Het aanbod van lichamen die aan de wetenschap worden geschonken, blijft stabiel. En de vraag groeit. De universiteiten gebruiken menselijke lichamen niet alleen voor de dissectielessen van studenten uit steeds meer richtingen. Chirurgen testen er nieuwe technieken op uit.
,,Het ligt ethisch moeilijk om een zoekertje te plaatsen, maar we moeten misschien overwegen om de schenker te vergoeden met een eenvoudig begrafenispakket'', zegt Aron De Smet, hoofd van de vakgroep Anatomie en embryologie. ,,Het tekort is nog niet dramatisch, maar als er niet meer lichamen komen, zullen we ons binnenkort voor sommige workshops toch moeten behelpen met foto's en filmpjes in plaats van dissecties op echte lichamen.''
Tot grote opluchting van de studenten?
,,Absoluut niet. De meeste tweedejaars kijken enorm uit naar die enkele weken dat ze in de snijzaal met zijn zessen rond een lichaam een dissectie meemaken.
Ze kunnen er ook meer uit opsteken dan uit een cursus. Al is het maar om te ontdekken dat geen enkel lichaam identiek is aan de tekening uit de anatomie-atlas.''
Wie zijn lichaam wil schenken aan de wetenschap, moet dat bij leven vastleggen in een soort testament. Kan de familie zich verzetten?
,,In principe niet. Maar als de testamentair uitvoerder na het overlijden ,,vergeet'' de universiteit te verwittigen of langer wacht dan 24 uur, dan hebben we er niks aan. Dat geldt ook voor lichamen die verhakkeld uit een ongeval komen of die gebruikt worden als orgaandonor. Het is uiteraard evident dat orgaandonatie voorrang moet hebben op lichaamsafstand voor de wetenschap.''
Wat gebeurt er concreet met een lichaam dat aan de wetenschap wordt geschonken?
,,Binnen de 48 uren na het overlijden moet het gebalsemd worden. Sommige dure balsemmethodes slagen er zelfs in het bloed vloeiend te houden en de gewrichten soepel. De hersenen zijn dan al verwijderd en apart gefixeerd. Na een speciaal bad wordt het lichaam dan ten minste zes maanden bewaard in een koelcel alvorens een studentenhand ermee in aanraking komt. Dat is een voorzorgsmaatregel om besmetting uit te sluiten van eventuele virussen zoals aids.''
Wanneer is het lichaam als werkinstrument opgebruikt?
,,Na twee jaar. Maar we proberen het lichaam vroeger terug te geven aan de familie. Pas na teruggave kan een lichaam immers begraven of gecremeerd worden.''
Hoe willen jullie het tekort aan lichamen verhelpen?
,,We hebben daar nog geen stappen voor gedaan omdat het gebrek pas nu nijpend aan het worden is. Vanuit ethisch oogpunt ligt het moeilijk om pakweg een annonce in De Streekkrant te plaatsen. Een interview als dit kan wel en leidt vast tot meer interesse. Maar we moeten zeker ook meer samenwerken met universiteiten die wel een overschot aan lichamen hebben.''
Wordt het uitreiken van een financiële vergoeding overwogen?
,,Voor 1983 werden de kosten van eenvoudig vervoer, een basisbegrafenis en een sobere kist gedragen door de universiteit. We moeten die optie misschien eens opnieuw bekijken.''
Tot grote opluchting van de studenten?
,,Absoluut niet. De meeste tweedejaars kijken enorm uit naar die enkele weken dat ze in de snijzaal met zijn zessen rond een lichaam een dissectie meemaken.
Ze kunnen er ook meer uit opsteken dan uit een cursus. Al is het maar om te ontdekken dat geen enkel lichaam identiek is aan de tekening uit de anatomie-atlas.''
Wie zijn lichaam wil schenken aan de wetenschap, moet dat bij leven vastleggen in een soort testament. Kan de familie zich verzetten?
,,In principe niet. Maar als de testamentair uitvoerder na het overlijden ,,vergeet'' de universiteit te verwittigen of langer wacht dan 24 uur, dan hebben we er niks aan. Dat geldt ook voor lichamen die verhakkeld uit een ongeval komen of die gebruikt worden als orgaandonor. Het is uiteraard evident dat orgaandonatie voorrang moet hebben op lichaamsafstand voor de wetenschap.''
Wat gebeurt er concreet met een lichaam dat aan de wetenschap wordt geschonken?
,,Binnen de 48 uren na het overlijden moet het gebalsemd worden. Sommige dure balsemmethodes slagen er zelfs in het bloed vloeiend te houden en de gewrichten soepel. De hersenen zijn dan al verwijderd en apart gefixeerd. Na een speciaal bad wordt het lichaam dan ten minste zes maanden bewaard in een koelcel alvorens een studentenhand ermee in aanraking komt. Dat is een voorzorgsmaatregel om besmetting uit te sluiten van eventuele virussen zoals aids.''
Wanneer is het lichaam als werkinstrument opgebruikt?
,,Na twee jaar. Maar we proberen het lichaam vroeger terug te geven aan de familie. Pas na teruggave kan een lichaam immers begraven of gecremeerd worden.''
Hoe willen jullie het tekort aan lichamen verhelpen?
,,We hebben daar nog geen stappen voor gedaan omdat het gebrek pas nu nijpend aan het worden is. Vanuit ethisch oogpunt ligt het moeilijk om pakweg een annonce in De Streekkrant te plaatsen. Een interview als dit kan wel en leidt vast tot meer interesse. Maar we moeten zeker ook meer samenwerken met universiteiten die wel een overschot aan lichamen hebben.''
Wordt het uitreiken van een financiële vergoeding overwogen?
,,Voor 1983 werden de kosten van eenvoudig vervoer, een basisbegrafenis en een sobere kist gedragen door de universiteit. We moeten die optie misschien eens opnieuw bekijken.''
