Hersenen sturen klinkt misschien wat sciencefictionachtig, maar met de neurostimulator van 3Win wordt het realiteit. "Een hersenstimulator op zich is niet nieuw", zegt professor Dirk De Ridder (foto), neurochirurg aan het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA), die er al tien jaar mee werkt. "Maar deze nieuwste hersenstimulator werkt anders. Het is technologisch de meest geavanceerde hersenstimulator ter wereld. En hij is van Vlaamse makelij. Tot nu toe waren er enkel drie Amerikaanse bedrijven die hersenstimulatoren maken. En vorig jaar werd er ook een in China ontwikkeld."
Parkinson
Een hersenstimulator kun je volgens neurochirurg De Ridder best vergelijken met een pacemaker, het toestel dat het hartritme op een elektrische manier stimuleert. "In het begin van de jaren zeventig is men al gaan nadenken over de mogelijkheid om ook de hersenen op die manier te activeren. Momenteel worden hersenstimulatoren onder meer ingeplant bij patiënten met Parkinson. Bij deze mensen werken bepaalde hersencircuits minder goed samen. We plaatsen dan in een welbepaald deel van de hersenen een elektrode en jagen daar via een stimulator stroomstootjes door met een zeer hoge frequentie. Het gevolg is dat de hersencellen dat ritme niet meer kunnen volgen en zwijgen. Je legt dat bepaalde hersencircuit dus lam. Maar verder gebeurt er niets."
Gewenning
Het bedrijf 3Win heeft nu een nieuwe neurostimulator op de markt gebracht die de hersenen niet lamlegt, maar stuurt. "Nieuw aan deze neurostimulator is dat hij de hersenactiviteit ook kan meten. Bovendien kan hij complexe pulsen of stroomstoten geven. En dat laatste is heel belangrijk omdat je met hersenen moet praten in een taal die ze begrijpen. Met die nieuwe stimulator kun je bijvoorbeeld met behulp van chaotische stroomstoten de hersenen zo gaan stimuleren dat ze niet kunnen wennen aan de stimulatie waardoor het effect langer zou moeten blijven bestaan."
Toekomst
Nu al is volgens dr. De Ridder een nieuwe versie van de kersverse hersenstimulator op komst. En die gaat nóg een stapje verder. "Hij zal kunnen meten of een bepaalde hersenactiviteit abnormaal is en zal in dat geval de hersenen kunnen stimuleren. Met andere woorden: er komt alleen stimulatie op het moment waarop dat nodig is."
"Dit is een enorme vooruitgang. Vandaag geeft een hersenstimulator altijd dezelfde soort prikkel, waardoor het effect van die stimulatie op lange termijn vermindert of zelfs verdwijnt. Dat is een van de redenen waarom we hier voor verslavingsproblemen nog niet gestart zijn met het inplanten van elektroden. In Duitsland en Nederland is dat al wel een drietal keer gebeurd."
"Binnenkort zullen we dus een elektrode in een hersencircuit dat betrokken is bij bijvoorbeeld verslaving, kunnen inplanten en die elektrode alleen gaan stimuleren op het ogenblik waarop dit hersencircuit overactief wordt, uitgelokt door bijvoorbeeld het zien of ruiken van alcohol."
"Die toepassing is al in de nieuwste stimulator van 3Win voorzien, maar mag wettelijk nog niet worden geactiveerd omdat eerst nog wetenschappelijke studies nodig zijn."
Volgens de neurochirurg zijn de mogelijkheden in elk geval grenzeloos. Reuma, psoriasis, posttraumatische stress, depressie, schizofrenie... het klinkt misschien wat te optimistisch. Maar alles in ons lichaam wordt door het zenuwstelsel gecontroleerd. Bovendien zit het hersenonderzoek in een stroomversnelling dankzij nieuwe beeldvormings- en analysetechnieken."
"Je moet hersenen zien als een netwerk dat zich constant aanpast om zo efficiënt mogelijk te werken. Soms lukt die aanpassing niet goed meer, en dan ontstaat een ziekte door gebrek aan controle vanuit de hersenen. Om de hersenen te helpen bij hun controlefunctie hebben we betere hersenstimulatoren nodig en deze stimulator is een heel belangrijke stap in de goede richting."
Wie de hersenen van de mens kan sturen, heeft de mens in zijn bezit, zo wordt wel eens gezegd. "Ach, doemscenario's heb je bij elke vernieuwing in de samenleving", zegt Dirk De Ridder. "In theorie is het mogelijk om bijvoorbeeld bij elitesoldaten elektrodes in te planten en de generaal de afstandsbediening te geven waarmee hij zijn soldaten kan sturen. Maar er bestaat ook nog zoiets als ethiek en politiek die moeten waken over de toepassingen. Als neurochirurg ben ik natuurlijk maar een handenarbeider die met hersenen werkt. Ik ben de uitvoerder." Dat hersenstimulatie wel genoeg voer oplevert voor ethici, is duidelijk. Kan een agressieveling bijvoorbeeld strafvermindering krijgen als hij een elektrode laat inplanten die zijn agressie kan controleren? "Ik vind niet dat iemand die een hersenstimulator krijgt om zijn agressie te onderdrukken, noodzakelijk strafvermindering moet krijgen", zegt dr. De Ridder. "Het systeem is manipuleerbaar omdat je de hersenstimulator altijd kunt afzetten. In Italië zijn trouwens al implantaten ingebracht om agressie te onderdrukken, maar dat heeft dan meestal te maken met aanvallen van epilepsie." SD
Bron: Gazet Van Antwerpen, 17-11-2011
