Er is geen spoor van bewijs dat zonlicht slecht is voor uw gezondheid, schrijft Luc Bonneux . Er is veel bewijs dat zonlicht goed voor u is. Er is geen spoor van bewijs dat huidkankerscreening goed voor u is. Er is veel bewijs dat huidkankerscreening zeer duur is en veel overdiagnose en overbehandeling met zich brengt.
Afrikanen zijn niet zwart, wij zijn bleek. Homo sapiens is de naakte, pikzwarte, onvermoeibare marathonman van de hete savanne. De rechtop rennende mens ving minder zon. Naar het noorden uitwijkende rassen werden bleek door te weinig zon. Het is een schoolvoorbeeld van natuurlijke evolutie, een zorgvuldig afwegen door selectie van voor- en nadelen in de strijd om het voortbestaan van de genen. Bleker worden was een noodzaak. De huidskleur van de nog overblijvende natuurvolkeren komt zeer nauw overeen met de blootstelling aan zon. Vrouwen zijn bleker dan mannen, in ieder volk, om vitamines te sparen voor hun vrucht. De juiste mechanismen zijn onbekend, maar lopen langs vitamine D. Zonlicht voorkomt velerlei vormen van kanker door het aanmaken van vitamine D en het moduleren van de immuniteit. Minder zonlicht gaat samen met meer multiple sclerose en suikerziekte bij jongeren. Kinderen die te veel binnenzitten worden lui en dik. Te kort aan zonlicht veroorzaakt depressie. Er valt meer aan een mens te beleven dan huidkanker: mensen uit de zon houden is een slecht idee.
Zonlicht veroorzaakt geen melanomen, zonlicht voorkomt ze. Tijdige en langdurige blootstelling waarbij je de zon de tijd gunt om je een gezond kleurtje te geven beschermt tegen melanomen. Melanomen worden paradoxaal veroorzaakt doordat je te veel binnenzit, en je dan laat verbranden. Er is geen bewijs dat preventiecampagnes tegen blootstelling aan de zon goed doen. De groep met riskant gedrag, de zonnebloempjes die een aangebakken kleurtje als statussymbool nastreven, trekt er zich niets van aan. Baat het niet, schaadt het misschien. Deels denken de smerende zonnebloempjes dat ze beschermd zijn. Het verhaal wordt eentonig, maar er is geen bewijs dat zonnemelk beschermt tegen melanomen. Wie veel smeert in plaats van onder een boom te gaan zitten, krijgt zeker meer kanker. Deels houdt het de mensen uit de zon die juist veel zon nodig hebben, vooral ouderen die weinig vitamine D hebben, en kinderen met overbezorgde ouders, die lui en dik worden.
Hoe durven ze gezonde burgers lastig vallen met bakerpraatjes? In een niche van deskundigen met tunnelvisie ontstaat er een gerucht. De industrie ruikt een markt. Hier was het de machtige cosmetische industrie die investeerde in zonnemelk. Wetenschapsleiders krijgen veel geld om 'onderzoek' te doen en om leuke snoepreisjes te maken. Die opinieleiders maken gespecialiseerde artsen warm. Die artsen worden geconfronteerd met één orgaan in doodzieke patiënten. Het gerucht wordt een theorie, de theorie een feit, het feit een dwingende maatregel.
De preventieambtenaar moet het nut van zijn bestaan bewijzen door regels op te leggen. Het verhaal wordt eentonig, maar er is geen bewijs dat zonnebanken melanomen veroorzaken, tenzij bij wie zich laat verbranden. Mensen die veel onder een zonnebank gaan liggen krijgen vaker melanomen: ze zullen ook in de hete zon liggen verbranden.
Er is geen bewijs dat huidkankerscreening baat. Dat bewijs is nagenoeg onmogelijk te verzamelen omdat je astronomische aantallen nodig hebt. Dat komt omdat fatale melanomen zeldzaam zijn. Er is overdadig bewijs dat huidkanker schaadt door overdiagnose van pseudo-ziekte. Zoals bij alle kankerscreening geldt dat het de goedaardige schoothondjes vindt, maar de dodelijke wolven mist. Niemand weet of we in staat zijn snel uitzaaiende melanomen tijdig op te sporen. De epidemie van melanomen wordt zoals de epidemie van borstkanker veroorzaakt door screening, overdiagnose en overbodige behandeling. Voor de volledigheid: door te veel binnenzitten nemen ook fatale melanomen toe. Wat veel sterker toeneemt zijn diagnosen van dunne, oppervlakkige en goedaardige letsels. Net als bij borstkanker is de goede prognose na screening geen teken van kwaliteit, maar een bron van zorgen. We genezen gezonde mensen van een aandoening die ze niet hebben.
De bewuste burger moet beseffen dat zij wordt opgelicht zonder exacte cijfers. Evidence based medicine eist absolute aantallen. Sta me toe ze u te geven.
In de VS organiseerde de academie van dermatologen gecontroleerde huidkankerscreening bij meer dan 280.000 personen. Per 10.000 mensen vonden ze er 30 die verdacht waren van melanoom. 25 kregen een biopsie en 5 hadden een melanoom. Na de biopsie waren in 4 op de 10 gevallen twee of meer van de 8 pathologen het niet eens over de diagnose .
Er werden veel melanomen gemist en dat is dodelijk in de VS, dodelijk voor de dokter die een peperduur proces aan zijn broek krijgt. Er werd verruimd naar alles wat een melanoom kon zijn. Per 10.000 personen waren er nu 230 personen verdacht. Bij 150 biopsieën werden er 15 melanomen ontdekt.
Verdachte personen zijn geen voorkombare doden. Ze berekenden verder dat, als de sterfte aan melanomen met 30 procent daalt, dat betekent dat één persoon op de 21.000 baat heeft bij screening. Je levensverwachting neemt toe met één dag. Om dat te bewijzen heb je 800.000 onderzoekspersonen nodig, te volgen gedurende tien jaar.
Gratis screening brengt veel op. Aan een huid valt veel te beleven, vooral op oudere leeftijd. De objectieve kans op een melanoom ligt in de orde van grootte van enige kansen per duizend, de kans of een fataal melanoom is tien keer lager. Maar de kans op enige huidaandoening loopt in de tientallen procenten. En daar wil de dermatoloog u natuurlijk graag bij helpen. Gratis screening doet het aantal biopsieën en twijfelachtige tot overbodige ingrepen flink toenemen. Minister van Staat Dehaene stond bekend om zijn dossierkennis. Ik kan hem de lectuur aanraden van de adviezen van de US preventive services task forces en/of het Nederlandse CBO. Nu verstevigt hij het idee van een zorgwekkende verwevenheid met de belangen van ziekenfondsen en ziekenhuizen, niet van patiënten en burgers.
Luc Bonneux is arts-epidemioloog, werkzaam bij het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut.
Zonlicht veroorzaakt geen melanomen, zonlicht voorkomt ze. Tijdige en langdurige blootstelling waarbij je de zon de tijd gunt om je een gezond kleurtje te geven beschermt tegen melanomen. Melanomen worden paradoxaal veroorzaakt doordat je te veel binnenzit, en je dan laat verbranden. Er is geen bewijs dat preventiecampagnes tegen blootstelling aan de zon goed doen. De groep met riskant gedrag, de zonnebloempjes die een aangebakken kleurtje als statussymbool nastreven, trekt er zich niets van aan. Baat het niet, schaadt het misschien. Deels denken de smerende zonnebloempjes dat ze beschermd zijn. Het verhaal wordt eentonig, maar er is geen bewijs dat zonnemelk beschermt tegen melanomen. Wie veel smeert in plaats van onder een boom te gaan zitten, krijgt zeker meer kanker. Deels houdt het de mensen uit de zon die juist veel zon nodig hebben, vooral ouderen die weinig vitamine D hebben, en kinderen met overbezorgde ouders, die lui en dik worden.
Hoe durven ze gezonde burgers lastig vallen met bakerpraatjes? In een niche van deskundigen met tunnelvisie ontstaat er een gerucht. De industrie ruikt een markt. Hier was het de machtige cosmetische industrie die investeerde in zonnemelk. Wetenschapsleiders krijgen veel geld om 'onderzoek' te doen en om leuke snoepreisjes te maken. Die opinieleiders maken gespecialiseerde artsen warm. Die artsen worden geconfronteerd met één orgaan in doodzieke patiënten. Het gerucht wordt een theorie, de theorie een feit, het feit een dwingende maatregel.
De preventieambtenaar moet het nut van zijn bestaan bewijzen door regels op te leggen. Het verhaal wordt eentonig, maar er is geen bewijs dat zonnebanken melanomen veroorzaken, tenzij bij wie zich laat verbranden. Mensen die veel onder een zonnebank gaan liggen krijgen vaker melanomen: ze zullen ook in de hete zon liggen verbranden.
Er is geen bewijs dat huidkankerscreening baat. Dat bewijs is nagenoeg onmogelijk te verzamelen omdat je astronomische aantallen nodig hebt. Dat komt omdat fatale melanomen zeldzaam zijn. Er is overdadig bewijs dat huidkanker schaadt door overdiagnose van pseudo-ziekte. Zoals bij alle kankerscreening geldt dat het de goedaardige schoothondjes vindt, maar de dodelijke wolven mist. Niemand weet of we in staat zijn snel uitzaaiende melanomen tijdig op te sporen. De epidemie van melanomen wordt zoals de epidemie van borstkanker veroorzaakt door screening, overdiagnose en overbodige behandeling. Voor de volledigheid: door te veel binnenzitten nemen ook fatale melanomen toe. Wat veel sterker toeneemt zijn diagnosen van dunne, oppervlakkige en goedaardige letsels. Net als bij borstkanker is de goede prognose na screening geen teken van kwaliteit, maar een bron van zorgen. We genezen gezonde mensen van een aandoening die ze niet hebben.
De bewuste burger moet beseffen dat zij wordt opgelicht zonder exacte cijfers. Evidence based medicine eist absolute aantallen. Sta me toe ze u te geven.
In de VS organiseerde de academie van dermatologen gecontroleerde huidkankerscreening bij meer dan 280.000 personen. Per 10.000 mensen vonden ze er 30 die verdacht waren van melanoom. 25 kregen een biopsie en 5 hadden een melanoom. Na de biopsie waren in 4 op de 10 gevallen twee of meer van de 8 pathologen het niet eens over de diagnose .
Er werden veel melanomen gemist en dat is dodelijk in de VS, dodelijk voor de dokter die een peperduur proces aan zijn broek krijgt. Er werd verruimd naar alles wat een melanoom kon zijn. Per 10.000 personen waren er nu 230 personen verdacht. Bij 150 biopsieën werden er 15 melanomen ontdekt.
Verdachte personen zijn geen voorkombare doden. Ze berekenden verder dat, als de sterfte aan melanomen met 30 procent daalt, dat betekent dat één persoon op de 21.000 baat heeft bij screening. Je levensverwachting neemt toe met één dag. Om dat te bewijzen heb je 800.000 onderzoekspersonen nodig, te volgen gedurende tien jaar.
Gratis screening brengt veel op. Aan een huid valt veel te beleven, vooral op oudere leeftijd. De objectieve kans op een melanoom ligt in de orde van grootte van enige kansen per duizend, de kans of een fataal melanoom is tien keer lager. Maar de kans op enige huidaandoening loopt in de tientallen procenten. En daar wil de dermatoloog u natuurlijk graag bij helpen. Gratis screening doet het aantal biopsieën en twijfelachtige tot overbodige ingrepen flink toenemen. Minister van Staat Dehaene stond bekend om zijn dossierkennis. Ik kan hem de lectuur aanraden van de adviezen van de US preventive services task forces en/of het Nederlandse CBO. Nu verstevigt hij het idee van een zorgwekkende verwevenheid met de belangen van ziekenfondsen en ziekenhuizen, niet van patiënten en burgers.
Luc Bonneux is arts-epidemioloog, werkzaam bij het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut.
