De Bill & Melinda Gates Stichting, die onder andere aids en malaria bestrijdt, schonk een beurs van drie miljoen dollar aan de malaria-onderzoekers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde. Daarmee proberen die de malariamuggen uit een nieuwe hoek aan te vallen.
malaria wordt veroorzaakt door een reeks parasieten van het geslacht Plasmodium. Ze worden overgebracht door de beet van verschillende muggen' style='color:#00896e;border-bottom:1px dotted #00896e;'>muggen. De parasieten wurmen zich uiteindelijk naar binnen in onze bloedcellen' style='color:#00896e;border-bottom:1px dotted #00896e;'>rode bloedcellen, waarin ze zich vermenigvuldigen. Een paar dagen later (de timing hangt af van het soort parasiet) barsten de besmette rode bloedcellen tegelijk open en komt een enorm aantal nieuwe parasieten vrij, klaar voor een volgende ronde. Dat leidt telkens tot hoge koortsopstoten, en uiteindelijk tot bloedarmoede en nierproblemen. Elk jaar sterven 800 000 mensen aan malaria.
De jongste jaren is het aantal gevallen wereldwijd beduidend gedaald; meer dan een derde van de 108 door malaria getroffen landen zag in tien jaar het aantal gevallen halveren. Dat komt door grootschalig binnenshuis sproeien van insecticiden, massaal uitdelen van met langlevend insecticide behandelde bednetten, betrouwbare diagnose-tests en behandelingen met artemisinine-combinaties. Maar de daling is onvoldoende om malaria op zijn minst in sommige landen uit te roeien, zoals de ambitie van onder andere de Wereldgezondheidsorganisatie is. Daar komt de expertise van het Instituut voor Tropische geneeskunde in beeld.
Met de huidige middelen kan men het aantal muggensteken met 80 tot zelfs 95% omlaag halen, maar dan schieten er nog steeds voldoende over om de verspreiding van malaria in stand te houden. Er moeten dus manieren gevonden worden om de overdracht van de ziekte verder omlaag te halen: door te zorgen voor minder muggen, door ze minder kans te geven om te steken, door de patiënten sneller op te sporen en te genezen zodat de muggen bij hen geen besmet bloed meer kunnen opzuigen. En de tijd dringt: in sommige streken, onder andere in Cambodja, begint de malariaparasiet resistent te worden tegen een van de beste geneesmiddelen die ons nog resten: artemisinine.
Een van de zwakke plekken in de huidige aanpak is dat bednetten geen antwoord bieden op muggen die buitenshuis steken, en muggen die al vroeg op de avond beginnen te steken, vooraleer de mensen onder hun muskietennetten liggen. Terwijl die toch voor een niet te onderschatten deel van de besmettingen zorgen.
Professor Marc Coosemans en collega’s denken dat ze daar een antwoord op hebben. Ze willen nu uitzoeken of dat antwoord krachtig genoeg is.
De vorsers willen onderzoeken of en hoe repellents, stoffen die muggen afstotelijk vinden, grootschalig ingezet kunnen worden om de muggen ook in de vooravond en buitenshuis het steken te beletten.
Wie al eens muggenmelk of sprays gekocht heeft, weet dat een goede repellent je inderdaad de muggen van het lijf houdt. Alleen: dat verlaagt dan wel jouw individuele kans om een besmette beet op te lopen, maar het vermindert de verspreiding van malaria niet, tenzij voldoende andere mensen eveneens beschermd worden. Want als de mug in jouw plaats je buurvrouw bijt, is het totaal aantal gevallen niet gedaald. Dat gebeurt pas als die mug in de rest van haar leven geen enkel onbeschermd slachtoffer meer vindt.
Het individuele effect van op de huid aangebrachte repellents is goed gekend, maar wat het effect is op de schaal van een heel dorp of nog groter, is nooit uitgezocht. Dat willen de ITG-vorsers, samen met collega’s uit Cambodja, nu uitvissen in een gebied met veel malaria. Dat moet hen leren of je door repellents toe te voegen aan de campagnes, de overdracht van de parasiet wel voldoende omlaag haalt om malaria uit te roeien. Of is nog meer nodig? Het antwoord moet leiden tot een nieuw strategisch plan om tegen 2025 Cambodja malariavrij te krijgen.
De speurders willen in honderd dorpen ofwel de gebruikelijke aanpak met insecticiden en grootschalig uitdelen van langwerkende insecticide-bednetten toepassen, ofwel daarbovenop ook nog met repellents werken. Ze gebruiken daarbij picaridine, een van de beste muggenafstoters van het moment. De stof wordt geschonken door producent SC Johnson, een bijdrage van 700 000 flessen. Het toeval bepaalt welk dorp wat krijgt. De dorpen zijn daarmee akkoord.
De dorpen worden twee jaar gevolgd, om het effect van een toevallig droog of nat seizoen te milderen. Mobiele laboratoria onderzoeken met moderne PCR-methoden regelmatig het bloed van de bevolking. Wie toch een besmetting oploopt, wordt onmiddellijk behandeld. Als in die periode toevallig dengue of een andere ziekte uitbreekt die door stekende insecten wordt overgebracht, wordt ook het effect op de verspreiding van die ziekte gevolgd.
De vorsers meten niet enkel het aantal mensen dat besmet raakt, maar ook de impact van grootschalig gebruik van repellents op de muggenpopulatie en het aantal muggenbeten. De vraag van drie miljoen dollar is of dat aantal voldoende daalt om de besmettingsketen te breken.
Tegelijk onderzoeken de antropologen van het team ook de sociale en culturele kanten van de zaak, want alles hangt af van hoe goed de bevolking de middelen aanvaardt en gebruikt. Is het wel cool om je in te smeren? Blijven ze niet langer op omdat ze zich veiliger voelen? Aanvaarden ze uitleg van vrijwilligers? Geloven ze dat het helpt? Hoe wordt het insmeren het gemakkelijkst in hun gewoonten opgenomen?
De onderzoekers blijven dan nog een tijd opvolgen hoe goed de middelen gebruikt worden in reële omstandigheden. Pas dan zullen we weten of repellents de overdracht van malaria voldoende omlaag halen, of dat er nog andere middelen ingezet moeten worden.
De jongste jaren is het aantal gevallen wereldwijd beduidend gedaald; meer dan een derde van de 108 door malaria getroffen landen zag in tien jaar het aantal gevallen halveren. Dat komt door grootschalig binnenshuis sproeien van insecticiden, massaal uitdelen van met langlevend insecticide behandelde bednetten, betrouwbare diagnose-tests en behandelingen met artemisinine-combinaties. Maar de daling is onvoldoende om malaria op zijn minst in sommige landen uit te roeien, zoals de ambitie van onder andere de Wereldgezondheidsorganisatie is. Daar komt de expertise van het Instituut voor Tropische geneeskunde in beeld.
Met de huidige middelen kan men het aantal muggensteken met 80 tot zelfs 95% omlaag halen, maar dan schieten er nog steeds voldoende over om de verspreiding van malaria in stand te houden. Er moeten dus manieren gevonden worden om de overdracht van de ziekte verder omlaag te halen: door te zorgen voor minder muggen, door ze minder kans te geven om te steken, door de patiënten sneller op te sporen en te genezen zodat de muggen bij hen geen besmet bloed meer kunnen opzuigen. En de tijd dringt: in sommige streken, onder andere in Cambodja, begint de malariaparasiet resistent te worden tegen een van de beste geneesmiddelen die ons nog resten: artemisinine.
Een van de zwakke plekken in de huidige aanpak is dat bednetten geen antwoord bieden op muggen die buitenshuis steken, en muggen die al vroeg op de avond beginnen te steken, vooraleer de mensen onder hun muskietennetten liggen. Terwijl die toch voor een niet te onderschatten deel van de besmettingen zorgen.
Professor Marc Coosemans en collega’s denken dat ze daar een antwoord op hebben. Ze willen nu uitzoeken of dat antwoord krachtig genoeg is.
De vorsers willen onderzoeken of en hoe repellents, stoffen die muggen afstotelijk vinden, grootschalig ingezet kunnen worden om de muggen ook in de vooravond en buitenshuis het steken te beletten.
Wie al eens muggenmelk of sprays gekocht heeft, weet dat een goede repellent je inderdaad de muggen van het lijf houdt. Alleen: dat verlaagt dan wel jouw individuele kans om een besmette beet op te lopen, maar het vermindert de verspreiding van malaria niet, tenzij voldoende andere mensen eveneens beschermd worden. Want als de mug in jouw plaats je buurvrouw bijt, is het totaal aantal gevallen niet gedaald. Dat gebeurt pas als die mug in de rest van haar leven geen enkel onbeschermd slachtoffer meer vindt.
Het individuele effect van op de huid aangebrachte repellents is goed gekend, maar wat het effect is op de schaal van een heel dorp of nog groter, is nooit uitgezocht. Dat willen de ITG-vorsers, samen met collega’s uit Cambodja, nu uitvissen in een gebied met veel malaria. Dat moet hen leren of je door repellents toe te voegen aan de campagnes, de overdracht van de parasiet wel voldoende omlaag haalt om malaria uit te roeien. Of is nog meer nodig? Het antwoord moet leiden tot een nieuw strategisch plan om tegen 2025 Cambodja malariavrij te krijgen.
De speurders willen in honderd dorpen ofwel de gebruikelijke aanpak met insecticiden en grootschalig uitdelen van langwerkende insecticide-bednetten toepassen, ofwel daarbovenop ook nog met repellents werken. Ze gebruiken daarbij picaridine, een van de beste muggenafstoters van het moment. De stof wordt geschonken door producent SC Johnson, een bijdrage van 700 000 flessen. Het toeval bepaalt welk dorp wat krijgt. De dorpen zijn daarmee akkoord.
De dorpen worden twee jaar gevolgd, om het effect van een toevallig droog of nat seizoen te milderen. Mobiele laboratoria onderzoeken met moderne PCR-methoden regelmatig het bloed van de bevolking. Wie toch een besmetting oploopt, wordt onmiddellijk behandeld. Als in die periode toevallig dengue of een andere ziekte uitbreekt die door stekende insecten wordt overgebracht, wordt ook het effect op de verspreiding van die ziekte gevolgd.
De vorsers meten niet enkel het aantal mensen dat besmet raakt, maar ook de impact van grootschalig gebruik van repellents op de muggenpopulatie en het aantal muggenbeten. De vraag van drie miljoen dollar is of dat aantal voldoende daalt om de besmettingsketen te breken.
Tegelijk onderzoeken de antropologen van het team ook de sociale en culturele kanten van de zaak, want alles hangt af van hoe goed de bevolking de middelen aanvaardt en gebruikt. Is het wel cool om je in te smeren? Blijven ze niet langer op omdat ze zich veiliger voelen? Aanvaarden ze uitleg van vrijwilligers? Geloven ze dat het helpt? Hoe wordt het insmeren het gemakkelijkst in hun gewoonten opgenomen?
De onderzoekers blijven dan nog een tijd opvolgen hoe goed de middelen gebruikt worden in reële omstandigheden. Pas dan zullen we weten of repellents de overdracht van malaria voldoende omlaag halen, of dat er nog andere middelen ingezet moeten worden.
