Het is geen nieuws meer: Vlaanderen vergrijst in ijltempo. We leven langer en de woon- en leefwensen van de ouderen van nu zijn niet meer dezelfde als vroeger. Minister Jo Vandeurzen en Vlaams Bouwmeester Peter Swinnen lanceren begin volgend jaar een oproep om mee na te denken over hoe we deze uitdagingen vorm kunnen geven, hoe zorgverlening een volwaardige plaats kan innemen in de ruimtelijke omgeving. Er is maar voldoende ruimte voor zorg, als we voldoende zorg dragen voor de ruimte.
Tegen 2020 zal Vlaanderen 200.000 extra 65-plussers tellen, waarvan meer dan 50.000 ouder dan 85 jaar. Prognoses voorspellen een nood aan 30.000 extra woongelegenheden in woonzorgcentra tegen 2030. Maar de ruimte in Vlaanderen is beperkt. De oplossing ligt dus niet in het voorzien van extra ruimte, maar in het creatief, innoverend en doordacht omgaan met die ruimte.
Peter Swinnen, Vlaams Bouwmeester, raadt aan om in de toekomst te voorzien in zowel kleinschaligheid als grootschaligheid en collectief wonen te maximaliseren. Een zorgcampus kan veel verschillende en extra functies huisvesten, maar hoeft er tegelijk niet uit te zien zoals een woonzorgcentrum er vandaag uitziet. Een verzameling van vele kleine woonhuizen dicht bij elkaar kan tegelijk grootschalig en kleinschalig zijn. Hij vraagt beleidsmakers ook te durven stedelijk te programmeren en vindt dat we de markt moeten verplichten haar maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen. Gedaan met de kamertjes voor ouderen die maar net aan de normen voldoen om subsidie binnen te rijven.
Tom Lagast, expert-projectleider voor het Beleidsplan Ruimte, benadrukt dat het Beleidsplan Ruimte ontwikkeld wordt in samenwerking met verschillende beleidsdomeinen. Ruimte voor zorg is volgens hem binnen de ruimtelijke ordening een nieuw begrip. De oudere van de toekomst is een actieve oudere. Zorg kan dus ook steeds meer ambulant ingericht worden, gebruikmakend van nieuwe technologieën. Zo kan een diabetespatiënt zijn medische gegevens bijvoorbeeld bijhouden en doorsturen met een smartphone.
Ton Venhoeven is Rijksadviseur voor de Infrastructuur in Nederland. Hij ziet een trek naar de stad, voornamelijk omwille van de goede voorzieningen die daar aanwezig zijn. Ouderen willen steeds langer thuis blijven wonen, en kiezen voor een woonlocatie dichtbij een zorgcentrum. Evoluties in zorglogistiek en technologie gaan zo snel, dat de gebouwen zich daar snel aan moeten kunnen aanpassen. Bij het ontwerp moet al nagedacht worden over alternatief gebruik. Het gemiddeld aantal ligdagen in ziekenhuizen daalt de laatste jaren doordat operaties minder ingrijpend worden, en in de toekomst zal het aantal ligdagen nog verder dalen. Ziekenhuizen zullen in de toekomst kleiner kunnen worden, of gedeeltes van de gebouwen zullen kunnen hergebruikt worden voor andere functies. Venhoeven ziet de zorg ook als een emancipatiemachine: zorgcampussen waar een theater, sociaal restaurant, kinderopvang en/of een zwembad aan gekoppeld zijn, zijn ideale plaatsen waar mensen elkaar kunnen ontmoeten, wat de geestelijke gezondheid en het maatschappelijk weefsel ten goede komt.
Op het symposium 'Ruimte voor zorg' presenteerde verder nog Herwig Teugels zijn visie op de zorg in Brussel, legde Myriam Deloddere het concept van de woonzorgzone in Wervik uit en bracht architect Paul Vermeulen de vermaatschappelijking van de zorg in beeld.
Wilt u nog meer lezen over deze onderwerpen? Surf dan vanaf 14 december naar www.vipa.be of www.vlaamsbouwmeester.be
