Professor Wilmut plant met gekloonde embryo's spierziekte in vroeg stadium te bestuderen
Het Schotse Roslin Instituut, waar het eerste gekloonde schaap Dolly in 1997 werd geboren, is de tweede Britse onderzoeksinstelling die een licentie krijgt om met menselijke kloonexperimenten te starten van de Britse Autoriteit voor Menselijke Bevruchting en embryologie' style='color:#00896e;border-bottom:1px dotted #00896e;'>embryologie. Dat overheidsorgaan regelt het fertiliteits- en embryo-onderzoek in het Verenigd Koninkrijk, waar therapeutisch klonen sinds 2001 is toegestaan.
De techniek die gebruikt wordt voor therapeutisch klonen is dezelfde als de methode waardoor het schaap Dolly het levenslicht zag. Het genetisch materiaal van een volwassen cel wordt in een leeggemaakte eicel gebracht. Daaruit ontstaat een gekloond bevrucht embryo met genetisch materiaal dat identiek is aan dat van de donor van de lichaamscel.
Bij therapeutisch klonen wordt het gekloonde embryo echter niet teruggeplaatst in de baarmoeder en komt er dus geen kloonbaby uit voort, anders dan bij reproductief klonen. Bedoeling is wel om uit de gekloonde embryo's bijvoorbeeld cellen te halen of ze zo te manipuleren dat ze kunnen helpen bij de genezing van ziekten zoals parkinson of alzheimer. Vertrek je van een lichaamscel van een patiënt, dan zijn het gekloonde embryo en de cellen die je daaruit haalt genetisch identiek aan die patiënt en zou je geen risico lopen op afstoting bij transplantatie van die cellen.
Wilmut plant echter een ander experiment. Hij wil geen 'gezonde' vervangcellen maken om beschadigde weefsels te genezen, maar juist jonge 'zieke' cellen bestuderen. Hij wil gekloonde embryo's maken met cellen van patiënten die een erfelijke vorm hebben van de spierziekte als (amyotrofe lateraal sclerose), waarvan het juiste genetische defect niet bekend is. Embryonale cellen van de 'zieke' embryo's wil hij bestuderen om te kijken hoe de ziekte zich in zo'n vroeg stadium ontwikkelt. Daarnaast wil hij er ook nieuwe medicijnen mee uittesten die zouden verhinderen dat de ziekte zich uitbreidt.
Als is een progressieve spierziekte waarbij zenuwcellen het begeven. Het is een erfelijke ziekte, maar na jaren zoeken is er nog altijd maar één genetisch defect ontdekt dat zou bijdragen tot de ziekte. De kloonexperimenten zouden sneller meer inzicht moeten verschaffen, aldus een persbericht van het Roslin Instituut. "Hierdoor zullen we beter begrijpen hoe de zenuwcellen bij deze ziekte degenereren zonder dat we eerst moeten achterhalen welke genetische defecten de aandoening veroorzaken."
Ook in ons land is therapeutisch klonen wettelijk toegelaten sinds mei 2003, reproductief klonen niet. Een federale commissie die aanvragen aan een ethisch onderzoek onderwerpt, is echter nog niet geïnstalleerd. Aan de Vrije Universiteit Brussel plannen ze op termijn therapeutische kloonexperimenten, maar pakken ze nu vergelijkbaar onderzoek als dat van Wilmut via een andere weg aan. "We werken met embryo's die ontwikkeld zijn bij vruchtbaarheidsbehandelingen maar niet zijn ingeplant in de baarmoeder omdat bij genetische screening bleek dat ze een erfelijke aandoening hebben", verduidelijkt professor Inge Liebaers van de afdeling embryologie en Medische genetica. "Als je uit die embryo's embryonale stamcellen ontwikkelt (piepjonge cellen die zich nog in alle richtingen moeten ontwikkelen), kun je die erfelijke ziekten in een vroeg stadium bestuderen."
Therapeutische kloonexperimenten kunnen slechts starten als de aanmaak van stamcellijnen efficiënter verloopt, aldus Liebaers. "Dat zal ten vroegste binnen vijf of tien jaar zijn." De kloontechniek zou van pas komen als ze erin slagen zieke embryonale cellen door genetische manipulatie weer 'gezond' te maken om ze naar patiënt te transplanteren zonder risico op afstoting. Of om ziekten op embryonaal niveau te bestuderen waarvan het gendefect niet bekend is, zoals Wilmut doet. Dergelijke experimenten op embryo's blijven hoe dan ook weerstand oproepen. Critici noemen ze immoreel, anderen trekken de potentiële meerwaarde ervan in twijfel in vergelijking met bestaande alternatieven.
De techniek die gebruikt wordt voor therapeutisch klonen is dezelfde als de methode waardoor het schaap Dolly het levenslicht zag. Het genetisch materiaal van een volwassen cel wordt in een leeggemaakte eicel gebracht. Daaruit ontstaat een gekloond bevrucht embryo met genetisch materiaal dat identiek is aan dat van de donor van de lichaamscel.
Bij therapeutisch klonen wordt het gekloonde embryo echter niet teruggeplaatst in de baarmoeder en komt er dus geen kloonbaby uit voort, anders dan bij reproductief klonen. Bedoeling is wel om uit de gekloonde embryo's bijvoorbeeld cellen te halen of ze zo te manipuleren dat ze kunnen helpen bij de genezing van ziekten zoals parkinson of alzheimer. Vertrek je van een lichaamscel van een patiënt, dan zijn het gekloonde embryo en de cellen die je daaruit haalt genetisch identiek aan die patiënt en zou je geen risico lopen op afstoting bij transplantatie van die cellen.
Wilmut plant echter een ander experiment. Hij wil geen 'gezonde' vervangcellen maken om beschadigde weefsels te genezen, maar juist jonge 'zieke' cellen bestuderen. Hij wil gekloonde embryo's maken met cellen van patiënten die een erfelijke vorm hebben van de spierziekte als (amyotrofe lateraal sclerose), waarvan het juiste genetische defect niet bekend is. Embryonale cellen van de 'zieke' embryo's wil hij bestuderen om te kijken hoe de ziekte zich in zo'n vroeg stadium ontwikkelt. Daarnaast wil hij er ook nieuwe medicijnen mee uittesten die zouden verhinderen dat de ziekte zich uitbreidt.
Als is een progressieve spierziekte waarbij zenuwcellen het begeven. Het is een erfelijke ziekte, maar na jaren zoeken is er nog altijd maar één genetisch defect ontdekt dat zou bijdragen tot de ziekte. De kloonexperimenten zouden sneller meer inzicht moeten verschaffen, aldus een persbericht van het Roslin Instituut. "Hierdoor zullen we beter begrijpen hoe de zenuwcellen bij deze ziekte degenereren zonder dat we eerst moeten achterhalen welke genetische defecten de aandoening veroorzaken."
Ook in ons land is therapeutisch klonen wettelijk toegelaten sinds mei 2003, reproductief klonen niet. Een federale commissie die aanvragen aan een ethisch onderzoek onderwerpt, is echter nog niet geïnstalleerd. Aan de Vrije Universiteit Brussel plannen ze op termijn therapeutische kloonexperimenten, maar pakken ze nu vergelijkbaar onderzoek als dat van Wilmut via een andere weg aan. "We werken met embryo's die ontwikkeld zijn bij vruchtbaarheidsbehandelingen maar niet zijn ingeplant in de baarmoeder omdat bij genetische screening bleek dat ze een erfelijke aandoening hebben", verduidelijkt professor Inge Liebaers van de afdeling embryologie en Medische genetica. "Als je uit die embryo's embryonale stamcellen ontwikkelt (piepjonge cellen die zich nog in alle richtingen moeten ontwikkelen), kun je die erfelijke ziekten in een vroeg stadium bestuderen."
Therapeutische kloonexperimenten kunnen slechts starten als de aanmaak van stamcellijnen efficiënter verloopt, aldus Liebaers. "Dat zal ten vroegste binnen vijf of tien jaar zijn." De kloontechniek zou van pas komen als ze erin slagen zieke embryonale cellen door genetische manipulatie weer 'gezond' te maken om ze naar patiënt te transplanteren zonder risico op afstoting. Of om ziekten op embryonaal niveau te bestuderen waarvan het gendefect niet bekend is, zoals Wilmut doet. Dergelijke experimenten op embryo's blijven hoe dan ook weerstand oproepen. Critici noemen ze immoreel, anderen trekken de potentiële meerwaarde ervan in twijfel in vergelijking met bestaande alternatieven.
