Dat er kankerverwekkende stoffen in de Vlaamse lucht zitten, is bekend. Hoe groot het kankerrisico is van de cocktail aan vervuilende organische stoffen in de lucht, heeft Vincent Du Four van de Universiteit Gent onderzocht.
De metingen in achttien Vlaamse gemeenten leverden soms verrassende resultaten op. Zo werden de hoogste kankerverwekkende waarden gemeten in landelijke gebieden als het Limburgse Leut en Peer.
De laagste score werd genoteerd in Kallo, een industrieel gebied in de Antwerpse haven.
Luchtstalen genomen aan de kust in Nieuwpoort scoorden verrassend genoeg even hoog als het stedelijke Vilvoorde en het industriële Olen. ,,De metingen tonen dat overal in Vlaanderen een verspreide luchtvervuiling aanwezig is die een gevaar betekent voor de gezondheid'', besluit Du Four.
Hij gebruikte een bijzondere test, Ames geheten, die bacteriën bevat. Als kankerverwekkende stoffen uit een luchtstaal aan de testbacteriën worden toegevoegd, veroorzaakt dat bij de bacteriën genetische veranderingen die door het slimme ontwerp van de test zichtbaar worden. Eerdere studies wezen uit dat die genetische veranderingen een aanwijzing geven over het kankerverwekkende vermogen van de geteste stoffen.
De biologische meetmethode verraadt een longkankerrisico dat zes tot honderd maal hoger ligt dan geschat op basis van de klassieke scheikundige luchtanalyses. Du Four berekende uit zijn resultaten dat op sommige meetpunten in Vlaanderen een levenslange blootstelling aan de vervuilde lucht tot 2.000 longkankerdoden kan veroorzaken per miljoen inwoners. ,,En dat is nog alleen een onderschatting'', beweert Du Four. ,,Want met de biologische methode hebben we alleen organische stoffen getest, andere vervuilende stoffen zoals zware metalen waren eruit gelaten.''
Heel anders worden de cijfers als het effect van fijn stof in zijn geheel wordt bekeken. Op basis van metingen van het fijn stof in de lucht en van studies van de Wereldgezondheidsorganisatie over het gezondheidseffect van dat fijn stof, schat Du Four het aantal longkankerdoden op de onderzochte plaatsen op ongeveer 14.000 per miljoen inwoners, na levenslange blootstelling.
,,De schattingen mogen niet als absolute cijfers geïnterpreteerd worden'', schrijft Du Four in zijn doctoraalverhandeling. ,,Ze geven wel de grootte-orde van het risico dat uit de huidige vervuiling te verwachten is.''
,,Mijn onderzoek heeft in ieder geval aangetoond dat de biologische test dichter bij die hoge epidemiologische cijfers komt en dus beter het longkankerrisico voorspelt dan de louter scheikundige meting van luchtvervuiling. ,,De klassieke scheikundige analyses vertellen ons alleen hoeveel vervuilende stoffen er in de lucht zitten. De biologische test geeft een schatting van het kankerrisico van die vervuiling.'' Maar de test met bacteriën is omslachtiger dan de geautomatiseerde scheikundige analyses. ,,Overal de biologische test gebruiken is niet praktisch haalbaar, maar we zouden al veel nuttige informatie krijgen als we ze hier en daar integreren in het meetnet voor luchtvervuiling.''
De laagste score werd genoteerd in Kallo, een industrieel gebied in de Antwerpse haven.
Luchtstalen genomen aan de kust in Nieuwpoort scoorden verrassend genoeg even hoog als het stedelijke Vilvoorde en het industriële Olen. ,,De metingen tonen dat overal in Vlaanderen een verspreide luchtvervuiling aanwezig is die een gevaar betekent voor de gezondheid'', besluit Du Four.
Hij gebruikte een bijzondere test, Ames geheten, die bacteriën bevat. Als kankerverwekkende stoffen uit een luchtstaal aan de testbacteriën worden toegevoegd, veroorzaakt dat bij de bacteriën genetische veranderingen die door het slimme ontwerp van de test zichtbaar worden. Eerdere studies wezen uit dat die genetische veranderingen een aanwijzing geven over het kankerverwekkende vermogen van de geteste stoffen.
De biologische meetmethode verraadt een longkankerrisico dat zes tot honderd maal hoger ligt dan geschat op basis van de klassieke scheikundige luchtanalyses. Du Four berekende uit zijn resultaten dat op sommige meetpunten in Vlaanderen een levenslange blootstelling aan de vervuilde lucht tot 2.000 longkankerdoden kan veroorzaken per miljoen inwoners. ,,En dat is nog alleen een onderschatting'', beweert Du Four. ,,Want met de biologische methode hebben we alleen organische stoffen getest, andere vervuilende stoffen zoals zware metalen waren eruit gelaten.''
Heel anders worden de cijfers als het effect van fijn stof in zijn geheel wordt bekeken. Op basis van metingen van het fijn stof in de lucht en van studies van de Wereldgezondheidsorganisatie over het gezondheidseffect van dat fijn stof, schat Du Four het aantal longkankerdoden op de onderzochte plaatsen op ongeveer 14.000 per miljoen inwoners, na levenslange blootstelling.
,,De schattingen mogen niet als absolute cijfers geïnterpreteerd worden'', schrijft Du Four in zijn doctoraalverhandeling. ,,Ze geven wel de grootte-orde van het risico dat uit de huidige vervuiling te verwachten is.''
,,Mijn onderzoek heeft in ieder geval aangetoond dat de biologische test dichter bij die hoge epidemiologische cijfers komt en dus beter het longkankerrisico voorspelt dan de louter scheikundige meting van luchtvervuiling. ,,De klassieke scheikundige analyses vertellen ons alleen hoeveel vervuilende stoffen er in de lucht zitten. De biologische test geeft een schatting van het kankerrisico van die vervuiling.'' Maar de test met bacteriën is omslachtiger dan de geautomatiseerde scheikundige analyses. ,,Overal de biologische test gebruiken is niet praktisch haalbaar, maar we zouden al veel nuttige informatie krijgen als we ze hier en daar integreren in het meetnet voor luchtvervuiling.''
