Ruim veertig procent van de verpleegkundigen scoort een onvoldoende voor rekenvaardigheid. Bijna dertig procent geeft aan wel eens een rekenfout te hebben gemaakt bij het toedienen van medicijnen. Dat blijkt uit onderzoek naar de rekenvaardigheid van verpleegkundigen, in opdracht van Nursing en The Competence Group, specialist op het gebied van E-learning in de zorgsector. Het onderzoek is uitgevoerd door Duo Market Research en is representatief voor de doelgroep.
Online rekentoets
De respondenten werd tijdens een kort interview een aantal vragen gesteld, o.a. over hun zelfbeeld ten aanzien van hun rekenvaardigheid. Vervolgens werd hen verzocht online een door The Competence Group samengestelde toets in te vullen. Die toets bevatte tien rekenopgaven die inzicht geven in rekenvaardigheid. Deze rekentoets werd door 125 van de 250 respondenten gemaakt, een representatief aantal. Slechts negen procent beantwoordde alle vragen goed. Hierbij dient te worden opgemerkt dat de respondenten de opdrachten thuis, dus zonder tijdsdruk, hebben kunnen maken.
E-learning
Marcellino Bogers, werkzaam bij Nursing-uitgever Elsevier Gezondheidszorg, nam het initiatief tot dit onderzoek.'Meer dan de helft van de verpleegkundigen moet (bij)scholing in eigen tijd volgen. Dat is vreemd, omdat fouten bij het toedienen van medicatie tot ernstige consequenties kunnen leiden. Wellicht kan e-learning uitkomst bieden: 84 procent van de respondenten staat daar positief tegenover.'
Nursing Event
Nursing biedt in samenwerking met The Competence Group alle verpleegkundigen de mogelijkheid hun rekenvaardigheid te toetsen. Ze kunnen dat doen via de website van het Nursing Event of tijdens het Event zelf, het grootste vakevenement voor verpleegkundigen, dat plaatsvindt op 14 en 15 december 2007 in de Jaarbeurs te Utrecht.
Oplossingen en verdunningen
Verpleegkundigen moeten dagelijks medicatie toedienen en dienen daarbij over een goede rekenvaardigheid te beschikken. Denk aan het oplossen en verdunnen van medicatie, het instellen van de druppelsnelheid van een infuus of het controleren van doseringen in opdracht van de arts. Een landelijke norm met betrekking tot de rekenvaardigheid van verpleegkundigen is er niet.
De helft van de verpleegkundigen die ouder zijn dan 50 jaar scoort een 8 of hoger terwijl ongeveer een derde van de verpleegkundigen jonger dan 50 jaar een 8 of hoger scoort. Daarbij vallen een drietal groepen op door een relatief hoge score op de rekentest: verpleegkundige met een hbo-opleiding en mannen (een groep die overigens 8% van het totaal uitmaakt).
Kwaliteit onderwijs
‘Ik kan zelf erg goed rekenen’, zegt Willem Leurs lachend. Hij is 61 jaar en werkt als IC verpleegkundige in het AMC in Amsterdam. ‘Het probleem dat verpleegkundigen matig zijn in rekenen komt mij niet bekend voor, niet hier op de IC in ieder geval. Dat is misschien ook wel gerelateerd aan de IC-opleiding. Maar in het algemeen denk ik dat het rekenprobleem niets te maken heeft met of je wel of geen verpleegkundige bent, maar eerder met de matige kwaliteit van het lager- en middelbaar onderwijs.’
Oplossing
Op de vraag wat nou een goede oplossing zou kunnen zijn voor dit probleem zegt hij: ‘Er moet op de verpleegafdelingen een strak systeem komen dat men elkaars medicatie controleert. Dat is pas sinds een aantal jaren bij ons standaard. maar tien jaar terug was dat nog niet zo. En echte grote berekeningen zoals het klaarmaken van infuusvloeistoffen wordt in Nederland nooit meer gedaan. Dat komt nu kant en klaar van de apotheek. Het gaat dus meer om zaken als het oplossen van antibiotica, met getallen achter de komma enzo. Dat vinden collega's nogal eens moeilijk, maar door elkaar te controleren kom je er beslist uit.'
Waarom nu een onderzoek naar verpleegkundige rekenvaardigheid?
Marcellino Bogers : ‘Wij hadden het idee dat het niet goed zat met de verpleegkundige rekenvaardigheid. Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) heeft al eerder onderzoek gedaan in het noorden van het land. Wij hebben met het Nursing-onderzoek nu landelijk inzicht in de stand van zaken.’
Verpleegkundigen halen gemiddeld een zes min voor rekenen. Dat is toch best goed?
‘Ja, dat lijkt zo. Maar álle vragen moeten goed zijn. Een verpleegkundige rekenfout heeft te veel consequenties. En slechts negen procent had nul fout.’
Uit het onderzoek blijkt dat vijftigplussers de beste rekenaars zijn. Hoe komt dat?
‘Oudere verpleegkundigen halen inderdaad gemiddeld een acht of hoger. Dit heeft te maken met het feit dat zij nog hebben leren hoofdrekenen. jongeren leren dat niet meer goed op school. Tegenwoordig heeft iedereen een zakjapanner. Maar je hebt dat hoofdrekenen nodig, óók om fouten van anderen te kunnen herkennen. Met een zakrekenmachine kun je zomaar een komma verkeerd zetten. Bovendien krijgen jongeren ook geen goed rekenonderwijs meer, kijk naar het nieuws over de PABO-studenten die niet kunnen rekenen, die onze jongeren les moeten geven.
Wat vinden verpleegkundigen zelf van hun rekenkunde?
‘Ze schatten hun rekenvaardigheid goed in. Dat is positief. De meesten geven zichzelf een zes. Uit het onderzoek blijkt verder dat zeventig procent vervolgens zeer bereid is scholing te volgen. Maar nog maar weinig ziekenhuizen bieden dit standaard aan, met als gevolg dat verpleegkundigen dit in eigen tijd moeten doen, of zelf moeten betalen.’
Weten verpleegkundigen dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor rekenfouten bij medicatietoediening?
‘Ja, dat weten ze. Verpleegkundigen weten dat ze moeten kijken naar de juiste dosering, aan de juiste persoon, en juist afgetekend. Verpleegkundig rekenen is een basisvaardigheid die ze moeten bijhouden.
Heb je nog verpleegkundige rekentip?
‘Ik wil zeker een oproep doen: laat altijd je medicatie controleren door een collega! Ook ik wil verpleegkundigen oproepen naar het Nursing Event te komen om hun rekenvaardigheid te oefenen, of via de rekentoets op onze website natuurlijk.’
Beroepsvereniging V&VN vindt de resultaten van het onderzoek zorgwekkend. ‘Wij pleiten voor een jaarlijkse rekentoets en regelmatige bijscholing’, zegt Monique Roedoe, hoofd communicatie van de V&VN. ‘Als een verpleegkundige zakt voor de toets, moet dit een consequentie hebben. Verpleegkundigen mogen geen werkzaamheden rond rekenen meer uitvoeren, totdat zij bijscholing hebben gevolgd en de rekentoets halen.’ Op de website van V&VN staat een rekentoets voor verpleegkundigen. ‘Deze toets wordt veel bekeken. Dit geeft aan dat verpleegkundigen wel met rekenen bezig zijn’, zegt Roedoe.
Reacties verpleegkundigen
Verpleegkundigen reageerden zelf ook op het nieuws, bijvoorbeeld via websites van kranten waar het nieuws in verscheen en via de e-mail van Nursing.
Hans Stelt uit Haarlem op de website van het Algemeen Dagblad :
‘Ik werk op een afdeling waar door het kleine aantal patiënten veel berekend moet worden, dit houdt je wellicht scherp. De dosering, dus ook de dosering van cytostatica, wordt altijd door de arts berekend. Verpleegkundigen berekenen daarna hoeveel cc en dergelijke er moet worden gegeven. Tip: 2e persoon geheel opnieuw alles laten berekenen en gebruik van een rekenmachine is geen overbodige luxe bij berekeningen achter de komma.’
Martine Folsche, verpleegkundig specialist oncologie, in een e-mail aan Nursing:
‘….Het bepalen van de dosering op basis van het lichaamsoppervlak (=het voorschrijven van medicatie) is een handeling die is voorbehouden aan artsen. Een verpleegkundige maakt in de meeste gevallen wel het voorgeschreven medicament klaar en dient het toe….’
Wout uit Utrecht op de website van de Telegraaf :
‘Ik ben zelf verpleegkundige en ik heb 2,5 jaar geleden mijn diploma gehaald, maar erna nooit een herhaling gehad van medisch rekenen. Wat wel zo is, is dat je zelf weet of je bekwaam bent of niet. Zo niet, dan wordt het tijd voor een opfriscursus. Ben wel een voorstander als het regelmatig herhaald gaat worden. Want iedereen maakt fouten, maar we praten wel over fouten die grote gevolgen kunnen hebben.’
De respondenten werd tijdens een kort interview een aantal vragen gesteld, o.a. over hun zelfbeeld ten aanzien van hun rekenvaardigheid. Vervolgens werd hen verzocht online een door The Competence Group samengestelde toets in te vullen. Die toets bevatte tien rekenopgaven die inzicht geven in rekenvaardigheid. Deze rekentoets werd door 125 van de 250 respondenten gemaakt, een representatief aantal. Slechts negen procent beantwoordde alle vragen goed. Hierbij dient te worden opgemerkt dat de respondenten de opdrachten thuis, dus zonder tijdsdruk, hebben kunnen maken.
E-learning
Marcellino Bogers, werkzaam bij Nursing-uitgever Elsevier Gezondheidszorg, nam het initiatief tot dit onderzoek.'Meer dan de helft van de verpleegkundigen moet (bij)scholing in eigen tijd volgen. Dat is vreemd, omdat fouten bij het toedienen van medicatie tot ernstige consequenties kunnen leiden. Wellicht kan e-learning uitkomst bieden: 84 procent van de respondenten staat daar positief tegenover.'
Nursing Event
Nursing biedt in samenwerking met The Competence Group alle verpleegkundigen de mogelijkheid hun rekenvaardigheid te toetsen. Ze kunnen dat doen via de website van het Nursing Event of tijdens het Event zelf, het grootste vakevenement voor verpleegkundigen, dat plaatsvindt op 14 en 15 december 2007 in de Jaarbeurs te Utrecht.
Oplossingen en verdunningen
Verpleegkundigen moeten dagelijks medicatie toedienen en dienen daarbij over een goede rekenvaardigheid te beschikken. Denk aan het oplossen en verdunnen van medicatie, het instellen van de druppelsnelheid van een infuus of het controleren van doseringen in opdracht van de arts. Een landelijke norm met betrekking tot de rekenvaardigheid van verpleegkundigen is er niet.
Oudere garde rekent beter dan jongeren
Oudere verpleegkundigen kunnen beter rekenen dan de jongere garde. Dat blijkt uit onderzoek van Duo Market Research naar de rekenvaardigheden van verpleegkundigen, in opdracht van Nursing en The Competence Group.De helft van de verpleegkundigen die ouder zijn dan 50 jaar scoort een 8 of hoger terwijl ongeveer een derde van de verpleegkundigen jonger dan 50 jaar een 8 of hoger scoort. Daarbij vallen een drietal groepen op door een relatief hoge score op de rekentest: verpleegkundige met een hbo-opleiding en mannen (een groep die overigens 8% van het totaal uitmaakt).
Kwaliteit onderwijs
‘Ik kan zelf erg goed rekenen’, zegt Willem Leurs lachend. Hij is 61 jaar en werkt als IC verpleegkundige in het AMC in Amsterdam. ‘Het probleem dat verpleegkundigen matig zijn in rekenen komt mij niet bekend voor, niet hier op de IC in ieder geval. Dat is misschien ook wel gerelateerd aan de IC-opleiding. Maar in het algemeen denk ik dat het rekenprobleem niets te maken heeft met of je wel of geen verpleegkundige bent, maar eerder met de matige kwaliteit van het lager- en middelbaar onderwijs.’
Oplossing
Op de vraag wat nou een goede oplossing zou kunnen zijn voor dit probleem zegt hij: ‘Er moet op de verpleegafdelingen een strak systeem komen dat men elkaars medicatie controleert. Dat is pas sinds een aantal jaren bij ons standaard. maar tien jaar terug was dat nog niet zo. En echte grote berekeningen zoals het klaarmaken van infuusvloeistoffen wordt in Nederland nooit meer gedaan. Dat komt nu kant en klaar van de apotheek. Het gaat dus meer om zaken als het oplossen van antibiotica, met getallen achter de komma enzo. Dat vinden collega's nogal eens moeilijk, maar door elkaar te controleren kom je er beslist uit.'
Verpleegkundige rekenfout heeft te veel consequenties
'Verpleegkundigen kunnen gewoonweg geen zes halen voor rekenen.' Dat is de mening van voormalig verpleegkundige Marcellino Bogers, initiatiefnemer van het Nursing-onderzoek naar verpleegkundig rekenen.Waarom nu een onderzoek naar verpleegkundige rekenvaardigheid?
Marcellino Bogers : ‘Wij hadden het idee dat het niet goed zat met de verpleegkundige rekenvaardigheid. Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) heeft al eerder onderzoek gedaan in het noorden van het land. Wij hebben met het Nursing-onderzoek nu landelijk inzicht in de stand van zaken.’
Verpleegkundigen halen gemiddeld een zes min voor rekenen. Dat is toch best goed?
‘Ja, dat lijkt zo. Maar álle vragen moeten goed zijn. Een verpleegkundige rekenfout heeft te veel consequenties. En slechts negen procent had nul fout.’
Uit het onderzoek blijkt dat vijftigplussers de beste rekenaars zijn. Hoe komt dat?
‘Oudere verpleegkundigen halen inderdaad gemiddeld een acht of hoger. Dit heeft te maken met het feit dat zij nog hebben leren hoofdrekenen. jongeren leren dat niet meer goed op school. Tegenwoordig heeft iedereen een zakjapanner. Maar je hebt dat hoofdrekenen nodig, óók om fouten van anderen te kunnen herkennen. Met een zakrekenmachine kun je zomaar een komma verkeerd zetten. Bovendien krijgen jongeren ook geen goed rekenonderwijs meer, kijk naar het nieuws over de PABO-studenten die niet kunnen rekenen, die onze jongeren les moeten geven.
Wat vinden verpleegkundigen zelf van hun rekenkunde?
‘Ze schatten hun rekenvaardigheid goed in. Dat is positief. De meesten geven zichzelf een zes. Uit het onderzoek blijkt verder dat zeventig procent vervolgens zeer bereid is scholing te volgen. Maar nog maar weinig ziekenhuizen bieden dit standaard aan, met als gevolg dat verpleegkundigen dit in eigen tijd moeten doen, of zelf moeten betalen.’
Weten verpleegkundigen dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor rekenfouten bij medicatietoediening?
‘Ja, dat weten ze. Verpleegkundigen weten dat ze moeten kijken naar de juiste dosering, aan de juiste persoon, en juist afgetekend. Verpleegkundig rekenen is een basisvaardigheid die ze moeten bijhouden.
Heb je nog verpleegkundige rekentip?
‘Ik wil zeker een oproep doen: laat altijd je medicatie controleren door een collega! Ook ik wil verpleegkundigen oproepen naar het Nursing Event te komen om hun rekenvaardigheid te oefenen, of via de rekentoets op onze website natuurlijk.’
Resultaten onderzoek zijn zorgwekkend
ZorgwekkendBeroepsvereniging V&VN vindt de resultaten van het onderzoek zorgwekkend. ‘Wij pleiten voor een jaarlijkse rekentoets en regelmatige bijscholing’, zegt Monique Roedoe, hoofd communicatie van de V&VN. ‘Als een verpleegkundige zakt voor de toets, moet dit een consequentie hebben. Verpleegkundigen mogen geen werkzaamheden rond rekenen meer uitvoeren, totdat zij bijscholing hebben gevolgd en de rekentoets halen.’ Op de website van V&VN staat een rekentoets voor verpleegkundigen. ‘Deze toets wordt veel bekeken. Dit geeft aan dat verpleegkundigen wel met rekenen bezig zijn’, zegt Roedoe.
Reacties verpleegkundigen
Verpleegkundigen reageerden zelf ook op het nieuws, bijvoorbeeld via websites van kranten waar het nieuws in verscheen en via de e-mail van Nursing.
Hans Stelt uit Haarlem op de website van het Algemeen Dagblad :
‘Ik werk op een afdeling waar door het kleine aantal patiënten veel berekend moet worden, dit houdt je wellicht scherp. De dosering, dus ook de dosering van cytostatica, wordt altijd door de arts berekend. Verpleegkundigen berekenen daarna hoeveel cc en dergelijke er moet worden gegeven. Tip: 2e persoon geheel opnieuw alles laten berekenen en gebruik van een rekenmachine is geen overbodige luxe bij berekeningen achter de komma.’
Martine Folsche, verpleegkundig specialist oncologie, in een e-mail aan Nursing:
‘….Het bepalen van de dosering op basis van het lichaamsoppervlak (=het voorschrijven van medicatie) is een handeling die is voorbehouden aan artsen. Een verpleegkundige maakt in de meeste gevallen wel het voorgeschreven medicament klaar en dient het toe….’
Wout uit Utrecht op de website van de Telegraaf :
‘Ik ben zelf verpleegkundige en ik heb 2,5 jaar geleden mijn diploma gehaald, maar erna nooit een herhaling gehad van medisch rekenen. Wat wel zo is, is dat je zelf weet of je bekwaam bent of niet. Zo niet, dan wordt het tijd voor een opfriscursus. Ben wel een voorstander als het regelmatig herhaald gaat worden. Want iedereen maakt fouten, maar we praten wel over fouten die grote gevolgen kunnen hebben.’
