Samen met zijn Antwerpse collega, de longarts Paul Germonpré, overzag Patrick Pauwels, een patholoog, een grote Europese studie onder 350 long kankerpatiënten, naar de werking van crizotinib. Dit middel van het Amerikaanse farmabedrijf Pfizer was een revelatie op de afgelopen Europese kankerconferentie Esmo in Wenen. Het werkt slechts bij een op de twintig mensen met longkanker, maar dan wel spectaculair: mensen leven er gemiddeld acht maanden mee zonder dat hun ziekte verslechtert, terwijl dat met de gebruikelijke chemotherapie drie maanden is.
'Er zijn mensen die al twee jaar baat hebben bij het medicijn', zegt Pauwels. Voor longkanker, een notoir lastig te behandelen vorm van kanker, vindt hij dat 'een magisch resultaat'.
Crizotinib blokkeert de werking van het eiwit ALK-kinase, dat bij vijf van de honderd longkankerpatiënten tumorgroei aanjaagt. Of een patiënt tot die groep behoort, is uit te zoeken met een labtest, zegt Pauwels. Het doet hem pijn dat die niet vaker wordt gebruikt. 'We verliezen zo patiënten die we hadden kunnen helpen.' Want al wordt de test enkel in universiteitsziekenhuizen gedaan, perifere ziekenhuizen kunnen altijd stalen naar hem sturen voor onderzoek, zegt Pauwels.
In ons land krijgen elk jaar achtduizend mensen longkanker; gemiddeld tweehonderd van hen zijn te behandelen met crizotinib. In afwachting dat het middel in Europa wordt goedgekeurd en terugbetaald door het riziv, kunnen patiënten het (gesubsidieerd) van de producent krijgen, zegt Pauwels.
Langer leven
Ook voor vrouwen met een agressieve, uitgezaaide vorm van borstkanker kwam uit Wenen goed nieuws. Zij leven beduidend langer als ze worden behandeld met een 'gewapend antilichaam' van het Zwitserse bedrijf Roche. Uit een studie onder duizend vrouwen blijkt dat patiëntes langer leven vooraleer hun ziekte verergert als ze met het medicijn T-DM1 worden behandeld, dan wanneer ze met de standaardtherapie worden behandeld. Hun tumor blijft dan gemiddeld tien maanden rustig, of krimpt zelfs.
Met de standaardbehandeling, chemotherapie met lapatinib en capecitabine, begint de tumor al na een half jaar weer te groeien. Vrouwen die T-DM1 kregen, leefden gemiddeld nog zo'n 31 maanden voor ze overleden, die op chemotherapie 25 maanden.
T-DM1 is een nieuw concept in de strijd tegen borstkanker. Het combineert het doelzoekende medicijn herceptine, dat gericht op tumorcellen afstevent en langs hun buitenkant op een receptor aanmeert, met het krachtige chemotherapiemiddel emtansine. Apart is emtansine zo giftig dat geen mens de stof verdraagt als ze via een infuus wordt toegediend. Maar vastgehaakt aan herceptine reist ze door het hele lichaam zonder onderweg schade aan te richten. Pas als herceptine haar bij de borstkankercel naar binnen sluist, komt het gif vrij. Bijgevolg gaat alleen de kankercel eraan dood, en niet gezonde cellen als haarwortelcellen of immuuncellen.
Ongeveer een op de vijf borsttumoren is gevoelig voor behandeling met herceptine en dus met T-DM1. In Vlaanderen gaat het jaarlijks om 1.500 tot 2.000 nieuwe patiënten.
T-DM1 is nog niet door de Europese geneesmiddelenregelaar goedgekeurd noch wordt het medicijn al terugbetaald. 'Maar in België loopt nog een studie met het medicijn, waar patiëntes in kunnen stappen', zegt de Leuvense oncoloog Hans Wildiers. 'En voor vrouwen die niet in een studie kunnen, heeft Roche sinds twee weken een systeem waarbij artsen bij het hoofdkwartier in Basel medische noodzaak kunnen inroepen om het medicijn toch al te kunnen voorschrijven.
Bron: De Standaard, 04-10-2012
