen jonger dan vijftig die na hun operatie geen estrogeen hadden gekregen – zij hadden 41 procent meer kans om in de periode van het onderzoek te sterven. Maar ook bij vrouwen die wel hormonen hadden ingenomen bood het weghalen van de eierstokken geen hogere overleving. Al bij al: het kleinere risico op eierstokkanker weegt niet op tegen het grotere risico op andere doodsoorzaken – behalve bij de heel kleine groep van vrouwen met een hoog risico op eierstokkanker (veel gevallen in de familie, of een bekende genetische afwijking).
Gelukkig was men daar in Vlaanderen al langer van overtuigd dan in de VS, zegt Yves Jacquemyn, hoofd van de afdeling gynaecologie & verloskunde van het Antwerpse universitair ziekenhuis: ‘In Europa is bewaren van de eierstokken al jaren de norm. Enkel sommige oudere gynaecologen nemen ze nog weg uit de idee dat ze dan eierstokkanker zouden vermijden. Al hebben we geen cijfers voor Vlaanderen er is geen aparte Rizivcode voor wegname van de baarmoeder met en zonder eierstokken. Een enquête zou ook geen goede cijfers opleveren, er is altijd verschil tussen wat mensen zeggen (en vaak eerlijk menen) en wat ze doen. Maar in principe worden in de academische centra en grotere ziekenhuizen gezonde eierstokken nooit verwijderd. Dit artikel bewijst dat het de juiste keuze is.’
Bron: De Standaard, 27-03-2013
