Meer variatie in taalgebieden in de hersenen

Tussen mensen bestaan grote verschillen in de plaats waar taal in hun hersenen geproduceerd wordt. De gangbare hersenmodellen voor taalproductie voldoen niet, volgens neurochirurgen uit San Francisco.
Zij onderzochten 250 patiënten met een hersentumor, opvallend veel voor een onderzoek naar taalproductie in het brein. Het onderzoek versterkt het al langer levende idee dat taalfuncties verder verspreid zijn over de hersenen dan de klassieke taalgebieden, in de negentiende eeuw gedefinieerd door Broca en Wernicke. De neurochirurgen publiceren vandaag in The New England Journal of Medicine.

De chirurgen onderzochten hun patiënten tijdens het wegsnijden van een tumor. Een gangbare techniek om hersenfunctie te meten tijdens zo’n operatie is het met een elektrode aanraken van de hersenschors rond de tumor. Die elektrode inactiveert steeds een klein gebied in het brein. als de patiënt, die tijdens deze test bij bewustzijn is, dan niet meer goed kan lezen of spreken, is het aangeraakte gebied bij taal betrokken. Zo’n meting is belangrijk om te voorkomen dat in dat hersendeel wordt gesneden.

De chirurgen brachten bij hun patiënten in kaart waar in de hersenschors verschillende taalfuncties zaten: hardop tellen, plaatjes benoemen en woorden lezen.

Het viel op dat die functies zich op uiteenlopende plaatsen bevonden. Leidde het aanraken van een stukje van de linker frontale kwab er bij patiënt A toe dat hij geen afbeeldingen meer kon benoemen, bij patiënt B werd die functie uitgevoerd in de temporale kwab (bij de slaap) of bovenaan het achterhoofd, in de pariëtale kwab. Zo was het ook voor woorden lezen, en in mindere mate voor het tellen.

De chirurgen benadrukken dat die gebieden zich uitstrekken buiten de traditionele. Zij noemen met name de vondst dat het hardop tellen wijd verspreid was over de frontale kwab, terwijl spraak traditioneel gelokaliseerd werd in het gebied van Broca, linksvoorin in de hersenen.

Taal- en neurowetenschappers zagen de afgelopen jaren al vaker dat taalfuncties buiten de gebieden van Broca en van Wernicke (traditioneel verbonden met taalbegrip) verwerkt werden. Zo zijn de sylvische fissuur (een groeve aan de zijkant van de cortex), en ook het voorste gedeelte van de temporale kwab betrokken bij het begrijpen van zinnen.

Overigens spreken de neurochirurgen uit de VS zich enkel uit over de linkerhersenhelft, die (zeker bij rechtshandigen, maar ook bij veel linkshandigen) dominant is bij taalverwerking. Hoeverre ook de rechter hersenhelft betrokken is, is nog een andere discussie.
04 jan 2008 09u02