Een elektrode in de hersenen inplanten om mensen van hun alcoholverslaving af te helpen? Het kan en het werkt. Als eerste in de wereld probeerde neurochirurg Dirk De Ridder van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen het uit bij een man die al twintig jaar aan de drank was. Vandaag is de onverbeterlijke alcoholist van weleer opnieuw clean. De weg om door middel van hersenstimulatie ook verslavingen zoals roken en drugs of kwalen als zwaarlijvigheid aan te pakken, ligt helemaal open.
De late dertiger, die anoniem wenst te blijven, dronk zich dagen aan een stuk te pletter, zonder iets anders te doen. "Ik dronk thuis 's avonds zware bieren tot ik in zwijm viel op de sofa, 's nachts wakker werd en opnieuw begon te drinken", getuigt de man in weekblad 'Humo'. "En dat twintig jaar lang. als de gedachte aan alcohol in mijn hoofd opkwam, moest ik drinken. Ik besefte dat het probleem zich in mijn hoofd afspeelde." De man in kwestie belandde bij de bekende neurochirurg Dirk De Ridder van het UZ Antwerpen, die al jaren de techniek van 'deep brain stimulation' (dbs) toepast. Daarbij worden in het brein aan bepaalde zenuwbanen elektrische stroom toegediend door middel van elektroden. Via een batterij in de borstkas of de buikstreek kan de patiënt de elektroden aan- en uitzetten. dbs wordt nu al gebruikt om ziektes als epilepsie, parkinson, oorsuizingen of zware depressies onder controle te krijgen. Als de elektroden aanstaan, trilt bijvoorbeeld een parkinsonpatiënt minder of helemaal niet meer.
Peperduur
Eind vorig jaar plantte De Ridder voor het eerst een elektrode in bij een alcoholverslaafde. "Het verschil met andere behandelingen is dat de elektrode dieper in de hersenen moest worden ingebracht", legt de assistent van Dirk De Ridder, Sven Vanneste, uit. "De patiënt reageerde tot dusver zeer goed op de ingreep en hij kan zijn drang naar alcohol nog altijd perfect onderdrukken. Voorlopig blijft het weliswaar zeer experimenteel: alleen al het gebruikte materiaal kost makkelijk 25.000 euro. Maar omdat het om een studieproject ging, moest hij hiervoor niets betalen. Gezien de hoge kostprijs kan deze techniek momenteel niet op grote schaal worden toegepast."
Harde realiteit
Dat is ook het oordeel van verslavingsexpert Geert Dom van de Universiteit Antwerpen. "Het ziet er allemaal veelbelovend uit, maar het staat ver af van de dagelijkse, vaak harde realiteit. Je zal er nooit de alcoholverslaving helemaal mee uit de wereld helpen, want het is extreem duur", zegt professor Dom. "Het gaat hier ook nog duidelijk om een pilootproject en wat helpt bij één patiënt, gaat niet noodzakelijk op voor anderen. Het is ook afwachten of de man in kwestie na een tijdje toch niet opnieuw zal hervallen. Testen in andere landen vielen negatief uit. Maar het blijft natuurlijk interessant om verder op te volgen."
Lange termijn
"Eind deze maand zie ik de patiënt uit het verhaal in 'Humo' terug", zegt Svan Vanneste nog. "Momenteel heeft hij nog altijd geen zin in alcohol. Natuurlijk moet je dit ook op langere termijn zien, want eigenlijk staan we pas aan het begin van dit verhaal. Indien dit lukt, kan stimulatie van de hersenen door elektrodes ook toegepast worden op wie verslaafd is aan drugs en tabak. Elektrodes kunnen ook helpen om effectief af te vallen. De elektrode geeft het lichaam een signaal dat het genoeg heeft gegeten. Maar het blijft natuurlijk wel een grote én dure ingreep."
Neurochirurg verhuist naar Nieuw-Zeeland
Neurochirurg Dirk De Ridder, die de delicate operatie bij de alcoholverslaafde patiënt uitvoerde, is ondertussen niet langer actief in het Universitair ziekenhuis Antwerpen, maar met zijn gezin naar Nieuw-Zeeland verhuisd. Daar gaat hij zijn baanbrekend werk verderzetten aan de universiteit van Otago. De Ridder gaat er het eerste neurochirurgisch centrum mee helpen opstarten en hersenoperaties combineren met onderzoek. Hij blijft wel in nauw contact staan met de dienst neurochirurgie van het UZ Antwerpen.
Peperduur
Eind vorig jaar plantte De Ridder voor het eerst een elektrode in bij een alcoholverslaafde. "Het verschil met andere behandelingen is dat de elektrode dieper in de hersenen moest worden ingebracht", legt de assistent van Dirk De Ridder, Sven Vanneste, uit. "De patiënt reageerde tot dusver zeer goed op de ingreep en hij kan zijn drang naar alcohol nog altijd perfect onderdrukken. Voorlopig blijft het weliswaar zeer experimenteel: alleen al het gebruikte materiaal kost makkelijk 25.000 euro. Maar omdat het om een studieproject ging, moest hij hiervoor niets betalen. Gezien de hoge kostprijs kan deze techniek momenteel niet op grote schaal worden toegepast."
Harde realiteit
Dat is ook het oordeel van verslavingsexpert Geert Dom van de Universiteit Antwerpen. "Het ziet er allemaal veelbelovend uit, maar het staat ver af van de dagelijkse, vaak harde realiteit. Je zal er nooit de alcoholverslaving helemaal mee uit de wereld helpen, want het is extreem duur", zegt professor Dom. "Het gaat hier ook nog duidelijk om een pilootproject en wat helpt bij één patiënt, gaat niet noodzakelijk op voor anderen. Het is ook afwachten of de man in kwestie na een tijdje toch niet opnieuw zal hervallen. Testen in andere landen vielen negatief uit. Maar het blijft natuurlijk interessant om verder op te volgen."
Lange termijn
"Eind deze maand zie ik de patiënt uit het verhaal in 'Humo' terug", zegt Svan Vanneste nog. "Momenteel heeft hij nog altijd geen zin in alcohol. Natuurlijk moet je dit ook op langere termijn zien, want eigenlijk staan we pas aan het begin van dit verhaal. Indien dit lukt, kan stimulatie van de hersenen door elektrodes ook toegepast worden op wie verslaafd is aan drugs en tabak. Elektrodes kunnen ook helpen om effectief af te vallen. De elektrode geeft het lichaam een signaal dat het genoeg heeft gegeten. Maar het blijft natuurlijk wel een grote én dure ingreep."
Neurochirurg verhuist naar Nieuw-Zeeland
Neurochirurg Dirk De Ridder, die de delicate operatie bij de alcoholverslaafde patiënt uitvoerde, is ondertussen niet langer actief in het Universitair ziekenhuis Antwerpen, maar met zijn gezin naar Nieuw-Zeeland verhuisd. Daar gaat hij zijn baanbrekend werk verderzetten aan de universiteit van Otago. De Ridder gaat er het eerste neurochirurgisch centrum mee helpen opstarten en hersenoperaties combineren met onderzoek. Hij blijft wel in nauw contact staan met de dienst neurochirurgie van het UZ Antwerpen.
