De Vlamingen vinden het belangrijk om hun rechten als patiënt te kennen, maar 60 procent onder hen weet niet welke rechten wettelijk verankerd zijn. De patiënt staat dus nog te zwak tegenover de zorgverlener. Dat blijkt uit een enquête van CM en Ziekenzorg CM. De organisaties hebben een plan uitgewerkt om de patiëntenrechten beter te verankeren in de relatie tussen patiënt en zorgverlener. Ze zien daarvoor een centrale rol voor de zorgverleners, die de informatie waar de patiënt recht op heeft, spontaan zouden moeten geven.
De Vlaming vindt het belangrijk om zijn rechten als patiënt te kennen en wil er beroep op doen, maar weet weinig over wat deze rechten inhouden en weet ook niet waar hij terecht kan met klachten. Dat is, samengevat, de conclusie uit een enquête bij 678 respondenten van het Vlaams Patiëntenpanel van Ziekenzorg CM. Op de tienjarige verjaardag van de wet op de patiëntenrechten is er dus nog niet veel reden tot vieren. Enkele markante cijfers op een rij:
Een aantal rechten zijn duidelijk beter gekend:
Opleidingsniveau
Leeftijd en geslacht spelen geen rol in de kennis over de patiëntenrechten, opleidingsniveau wel. Kortgeschoolden hebben significant minder kennis over de rechten als langer geschoolden. 50 procent van de hooggeschoolden weet niet welke rechten wettelijk gewaarborgd zijn, bij laaggeschoolden loopt dit op tot 75 procent.
Ook geeft 36 procent van de respondenten aan dat ze het niet makkelijk zouden hebben om een vertrouwenspersoon te vinden om hen bij te staan. Deze cijfers geven duidelijk aan dat een groep patiënten in een sociaal kwetsbare situatie zitten, die het hen extra moeilijk maken om hun rechten uit te oefenen in de praktijk.
Financiële gevolgen
89 procent van de respondenten weet dat een zorgverlener hem moet inlichten over de kostprijs van een behandeling. Toch geeft 71 procent van de mensen die de laatste drie jaar gehospitaliseerd waren aan dat hij onvoldoende geïnformeerd is over de verwachte kostprijs.
Maatregelen
CM en Ziekenzorg CM hebben maatregelen uitgewerkt die de patiëntenrechten beter moeten verankeren in de relatie tussen patiënt en zorgverlener. Daarbij is het einddoel dat de patiënt goed geïnformeerd is, maar vooral ook dat de de zorgverlener de patiënt spontaan alle informatie geeft waar de patiënt recht op heeft.
Rol ziekenfonds
De ziekenfondsen hebben de wettelijke opdracht om hun leden te informeren en te begeleiden in hun welzijn. Het informeren van de leden en het verdedigen van de rechten van de patiënten, is dus een dagelijkse taak van CM. Via een actie aan zorginstellingen, een uitgebreide brochure (zie www.cm.be/jouwrechten) en informatiesessies wil CM deze rol vandaag extra in de verf zetten.
- 60 procent weet niet welke rechten wettelijk bepaald zijn.
- 60 procent is niet op de hoogte van het feit dat een patiënt een vertrouwenspersoon kan aanduiden die hem bijstaat in de contacten met een zorgverlener. Wanneer dit wordt uitgelegd, vindt nochtans 96 procent dat dit een belangrijke mogelijkheid is. We noteren hierbij ook dat 36 procent van de mensen aangeeft niet makkelijk een vertrouwenspersoon te vinden.
- 23 procent weet niet dat een zorgverlener informatie moet geven over alle mogelijke alternatieve behandelingen.
- 96 procent weet wel dat hij het recht heeft om een klacht neer te leggen. Alleen weet 71 procent niet bij wie hij daarvoor terecht kan.
- Van de mensen die de voorbije drie jaar gehospitaliseerd waren, vond 62 procent dat ze
onvoldoende geïnformeerd werden over hun rechten als patiënt.
Een aantal rechten zijn duidelijk beter gekend:
- 94 procent weet dat een patiënt het recht heeft om (onderdelen van) het patiëntendossier in te kijken. 90 procent weet dat hij hier een kopie van kan krijgen.
- 93 procent weet dat er een tweede medisch advies mag worden ingewonnen bij een andere zorgverlener.
- 96 procent weet dat de zorgverlener informatie moet geven over de diagnose en evolutie van de ziekte. Toch had slechts 62 procent van de mensen die de voorbije drie jaar in het ziekenhuis heeft gelegen, het gevoel dat ze duidelijk zijn ingelicht over de medische behandeling.
- Meer dan vier Vlamingen op vijf weten dat een zorgverlener zijn toestemming nodig heeft voor een onderzoek (85 procent), het toedienen van medicatie (82 procent) en een operatie
(96 procent).
Opleidingsniveau
Leeftijd en geslacht spelen geen rol in de kennis over de patiëntenrechten, opleidingsniveau wel. Kortgeschoolden hebben significant minder kennis over de rechten als langer geschoolden. 50 procent van de hooggeschoolden weet niet welke rechten wettelijk gewaarborgd zijn, bij laaggeschoolden loopt dit op tot 75 procent.
Ook geeft 36 procent van de respondenten aan dat ze het niet makkelijk zouden hebben om een vertrouwenspersoon te vinden om hen bij te staan. Deze cijfers geven duidelijk aan dat een groep patiënten in een sociaal kwetsbare situatie zitten, die het hen extra moeilijk maken om hun rechten uit te oefenen in de praktijk.
Financiële gevolgen
89 procent van de respondenten weet dat een zorgverlener hem moet inlichten over de kostprijs van een behandeling. Toch geeft 71 procent van de mensen die de laatste drie jaar gehospitaliseerd waren aan dat hij onvoldoende geïnformeerd is over de verwachte kostprijs.
Maatregelen
CM en Ziekenzorg CM hebben maatregelen uitgewerkt die de patiëntenrechten beter moeten verankeren in de relatie tussen patiënt en zorgverlener. Daarbij is het einddoel dat de patiënt goed geïnformeerd is, maar vooral ook dat de de zorgverlener de patiënt spontaan alle informatie geeft waar de patiënt recht op heeft.
- 1. De overheid moet een standaard affiche maken met de patiëntenrechten en uitleg, die in de wachtkamers van zorgverleners moet worden omhoog gehangen.
- 2. De opnameverklaring in het ziekenhuis moet een bijlage bevatten met de patiëntenrechten en meer uitleg hierover.
- 3. De ziekenfondsen en koepels van zorgverleners zouden samen informatiebrochures voor specialistische ingrepen moeten uitwerken.
- 4. Vorming rond patiëntenrechten en communicatievaardigheden moeten een belangrijk deel uitmaken van de vorming en bijscholing van zorgverleners.
- 5. Er zouden netwerken van vertrouwenspersonen moeten komen, die zeker voor mensen in isolement en mensen in kansarmoede een meerwaarde kunnen betekenen.
- 6. De wet op de patiëntenrechten moet ook van toepassing worden op alle zorgverleners in de geestelijke gezondheidszorg, oa op de psychologen.
- 7. We willen ook een structurele evaluatie van de wet patiëntenrechten en het systeem van klachtenbemiddeling.
- 8. De getuigschriften van verstrekte hulp en de facturen in het kader van de ambulante zorg zouden kunnen verbeterd worden om de patiënt beter te informeren over de hem verleende
zorgen.
Rol ziekenfonds
De ziekenfondsen hebben de wettelijke opdracht om hun leden te informeren en te begeleiden in hun welzijn. Het informeren van de leden en het verdedigen van de rechten van de patiënten, is dus een dagelijkse taak van CM. Via een actie aan zorginstellingen, een uitgebreide brochure (zie www.cm.be/jouwrechten) en informatiesessies wil CM deze rol vandaag extra in de verf zetten.
