Is de Belg Peter Piot opnieuw kandidaat om de Wereldgezondheidsorganisatie te leiden? ,,Vertrekken net nu er aids-resultaten komen: het wordt een moeilijke beslissing.'' Voor het eerst presenteert UN-Aidsdirecteur Peter Piot een vrij positief rapport over de strijd tegen aids. Juist daarom worstelt hij met de vraag of hij opnieuw een gooi moet doen naar de topfunctie bij de Wereldgezondheidsorganisatie.
Piot zoekt voor het interview in de lobby van een Newyorkse hotel een zetel op die de rug naar de ingang en het gangpad naar de liften heeft. ,,Ik wil liever niet dat aids-activisten me zien zitten'', legt hij uit. Zijn hotel ligt tegenover het hoofdkwartier van de Verenigde Naties, waar vandaag een internationale top over aids begint.
Hij is ooit bedreigd, maar daar doet hij luchtig over. ,,Dat was jaren geleden. Individuele activisten, geen organisaties. Sindsdien word ik, op last van de VN, beveiligd, hoewel dat van mij niet moet.'' Hij wijst naar iemand achterin in de lobby en zucht: ,,Ik ben hier ook met lijfwacht.''
Hij wil aan de vooravond van de topvergadering bovenal nog even uit het publieke oog blijven. Al elf jaar leidt de Belg UNAids, het bestrijdingsprogramma van de VN en hij erkent: ,,Het heeft mijn leven compleet overgenomen. Ik moet steeds een complex web spinnen tussen de Algemene Vergadering en de Veiligheidsraad, de rooms-katholieke kerk, aids-activisten en farmaceuten. De druk is enorm.''
Bewust had hij afgelopen weekend nog niet ingecheckt in zijn hotel bij de VN, waar hij en de delegaties van lidstaten voor de top ondergebracht zijn. Hij had zelf een bed geregeld in de hippe Newyorkse wijk Soho, om wat rond te slenteren en op adem te komen.
Dat is niet als klaagzang bedoeld, want ,,ik voel me vooral heel bevoorrecht. Ik mag aan een oplossing voor een van de belangrijkste problemen van onze tijd werken. En ook al is die er nog lang niet, ik vind dat ik mag zeggen dat de VN zich positief onderscheidt in de strijd tegen aids. Met mijn opleiding als microbioloog en mijn ervaring in Afrika (Piot is mede-ontdekker van het Ebolavirus) probeer ik daarbinnen van nut te zijn.''
Op de top presenteert Piot het jongste jaarverslag van UNAids. Dat is voor hem een heel bijzonder rapport. Het kijkt ook terug op het eerste decennium van UNAids. ,,En het is het eerste rapport waarin we iets positiefs te melden hebben.''
,,In het verleden meldden we wat lichtpuntjes. In Thailand en in Uganda ging het goed, zeiden we. En dat was het dan ook. Maar nu gaat het beter in heel Oost-Afrika, in Zuid-India en in delen van het Caraïbisch gebied. In de ontwikkelingslanden krijgen 1,3 miljoen mensen nu aidsremmers. Dat de kerk tot op het hoogste niveau discussieert over condoomgebruik was daarbovenop een aangename verrassing.''
Over verrassingen gesproken. Piot draait zich plotseling om en wijst naar een hele stoet hoogwaardigheidsbekleders die uit de lift komt. ,,De Vietnamezen. Dit is de eerste aids-conferentie waar ze met een uitgebreide delegatie zijn. Ook daar lijken ze het probleem onder ogen te zien.''
,,Het werd ook wel tijd dat er goed nieuws komt. We hebben vorig jaar 8,3 miljard dollar uitgegeven. Als dat niets positiefs had opgeleverd, had ik het ook niet meer geweten.''
Achteraf bekeken was de speciale top met regeringsleiders in 2001 het keerpunt. ,,Op die vergadering zelf dacht je nog: veel meer mooie praatjes. Maar sindsdien is het geld echt binnengekomen en zijn de landen aan de slag gegaan. Tot mijn verbazing zwaaien allerlei landen met de slottekst van toen alsof het de bijbel is.''
De situatie blijft volgens hem evengoed rampzalig in het zuiden van Afrika. Ook in de voormalige Sovjet-Unie blijft het aantal besmettingen snel stijgen. ,,President Poetin van Rusland heeft onlangs wel een hele zitting van het staatspresidium aan aids gewijd en het budget geweldig verhoogd. Maar hét probleem daar blijft drugsgebruik. Zolang Rusland geen methadon en schone injectienaalden beschikbaar gaat stellen, maakt het helaas geen kans om het tij te keren en juist over die zaken hoor ik niets.''
Desondanks overheerst bij Piot het positieve gevoel. Hij erkent 'geweldig bezorgd' te zijn dat vanwege de vogelgriep de aandacht voor aids verslapt. ,,Maar dat is tot nu toe niet zo. De wereld moet ook niet kiezen. Het zijn alle twee ziektes die we niet een paar jaar kunnen laten rusten. En het hoeft niet. Het geld is er. Als ik zie wat we aan oorlogen uitgeven, is er meer dan genoeg.''
De aids-bestrijding is volgens Piot nu op een punt beland dat een langetermijnstrategie uitgestippeld moet worden. ,,Hoe moet het met de mensen die we behandelen, die over twintig, dertig of veertig jaar nog leven? Wie betaalt hun medicijnen? Wat doen we om resistentie voor aidsremmers tegen te gaan? Hoe houden we preventie vol? Dat moeten we op deze conferentie bekijken.''
Volgens eigen zeggen is hij daar zo mee bezig dat hij nog niet heeft nagedacht of hij chef van de Wereldgezondheidsorganisatie wil worden. Die post werd onlangs vacant, omdat de Koreaan Lee Jong-wook plotseling stierf. Die versloeg Piot in 2003 nipt in de strijd voor die functie.
,,Ik ga in juni ernstig nadenken of ik wil.'' Zijn twijfel komt niet voort uit angst voor een tweede afwijzing. ,,Misschien zijn mijn prioriteiten veranderd? Ik heb het zo naar mijn zin in mijn huidige job. Om te vertrekken net nu je resultaten begint te zien, wordt voor mij een heel moeilijke beslissing.''
Van onze correspondent in de Verenigde Staten Frank Kools
Hij is ooit bedreigd, maar daar doet hij luchtig over. ,,Dat was jaren geleden. Individuele activisten, geen organisaties. Sindsdien word ik, op last van de VN, beveiligd, hoewel dat van mij niet moet.'' Hij wijst naar iemand achterin in de lobby en zucht: ,,Ik ben hier ook met lijfwacht.''
Hij wil aan de vooravond van de topvergadering bovenal nog even uit het publieke oog blijven. Al elf jaar leidt de Belg UNAids, het bestrijdingsprogramma van de VN en hij erkent: ,,Het heeft mijn leven compleet overgenomen. Ik moet steeds een complex web spinnen tussen de Algemene Vergadering en de Veiligheidsraad, de rooms-katholieke kerk, aids-activisten en farmaceuten. De druk is enorm.''
Bewust had hij afgelopen weekend nog niet ingecheckt in zijn hotel bij de VN, waar hij en de delegaties van lidstaten voor de top ondergebracht zijn. Hij had zelf een bed geregeld in de hippe Newyorkse wijk Soho, om wat rond te slenteren en op adem te komen.
Dat is niet als klaagzang bedoeld, want ,,ik voel me vooral heel bevoorrecht. Ik mag aan een oplossing voor een van de belangrijkste problemen van onze tijd werken. En ook al is die er nog lang niet, ik vind dat ik mag zeggen dat de VN zich positief onderscheidt in de strijd tegen aids. Met mijn opleiding als microbioloog en mijn ervaring in Afrika (Piot is mede-ontdekker van het Ebolavirus) probeer ik daarbinnen van nut te zijn.''
Op de top presenteert Piot het jongste jaarverslag van UNAids. Dat is voor hem een heel bijzonder rapport. Het kijkt ook terug op het eerste decennium van UNAids. ,,En het is het eerste rapport waarin we iets positiefs te melden hebben.''
,,In het verleden meldden we wat lichtpuntjes. In Thailand en in Uganda ging het goed, zeiden we. En dat was het dan ook. Maar nu gaat het beter in heel Oost-Afrika, in Zuid-India en in delen van het Caraïbisch gebied. In de ontwikkelingslanden krijgen 1,3 miljoen mensen nu aidsremmers. Dat de kerk tot op het hoogste niveau discussieert over condoomgebruik was daarbovenop een aangename verrassing.''
Over verrassingen gesproken. Piot draait zich plotseling om en wijst naar een hele stoet hoogwaardigheidsbekleders die uit de lift komt. ,,De Vietnamezen. Dit is de eerste aids-conferentie waar ze met een uitgebreide delegatie zijn. Ook daar lijken ze het probleem onder ogen te zien.''
,,Het werd ook wel tijd dat er goed nieuws komt. We hebben vorig jaar 8,3 miljard dollar uitgegeven. Als dat niets positiefs had opgeleverd, had ik het ook niet meer geweten.''
Achteraf bekeken was de speciale top met regeringsleiders in 2001 het keerpunt. ,,Op die vergadering zelf dacht je nog: veel meer mooie praatjes. Maar sindsdien is het geld echt binnengekomen en zijn de landen aan de slag gegaan. Tot mijn verbazing zwaaien allerlei landen met de slottekst van toen alsof het de bijbel is.''
De situatie blijft volgens hem evengoed rampzalig in het zuiden van Afrika. Ook in de voormalige Sovjet-Unie blijft het aantal besmettingen snel stijgen. ,,President Poetin van Rusland heeft onlangs wel een hele zitting van het staatspresidium aan aids gewijd en het budget geweldig verhoogd. Maar hét probleem daar blijft drugsgebruik. Zolang Rusland geen methadon en schone injectienaalden beschikbaar gaat stellen, maakt het helaas geen kans om het tij te keren en juist over die zaken hoor ik niets.''
Desondanks overheerst bij Piot het positieve gevoel. Hij erkent 'geweldig bezorgd' te zijn dat vanwege de vogelgriep de aandacht voor aids verslapt. ,,Maar dat is tot nu toe niet zo. De wereld moet ook niet kiezen. Het zijn alle twee ziektes die we niet een paar jaar kunnen laten rusten. En het hoeft niet. Het geld is er. Als ik zie wat we aan oorlogen uitgeven, is er meer dan genoeg.''
De aids-bestrijding is volgens Piot nu op een punt beland dat een langetermijnstrategie uitgestippeld moet worden. ,,Hoe moet het met de mensen die we behandelen, die over twintig, dertig of veertig jaar nog leven? Wie betaalt hun medicijnen? Wat doen we om resistentie voor aidsremmers tegen te gaan? Hoe houden we preventie vol? Dat moeten we op deze conferentie bekijken.''
Volgens eigen zeggen is hij daar zo mee bezig dat hij nog niet heeft nagedacht of hij chef van de Wereldgezondheidsorganisatie wil worden. Die post werd onlangs vacant, omdat de Koreaan Lee Jong-wook plotseling stierf. Die versloeg Piot in 2003 nipt in de strijd voor die functie.
,,Ik ga in juni ernstig nadenken of ik wil.'' Zijn twijfel komt niet voort uit angst voor een tweede afwijzing. ,,Misschien zijn mijn prioriteiten veranderd? Ik heb het zo naar mijn zin in mijn huidige job. Om te vertrekken net nu je resultaten begint te zien, wordt voor mij een heel moeilijke beslissing.''
Van onze correspondent in de Verenigde Staten Frank Kools
