Bij de voorstelling van het Jaarboek Armoede 2011 wond Danielle Dierckx, onderzoeksleider OASeS (UA) er geen doekjes om: "De armoedecijfers bij niet-Europese en vooral Marokkaanse allochtonen zijn hallucinant hoog." Meer dan de helft van de Marokkaanse Belgen duiken onder de armoededrempel.
Het Jaarboek Armoede van het onderzoekscentrum OASeS (Universiteit Antwerpen) werkt sinds 2003 themagebonden edities uit. De twintigste editie focust op de verkleuring van de armoede. “Ze houden het vaak goed verborgen, maar vooral allochtonen van Marokkaanse en niet-Europese afkomst lopen een hoog armoederisico. Net dat taboe maakt het probleem hardnekkig”, zegt OASeS-onderzoeksleider Danielle Dierckx.
Het taboe doorbreken en het armoedeprobleem bespreekbaar maken is een eerste stap, stelt Dierckx. Ze vindt dat met name de zelforganisaties van de niet-Europese allochtonen en van de Marokkaanse gemeenschap daarin een rol kunnen spelen. “Deze organisaties kaarten wel problemen aan over arbeid, onderwijs en huisvesting, maar ze reppen weinig over armoede.”
Groot probleem is dat beschermende factoren tegen armoede bij de allochtonen niet aanslaan. 37% van de allochtonen onder de armoedegrens heeft een diploma hoger onderwijs. Ze zijn dus onderbenut en overgekwalificeerd in de job die ze uitoefenen. Voornamelijk de erkenning van hun diploma in België speelt een rol, alsook de kennis van het Nederlands. Liefst 43% van de allochtone armen is eigenaar van een woonst en bijna de helft heeft zelfs werk, maar dat helpt blijkbaar niet om uit de armoede te blijven. Vooral de Marokkaanse groep scoort laag op alle armoede-indicatoren (onderwijs, cultuur, tewerkstelling, huisvesting, gezondheid) en piekt in de achterstelling. Van de Noord- en de Zuid-Europeanen bevindt zich ongeveer een vijfde onder de armoederisicogrens. Bij de Turken, Oost-Europeanen en niet-Europeanen ligt het armoederisico ongeveer drie keer hoger dan bij Belgen. Marokkanen hebben zelfs een armoederisico dat vier en een half keer zo hoog is als dat van de Belgen. De helft van de Turkse en Marokkaanse allochtonen dreigt onder de armoedegrens te duiken.
Is er hoop?
Het lokaal sociaal beleid kraakt onder het juk van de gekleurde armoede. Dierckx: “Antwerps OCMW-voorzitster Monica De Coninck laat geen gelegenheid onverlet om er op te wijzen dat de superdiversiteit de bijstandssystemen zwaar onder druk zet. De centra voor maatschappelijk werk delen haar mening dat ze niet iedereen kunnen en moeten helpen. Resultaat is dat er weer initiatieven van voedselbedelingen in de straat ontstaan, vaak door niet-erkende organisaties. Dat is niets minder dan noodhulp zoals die ook in Brussel bestaat voor asielzoekers. Sociale organisaties merken dat er voor velen simpelweg geen hulpverleningsaanbod is. En wat in Antwerpen vandaag scherp wordt aangevoeld, doet zich over vijf jaar voor in Gent en binnen tien jaar in heel Vlaanderen.”
Dat betekent helemaal niet dat er geen maatschappelijk draagvlak zou zijn om allochtone medeburgers te helpen. Maar die hulp moet volgens de Belgen aan voorwaarden verbonden zijn en het territorialiteitsbeginsel speelt sterk. Uit bevragingen blijkt dat de Belgische burger zijn allochtone medeburger sociale steun gunt, maar dan moet hij hier minstens een jaar wonen en belastingen betalen – of Belg worden.
De jongere generatie allochtonen ziet, net als haar ouders en grootouders weinig hoop op beterschap. Jongeren zijn pessimistisch bij gebrek aan rolmodellen voor hun aspiraties en ambities. Voor hun kinderen koesteren ze meer hoop, hoe subjectief die ook is.
Ø In het Jaarboek Armoede gaan dertien hoofdstukken over gekleurde armoede, o.a. over de superdiversiteit van armoede en sociale uitsluiting, over de druk op de welvaartsstaat en over draagvlak van de Belg voor sociale steun aan allochtonen.
Ø Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting 2011, Acco, 2011, 392 p.| € 36 | ISBN 9789033486128, Editors: Danielle Dierckx, Jan Vranken, Jill Coene, An Van Haarlem
