Voelt een foetus pijn tijdens zijn abortus? In de VS ligt een wetsvoorstel dat daarvan uitgaat. Neurologen vinden het overdreven. Er zijn gerede aanwijzingen dat de dood tijdens een abortus het ongeboren kind pijn berokkent.'' Die mededeling, in een wetsvoorstel dat overal in de Verenigde Staten van kracht kan worden als het Congres er wet van maakt, moet een vrouw te horen krijgen wanneer ze een abortus wil na meer dan twintig weken zwangerschap. Spreekt de arts die formule niet uit, of geeft hij de foetus - mocht de abortus doorgaan - geen directe verdoving, dan wacht een boete van 100.000 dollar.
Ook in Groot-Brittannië is de mogelijk pijnlijke dood van de geaborteerde oudere foetus onderwerp van politieke en mediadiscussie geweest.
In Groot-Brittannië ontstond de discussie over foetuspijn na vertoning van filmpjes, gemaakt met moderne echo-apparatuur, waaruit zou blijken dat een foetus al heel vroeg emotioneel en cognitief reageert. Onzin, vinden deskundigen. Maar ja, hun valt wel wat te verwijten. Lang bestond onder artsen het idee dat pasgeboren baby's geen pijn voelen - en werden er operaties met heel weinig anesthesie op die kinderen uitgevoerd. Nu is dat anders.
Maar wanneer begint dat pijngevoel? Een analyse die vorige zaterdag in het medische vakblad The British Medical Journal is gepubliceerd door Stuart Derbyshire van de universiteit van Birmingham houdt het op 26 weken. Op zijn vroegst. Dan is het zenuwstelsel zo bedraad dat pijnprikkels uit het lichaam ook doordringen tot plaatsen waar het bewustzijn over die prikkels ontstaat. Maar de vraag blijft open of het vermogen tot pijnperceptie ook tot een bewuste pijnervaring leidt.
Ook het moment dat het zenuwstelsel tot pijnperceptie in staat is, staat ter discussie. Pijnperceptie in te vroeg geboren kinderen bestaat waarschijnlijk niet vóór de 29ste tot de 30ste week van de zwangerschap, schreven een kinderarts, neuroanatoom, gynaecoloog en anesthesist op 24 augustus 2005 over het probleem van het pijngevoel van de foetus in het Journal of the American Medical Association . Wat is zeker? Niemand weet wat een foetus voelt, want die zegt niks.
Pijn voelen mensen door gevoelssensoren. Die liggen vooral in de huid. Het zijn de vertakte uitlopers van lange zenuwcellen uit het centraal zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg). Die sensoren in de huid ontstaan al heel vroeg, tijdens de zevende week van de zwangerschap, schrijft Derbyshire.
Daarmee zijn de alarmknoppen er, maar de bedrading naar de alarmbel ontbreekt. Daarvoor moet de pijnprikkel allereerst de thalamus bereiken, een hersenstructuur bovenaan de hersenstam. Voor een bewuste verwerking is bovendien de hersenschors nodig. Maar contact tussen de zenuwcellen in de thalamus en de structuur die uiteindelijk de hersenschors moet worden, ontwikkelen zich pas tussen de twaalfde en zestiende week van de zwangerschap.
Dan nog eindigen de vanuit de thalamus groeiende zenuwcellen voorlopig in een onrijpe structuur onder de plaat waaruit de hersenschors ontstaat. De zenuwuitlopers uit de thalamus liggen weken te wachten in die subplaat, tot ze doorgroeien naar de dan gevormde hersenschors. Dan is de zwangerschap in de 23ste tot de 25ste week aangekomen.
In die periode ligt in Nederland de door de abortuswet toegestane uiterste grens: bij 24 weken. In België is dat uiterlijk veertien weken. Na de 14de zwangerschapsweek kan abortus in ons land enkel nog uitgevoerd worden als het uitdragen van de zwangerschap een ernstig gevaar inhoudt voor het leven van de vrouw, of als blijkt dat het kind dat geboren moet worden zal lijden aan een bij de huidige stand van de wetenschap ongeneeslijke kwaal.
Critici wezen er bij de evaluatie van de Nederlandse wet op dat de grens voor levensvatbaarheid één tot of drie weken lager ligt. Het zijn die weken waarin het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw en de beschermwaardigheid van het leven het scherpst wringen. De vrouw die een kind niet wenst, zou op dat moment ook kunnen bevallen en het kind ter adoptie aanbieden. In de praktijk gaat het bij een zo late abortus vrijwel altijd om foetussen waarbij een ernstige ziekte is vastgesteld.
Het gros van de abortussen vindt plaats vóór de dertiende week van de zwangerschap. Iedereen die geen propaganda bedrijft, vindt dat zo'n abortus pijnloos is voor de foetus. Fanatieke Pro Life-activisten zeggen dat de ruggenmergreflexen die vanaf een week of acht zichtbaar zijn op pijngevoel wijzen. Terugtrekkende reflexen of hormonale stress, is echter het uitgangspunt van de neurologen, zijn geen bewijs dat een organisme pijn voelt. Pijnbeleving, is het dogma, vereist een bewuste herkenning van een pijnlijke prikkel. De vraag is nu of een baby zich pas als hij twee tot vier maanden oud is, wanneer de mogelijkheid van geheugenvorming zich ontwikkelt, echt bewust kan zijn van pijn.
© NRC Handelsblad
In Groot-Brittannië ontstond de discussie over foetuspijn na vertoning van filmpjes, gemaakt met moderne echo-apparatuur, waaruit zou blijken dat een foetus al heel vroeg emotioneel en cognitief reageert. Onzin, vinden deskundigen. Maar ja, hun valt wel wat te verwijten. Lang bestond onder artsen het idee dat pasgeboren baby's geen pijn voelen - en werden er operaties met heel weinig anesthesie op die kinderen uitgevoerd. Nu is dat anders.
Maar wanneer begint dat pijngevoel? Een analyse die vorige zaterdag in het medische vakblad The British Medical Journal is gepubliceerd door Stuart Derbyshire van de universiteit van Birmingham houdt het op 26 weken. Op zijn vroegst. Dan is het zenuwstelsel zo bedraad dat pijnprikkels uit het lichaam ook doordringen tot plaatsen waar het bewustzijn over die prikkels ontstaat. Maar de vraag blijft open of het vermogen tot pijnperceptie ook tot een bewuste pijnervaring leidt.
Ook het moment dat het zenuwstelsel tot pijnperceptie in staat is, staat ter discussie. Pijnperceptie in te vroeg geboren kinderen bestaat waarschijnlijk niet vóór de 29ste tot de 30ste week van de zwangerschap, schreven een kinderarts, neuroanatoom, gynaecoloog en anesthesist op 24 augustus 2005 over het probleem van het pijngevoel van de foetus in het Journal of the American Medical Association . Wat is zeker? Niemand weet wat een foetus voelt, want die zegt niks.
Pijn voelen mensen door gevoelssensoren. Die liggen vooral in de huid. Het zijn de vertakte uitlopers van lange zenuwcellen uit het centraal zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg). Die sensoren in de huid ontstaan al heel vroeg, tijdens de zevende week van de zwangerschap, schrijft Derbyshire.
Daarmee zijn de alarmknoppen er, maar de bedrading naar de alarmbel ontbreekt. Daarvoor moet de pijnprikkel allereerst de thalamus bereiken, een hersenstructuur bovenaan de hersenstam. Voor een bewuste verwerking is bovendien de hersenschors nodig. Maar contact tussen de zenuwcellen in de thalamus en de structuur die uiteindelijk de hersenschors moet worden, ontwikkelen zich pas tussen de twaalfde en zestiende week van de zwangerschap.
Dan nog eindigen de vanuit de thalamus groeiende zenuwcellen voorlopig in een onrijpe structuur onder de plaat waaruit de hersenschors ontstaat. De zenuwuitlopers uit de thalamus liggen weken te wachten in die subplaat, tot ze doorgroeien naar de dan gevormde hersenschors. Dan is de zwangerschap in de 23ste tot de 25ste week aangekomen.
In die periode ligt in Nederland de door de abortuswet toegestane uiterste grens: bij 24 weken. In België is dat uiterlijk veertien weken. Na de 14de zwangerschapsweek kan abortus in ons land enkel nog uitgevoerd worden als het uitdragen van de zwangerschap een ernstig gevaar inhoudt voor het leven van de vrouw, of als blijkt dat het kind dat geboren moet worden zal lijden aan een bij de huidige stand van de wetenschap ongeneeslijke kwaal.
Critici wezen er bij de evaluatie van de Nederlandse wet op dat de grens voor levensvatbaarheid één tot of drie weken lager ligt. Het zijn die weken waarin het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw en de beschermwaardigheid van het leven het scherpst wringen. De vrouw die een kind niet wenst, zou op dat moment ook kunnen bevallen en het kind ter adoptie aanbieden. In de praktijk gaat het bij een zo late abortus vrijwel altijd om foetussen waarbij een ernstige ziekte is vastgesteld.
Het gros van de abortussen vindt plaats vóór de dertiende week van de zwangerschap. Iedereen die geen propaganda bedrijft, vindt dat zo'n abortus pijnloos is voor de foetus. Fanatieke Pro Life-activisten zeggen dat de ruggenmergreflexen die vanaf een week of acht zichtbaar zijn op pijngevoel wijzen. Terugtrekkende reflexen of hormonale stress, is echter het uitgangspunt van de neurologen, zijn geen bewijs dat een organisme pijn voelt. Pijnbeleving, is het dogma, vereist een bewuste herkenning van een pijnlijke prikkel. De vraag is nu of een baby zich pas als hij twee tot vier maanden oud is, wanneer de mogelijkheid van geheugenvorming zich ontwikkelt, echt bewust kan zijn van pijn.
© NRC Handelsblad
