Steeds meer komen sterke uitspraken in het nieuws over de schadelijke effecten van antidepressiva, één van de meest populaire medicamenten. Zowat 15% tot 20% van de bevolking zou ooit een depressie doormaken. Maar volgens psychiater en depressie-specialist Arnoud Tanghe wordt er rond deze volksziekte nummer één vooral veel onzin verkocht, met dramatische gevolgen.
Vlaams minister van welzijn Inge Vervotte (CD&V) was onlangs erg onder de indruk van een onderzoek van de KU Leuven en de Yale Universiteit, met als conclusie dat het compleet fout loopt met de huidige aanpak van depressie. Want zowat 87% van de patiënten hervalt, en niet zomaar in een voorbijgaand dipje. Het gaat om een aandoening die levenslang blijft doorwerken, aldus de onderzoekers.
Per jaar wordt 5,34% van de bevolking getroffen. Zowat 18% van de patiënten onderneemt een zelfmoordpoging. Slechts 47% van de mensen met een ernstige depressie zoekt professionele hulp; in 39% van de gevallen blijft de aandoening onderbehandeld.
Volgens de Leuvense onderzoekers kan er geen verbetering komen zolang men de behandeling blijft toespitsen op symptomen, in plaats van op het individu zelf. Want depressie is het gevolg van een combinatie van erfelijke, neurobiologische, psychologische factoren en stress. Behandeling moet dus 'ge-ontmedicaliseerd' worden.
Dokter Arnoud Tanghe is co-auteur van een hele reeks boeken over psychiatrie en heeft 35 jaar ervaring in de behandeling van depressies.
Klopt het dat 25% van de bevolking ooit een depressie krijgt?
Dat is onzin. Men maakt geen onderscheid tussen levensproblemen en echte zware depressies. Minstens één op de vijf mensen heeft ergens problemen in het leven, maar bij slechts 3% tot 4% - 200.000 volwassen Vlamingen - is sprake van een biologische depressie die aangepakt moet worden met hoge dosis antidepressiva. Het op de markt gooien van dergelijke ongenuanceerde studies is totaal contraproductief.
U stelt dat men een hutsepot maakt van depressie, volksziekte nummer één. Straffe uitspraak!
Ja, omdat men nauwelijks nog een onderscheid maakt. Mensen die zich depressief voelen vanwege levensproblemen of karakter, worden best geholpen met bemoediging, psychotherapie en sociale ondersteuning, niet met pillen. Maar die aanpak werkt niet bij echte depressieven. Integendeel, dan wordt het nog erger.
Hoe maak je het onderscheid?
Mensen met een vitale of biologische depressie lijden in stilte, zonder huilen, met een ongrijpbaar verdriet en met angsten waarop troost of bemoediging geen vat hebben. Ze hebben een ontregeld bioritme en ernstige doorslaapstoornissen. Deze mensen moet je helpen met antidepressiva, en wel in aangepaste hoge dosering.
Maar in de Leuvense studie komen antidepressiva er slecht uit; ze zijn schadelijk en lossen niets op.
Dat klopt, als ze klakkeloos worden toegediend bij verdriet, levensproblemen, zwaarmoedigheid, of wanneer mensen overspannen zijn, zich ontredderd voelen, niet goed in hun vel zitten... Omdat het in die gevallen niet om een depressie gaat, krijg je een omgekeerd effect: mensen krijgen slaapstoornissen, reageren opgewonden en agressief, of zoeken een oplossing voor de ondraaglijke spanning in een zelfmoordpoging. De helft van de zelfmoorden en zelfmoordpogingen wordt uitgelokt door het oneigenlijk voorschrijven van antidepressiva bij levensproblemen, of aan mensen die symptomen vertonen die op depressie lijken.
"De helft van de zelfmoorden en zelfmoordpogingen wordt uitgelokt door het oneigenlijk voorschrijven van antidepressiva."
Er is dus een enorme overconsumptie van antidepressiva, maar de echte zieken worden onderbehandeld?
Mensen met een biologische depressie krijgen bijna nooit een voldoende dosering antidepressiva. Of men geeft ze elektroshocks, die nu veel te veel gebruikt worden. Gevolg is dat hier opnieuw zelfmoordgevaar om de hoek loert.
Het loopt mis met de behandeling van depressie, stelt u, maar de richtlijnen voor de artsen zijn toch gebaseerd op grote klinische studies?
Ja, maar die studies onderzoeken totaal andere patiënten dan zij die ernstig depressief zijn. Een recent Amerikaans onderzoek toonde aan dat slechts 14% van de 'echt' depressieve patiënten in aanmerking komt voor deelname aan zo'n studie. Zelfs 86% van onze depressieve patiënten beantwoorden niet aan het beeld van de patiënten uit de studies. Gevolg is dat de richtlijnen niet overeenstemmen met de praktijk.
Hoe kan u zeker weten dat antidepressiva een patiënt wél kunnen helpen?
Alarmsignaal zijn nevenwerkingen: onrust, slaapstoornissen, verlies van zelfcontrole... Die wijzen erop dat je niet goed bezig bent. Ofwel is de diagnose verkeerd, ofwel is de patiënt op weg naar herstel en moet de dosering omlaag. Als je de juiste dosis antidepressiva geeft bij een echte depressie krijg je geen hinderlijke nevenwerkingen! Op die manier kan je het onderscheid maken tussen echte of vermeende vormen van depressie.
Antidepressiva zijn niet alleen een goudmijn voor de farma-industrie, er komen er voortdurend nieuwe op de markt. Is dat een vooruitgang?
Nauwelijks. De voordelen van de nieuwe pillen worden buitensporig opgeschroefd. Vooral die van de zogenaamde SSRI's (serotine heropnameremmers) à la prozac. De bestaande, 'oude' middelen zijn spotgoedkoop, die kosten 3 tot 10 euro per maand. Omdat daar dus niets meer aan verdiend kan worden, haalt men ze geleidelijk van de markt. Hun zogezegde nevenwerkingen worden overdreven en hun voordelen onder de mat geveegd. Een maanddosis van de nieuwe antidepressiva kost officieel tussen de 30 en 50 euro per maand. Bij een echte depressie heb je minstens drie keer zo'n dosis nodig, dus 90 en 150 euro per maand, méér dan tien keer zo duur als de oude antidepressiva!
Klopt het dan niet dat de nieuwe minder nevenwerkingen hebben?
Omdat de aanbevolen dosering te laag is, geven ze inderdaad minder nevenwerkingen dan de krachtige oude middelen. Maar ze zijn ook minder werkzaam. Ik vrees dat er straks onvoldoende sterke middelen voor de behandeling van echte depressies beschikbaar zijn. Het gevaar voor zelfmoord zal blijven stijgen door de verkeerde diagnose en het misbruik van antidepressiva. Ik vrees ook dat de overheid om die reden geneigd zal zijn de kraan dicht te draaien. Er is absoluut nood aan herwaardering van de oude antidepressiva, die dan ook meer mogen kosten om ze voor de producenten concurrentieel te houden.
Per jaar wordt 5,34% van de bevolking getroffen. Zowat 18% van de patiënten onderneemt een zelfmoordpoging. Slechts 47% van de mensen met een ernstige depressie zoekt professionele hulp; in 39% van de gevallen blijft de aandoening onderbehandeld.
Volgens de Leuvense onderzoekers kan er geen verbetering komen zolang men de behandeling blijft toespitsen op symptomen, in plaats van op het individu zelf. Want depressie is het gevolg van een combinatie van erfelijke, neurobiologische, psychologische factoren en stress. Behandeling moet dus 'ge-ontmedicaliseerd' worden.
Dokter Arnoud Tanghe is co-auteur van een hele reeks boeken over psychiatrie en heeft 35 jaar ervaring in de behandeling van depressies.
Klopt het dat 25% van de bevolking ooit een depressie krijgt?
Dat is onzin. Men maakt geen onderscheid tussen levensproblemen en echte zware depressies. Minstens één op de vijf mensen heeft ergens problemen in het leven, maar bij slechts 3% tot 4% - 200.000 volwassen Vlamingen - is sprake van een biologische depressie die aangepakt moet worden met hoge dosis antidepressiva. Het op de markt gooien van dergelijke ongenuanceerde studies is totaal contraproductief.
U stelt dat men een hutsepot maakt van depressie, volksziekte nummer één. Straffe uitspraak!
Ja, omdat men nauwelijks nog een onderscheid maakt. Mensen die zich depressief voelen vanwege levensproblemen of karakter, worden best geholpen met bemoediging, psychotherapie en sociale ondersteuning, niet met pillen. Maar die aanpak werkt niet bij echte depressieven. Integendeel, dan wordt het nog erger.
Hoe maak je het onderscheid?
Mensen met een vitale of biologische depressie lijden in stilte, zonder huilen, met een ongrijpbaar verdriet en met angsten waarop troost of bemoediging geen vat hebben. Ze hebben een ontregeld bioritme en ernstige doorslaapstoornissen. Deze mensen moet je helpen met antidepressiva, en wel in aangepaste hoge dosering.
Maar in de Leuvense studie komen antidepressiva er slecht uit; ze zijn schadelijk en lossen niets op.
Dat klopt, als ze klakkeloos worden toegediend bij verdriet, levensproblemen, zwaarmoedigheid, of wanneer mensen overspannen zijn, zich ontredderd voelen, niet goed in hun vel zitten... Omdat het in die gevallen niet om een depressie gaat, krijg je een omgekeerd effect: mensen krijgen slaapstoornissen, reageren opgewonden en agressief, of zoeken een oplossing voor de ondraaglijke spanning in een zelfmoordpoging. De helft van de zelfmoorden en zelfmoordpogingen wordt uitgelokt door het oneigenlijk voorschrijven van antidepressiva bij levensproblemen, of aan mensen die symptomen vertonen die op depressie lijken.
"De helft van de zelfmoorden en zelfmoordpogingen wordt uitgelokt door het oneigenlijk voorschrijven van antidepressiva."
Er is dus een enorme overconsumptie van antidepressiva, maar de echte zieken worden onderbehandeld?
Mensen met een biologische depressie krijgen bijna nooit een voldoende dosering antidepressiva. Of men geeft ze elektroshocks, die nu veel te veel gebruikt worden. Gevolg is dat hier opnieuw zelfmoordgevaar om de hoek loert.
Het loopt mis met de behandeling van depressie, stelt u, maar de richtlijnen voor de artsen zijn toch gebaseerd op grote klinische studies?
Ja, maar die studies onderzoeken totaal andere patiënten dan zij die ernstig depressief zijn. Een recent Amerikaans onderzoek toonde aan dat slechts 14% van de 'echt' depressieve patiënten in aanmerking komt voor deelname aan zo'n studie. Zelfs 86% van onze depressieve patiënten beantwoorden niet aan het beeld van de patiënten uit de studies. Gevolg is dat de richtlijnen niet overeenstemmen met de praktijk.
Hoe kan u zeker weten dat antidepressiva een patiënt wél kunnen helpen?
Alarmsignaal zijn nevenwerkingen: onrust, slaapstoornissen, verlies van zelfcontrole... Die wijzen erop dat je niet goed bezig bent. Ofwel is de diagnose verkeerd, ofwel is de patiënt op weg naar herstel en moet de dosering omlaag. Als je de juiste dosis antidepressiva geeft bij een echte depressie krijg je geen hinderlijke nevenwerkingen! Op die manier kan je het onderscheid maken tussen echte of vermeende vormen van depressie.
Antidepressiva zijn niet alleen een goudmijn voor de farma-industrie, er komen er voortdurend nieuwe op de markt. Is dat een vooruitgang?
Nauwelijks. De voordelen van de nieuwe pillen worden buitensporig opgeschroefd. Vooral die van de zogenaamde SSRI's (serotine heropnameremmers) à la prozac. De bestaande, 'oude' middelen zijn spotgoedkoop, die kosten 3 tot 10 euro per maand. Omdat daar dus niets meer aan verdiend kan worden, haalt men ze geleidelijk van de markt. Hun zogezegde nevenwerkingen worden overdreven en hun voordelen onder de mat geveegd. Een maanddosis van de nieuwe antidepressiva kost officieel tussen de 30 en 50 euro per maand. Bij een echte depressie heb je minstens drie keer zo'n dosis nodig, dus 90 en 150 euro per maand, méér dan tien keer zo duur als de oude antidepressiva!
Klopt het dan niet dat de nieuwe minder nevenwerkingen hebben?
Omdat de aanbevolen dosering te laag is, geven ze inderdaad minder nevenwerkingen dan de krachtige oude middelen. Maar ze zijn ook minder werkzaam. Ik vrees dat er straks onvoldoende sterke middelen voor de behandeling van echte depressies beschikbaar zijn. Het gevaar voor zelfmoord zal blijven stijgen door de verkeerde diagnose en het misbruik van antidepressiva. Ik vrees ook dat de overheid om die reden geneigd zal zijn de kraan dicht te draaien. Er is absoluut nood aan herwaardering van de oude antidepressiva, die dan ook meer mogen kosten om ze voor de producenten concurrentieel te houden.
