In ons land zijn er elk jaar 600 pedofielen die een behandeling volgen. Een aantal dat stabiel blijft. "Maar probleem is dat zij die de grootste kans hebben om te hervallen nergens terecht kunnen", zeggen experts.
De levensloop van Mark V. toont aan dat pedofielen moeilijk te stoppen zijn. "We kunnen hen enkel leren hun gedrag te controleren", zegt psychologe Elke Frans.
Het spoor van vernieling dat pedofiel Mark V. sinds de jaren 80 achterliet, is groot. Bijna dertig jaar kon hij quasi ongehinderd zijn gang gaan met het misbruiken van kinderen. Om pedofielen als Mark V. vroeger te stoppen, zijn er in Vlaanderen 14 gespecialiseerde instellingen waar pedoseksuelen kunnen behandeld worden. Onder meer het Universitair Forensisch Centrum (UFC) in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen.
"Op dit ogenblik hebben wij zo'n 117 mensen in behandeling", zeggen psychologen van het IFC Tineke Dilliën en Elke Frans. "In tegenstelling tot het beeld dat veel mensen van pedofielen hebben - 'het zijn allemaal Marc Dutroux's' - zijn veel van hen hele gewone mannen. Ze staan vaak bekend als 'goede collega' of 'brave buur'. Zeker niet als 'pervert' die in het bos met een zakje snoep in de hand zijn slachtoffers staat uit te kiezen."
Kunnen pedofielen wel geholpen worden? Elke Frans: Geholpen wel, maar nooit 'genezen'. Pedofilie kán gewoon niet genezen worden. Iemand die homoseksueel is, kan niet via een of andere therapie tot hetero gemaakt worden. Voor pedofielen geldt hetzelfde. We kunnen hen enkel leren om hun seksuele neigingen onder controle te krijgen.
Dat moet aartsmoeilijk zijn. Frans: Dat klopt. Het is niet zo dat we hen een trucje kunnen aanleren voor wat ze moeten doen indien ze bij het zien van kinderen in een speeltuin een erectie krijgen. We moeten voorkomen dat ze naar een speeltuin gaan. En dat doe je onder meer door ervoor te zorgen dat ze een breder 'gedragsspectrum' krijgen. Dat ze een goede job hebben, dat ze hobby's uitoefenen en dat ze in de mate van het mogelijke een normale seksuele relatie opbouwen met een volwassen partner. Op die manier wordt de neiging om toe te geven aan hun pedofiele drang minder groot.
Voor zware pedofielen als Marc V. is zo'n therapie toch onvoldoende? Tineke Dilliën: Daders met een groot risico op herval moeten behandeld worden in gesloten instellingen, niet in ambulante centra zoals het onze. Daar worden ze nog nauwgezetter in de gaten gehouden. Bij ons komen de mensen op gesprekstherapie.
In residentiële centra (waarvan er in ons land drie zijn, onder meer in Sint-Niklaas, red.) worden ze dag en nacht begeleid. Naar gelang hun 'vorderingen', krijgen ze in stapjes hun vrijheid terug. Eerst mogen ze enkel samen met een begeleider de instelling verlaten. Daarna mogen ze dat individueel, maar moeten ze wel op een bepaald uur terug zijn. Tot ze tot slot in staat zijn om weer zelfstandig door het leven te gaan zonder aan hun pedofiele neigingen toe te geven.
De realiteit wijst uit dat zij die een behandeling, die al gauw enkele jaren kan duren, de helft minder kans lopen om later nog pedo- fiele feiten te plegen. En toch kan het niet verplicht worden.
Tine Vertommen, criminologe aan het UFC: Pedofielen die veroordeeld worden, krijgen soms de kans om na één derde of na twee derde van hun straf vrij te komen indien ze in behandeling gaan. Anderen krijgen een straf die ze niet daadwerkelijk moeten uitzitten, indien ze in plaats daarvan therapie gaan volgen. Maar een pedofiel kan niet gedwongen worden om in behandeling te gaan. We zien ook een stijging van het aantal pedofielen dat een volledige uitzitting van de straf verkiest boven een behandeling. Zij komen nadien weer gewoon in de maatschappij terecht, zonder enige vorm van begeleiding of opvolging.
Kan chemische castratie worden opgelegd? Vertommen: Dit kan als voorwaarde gesteld worden om bij een van de gespecialiseerde centra in behandeling te kunnen gaan. Concreet houdt dit in dat de pedofiel een hormonenkuur moet volgen die zijn seksuele drang onderdrukt. Indien hij dit weigert, wat hij te allen tijde mag doen, kan hij niet behandeld worden en belandt hij in veel van de gevallen opnieuw in de gevangenis. In de praktijk stemt de pedofiel hier wel vaak mee in.
Zijn er pedofielen die vrijwillig in behandeling gaan? Vertommen: Weinig. Zeventig procent van de mensen die wij hier binnenkrijgen zijn gestuurd door justitie. Twintig procent komt op advies van een dokter of psychiater. En tien procent komt 'vrijwillig'. Het gaat dan om mannen die bij zichzelf een pedofiele neiging voelen, of die bijvoorbeeld van hun vrouw verplicht op therapie moeten nadat zij pedo- fiele bestanden op de computer heeft aangetroffen.
Moeten jullie soms pedoseksuelen weigeren? Vertommen: Indien we hen niet de gepaste hulp kunnen bieden, kan dat inderdaad gebeuren. De hele zware gevallen moeten worden opgevangen in residentiële centra. Maar daar zijn de plaatsen beperkt. Vaak komen de pedofielen dan weer in de gevangenis terecht, waar ze meestal geen therapie krijgen. Met andere woorden: de ergste gevallen kunnen nergens terecht en het zijn zij die het meeste schade aanrichten.
© Gazet Van Antwerpen, 07-04-2012
