Homeopathie werkt niet beter dan neppilletjes. De effecten van homeopathie zijn placebo-effecten: het gevolg van de aandacht die de patiënt krijgt, en niet van het pilletje, zeggen Zwitserse wetenschappers. De homeopaten gaan in het verweer.
Matthias Eggers van de Universiteit van Bern en zijn collega's testten de homeopathische middelen niet zelf bij patiënten. Wel legden ze de resultaten van 110 eerdere studies met homeopathische middelen naast die van 110 andere studies met conventionele geneesmiddelen. De resultaten staan in het gezaghebbende medische vakblad The Lancet. Bij het vergelijkend onderzoek - een meta-analyse heet zoiets - maakten de onderzoekers onderscheid tussen kleinschalige studies of studies van lage kwaliteit, en grootschalige studies van hoge kwaliteit. Kleinschalige studies of studies met methodologische zwakten toonden meestal een groter effect van het geteste geneesmiddel dan de grootschaliger en betere studies. Dat was zowel bij de homeopathische als bij de conventionele behandelingen het geval. Volgens de onderzoekers komt dat door methodische fouten in de studies van mindere kwaliteit. Gemiddeld genomen waren de homeopathische studies beter uitgevoerd dan de conventionele. Maar de resultaten van die betere studies pleiten niet in het voordeel van de homeopathie.
,,Wanneer we alleen keken naar de grootschalige studies van hoge kwaliteit (acht homeopathische en zes conventionele), zagen we geen overtuigend bewijs dat homeopathie beter scoort dan neppilletjes (placebo's)'', schrijven de onderzoekers. ,,Bij de conventionele geneesmiddelen bleef er wel een belangrijk effect zichtbaar bij de grote en goede studies.''
Dat de homeopathische behandelingen ongeveer hetzelfde scoorden als placebobehandelingen, wil niet zeggen dat ze helemaal geen effect hebben. Placebo's blijken in sommige gevallen immers een meetbare lichamelijke reactie bij de patiënt teweeg te brengen (zie elders op deze pagina). Ook conventionele artsen schrijven soms - zonder medeweten van de patiënt - neppillen voor, tegen 'moeilijk te behandelen klachten'.
,,De studie in The Lancet zegt dat de homeopathische pilletjes zelf niet werken'', zegt Jan Vandenbroucke, klinisch epidemioloog van de universiteit van Leiden. Vandenbroucke schreef in The Lancet een commentaar over het onderzoek. ,,Maar de context van de behandeling heeft mogelijk wel een effect, bijvoorbeeld de aandacht die de patiënt krijgt tijdens het gesprek met de homeopaat. De reguliere geneeskunde kan daar misschien nog iets uit leren. Dat wil niet zeggen dat gewone huisartsen aan hun patiënten meer placebo's moeten geven. Dat is niet meer van deze tijd. De patiënt heeft recht op eerlijke informatie over de werking van de middelen die hij krijgt. Maar misschien helpt het, de patiënt met meer aandacht te bejegenen. Het is nog niet duidelijk wat het context-effect precies is of hoe het werkt.''
,,Verder onderzoek moet uitzoeken hoe de context bijdraagt aan het effect van de behandeling, en wat de plaats is van homeopathie in de gezondheidszorg'', besluiten Matthias Eggers en zijn collega's in The Lancet. De redactie van het tijdschrift zelf gaat in een bijhorend editoriaal ('Het einde van de homeopathie') nog een stap verder: ,,Hoe dunner de bewijzen van de homeopathie worden, hoe populairder ze lijkt te worden. Te lang is tegenover homeopathie een politiek correcte houding van laisser faire in stand gehouden. Artsen moeten moedig en eerlijk zijn tegenover hun patiënten over het gebrek aan voordeel van homeopathie, en ze moeten eerlijk zijn met zichzelf over het falen van de moderne geneeskunde om de patiënten de persoonlijke zorg te geven die ze nodig hebben.''
,,Wanneer we alleen keken naar de grootschalige studies van hoge kwaliteit (acht homeopathische en zes conventionele), zagen we geen overtuigend bewijs dat homeopathie beter scoort dan neppilletjes (placebo's)'', schrijven de onderzoekers. ,,Bij de conventionele geneesmiddelen bleef er wel een belangrijk effect zichtbaar bij de grote en goede studies.''
Dat de homeopathische behandelingen ongeveer hetzelfde scoorden als placebobehandelingen, wil niet zeggen dat ze helemaal geen effect hebben. Placebo's blijken in sommige gevallen immers een meetbare lichamelijke reactie bij de patiënt teweeg te brengen (zie elders op deze pagina). Ook conventionele artsen schrijven soms - zonder medeweten van de patiënt - neppillen voor, tegen 'moeilijk te behandelen klachten'.
,,De studie in The Lancet zegt dat de homeopathische pilletjes zelf niet werken'', zegt Jan Vandenbroucke, klinisch epidemioloog van de universiteit van Leiden. Vandenbroucke schreef in The Lancet een commentaar over het onderzoek. ,,Maar de context van de behandeling heeft mogelijk wel een effect, bijvoorbeeld de aandacht die de patiënt krijgt tijdens het gesprek met de homeopaat. De reguliere geneeskunde kan daar misschien nog iets uit leren. Dat wil niet zeggen dat gewone huisartsen aan hun patiënten meer placebo's moeten geven. Dat is niet meer van deze tijd. De patiënt heeft recht op eerlijke informatie over de werking van de middelen die hij krijgt. Maar misschien helpt het, de patiënt met meer aandacht te bejegenen. Het is nog niet duidelijk wat het context-effect precies is of hoe het werkt.''
,,Verder onderzoek moet uitzoeken hoe de context bijdraagt aan het effect van de behandeling, en wat de plaats is van homeopathie in de gezondheidszorg'', besluiten Matthias Eggers en zijn collega's in The Lancet. De redactie van het tijdschrift zelf gaat in een bijhorend editoriaal ('Het einde van de homeopathie') nog een stap verder: ,,Hoe dunner de bewijzen van de homeopathie worden, hoe populairder ze lijkt te worden. Te lang is tegenover homeopathie een politiek correcte houding van laisser faire in stand gehouden. Artsen moeten moedig en eerlijk zijn tegenover hun patiënten over het gebrek aan voordeel van homeopathie, en ze moeten eerlijk zijn met zichzelf over het falen van de moderne geneeskunde om de patiënten de persoonlijke zorg te geven die ze nodig hebben.''
