De arbeidsgeneeskunde in België bestaat dit jaar veertig jaar, én professor Raphaël Masschelein gaat weldra op emeritaat. Daarom organiseert de Afdeling Arbeids-, Milieu- en Verzekeringsgeneeskunde op 29 en 30 mei het internationaal symposium ‘Education and Training in Occupational Health’. Wij vroegen Masscheleins opvolger, professor Lode Godderis, waarom we daarbij moeten zijn.
Godderis: “Eigenlijk is er, naast Masscheleins emeritaat en de viering van veertig jaar arbeidsgeneeskunde, nog een derde reden om terug te blikken. Het is ondertussen al meer dan tien jaar geleden dat de befaamde welzijnswet in voege trad, en daarom vonden we het interessant eens na te gaan wat de gevolgen van die wet geweest zijn op het gebied van, bijvoorbeeld, de arbeidshygiëne en de ergonomie, maar ook op het juridische en sociale vlak.”
“De welzijnswet komt op de tweede dag van het symposium, die eerder voor een Belgisch publiek bedoeld is, aan bod. Op de eerste dag, die wordt georganiseerd in samenwerking met EASOM (European Association of Schools of Occupational Medicine), waarvan Masschelein een van de bezielers is, ontvangen we sprekers uit heel Europa. Die zullen het, zoals de titel van het symposium aangeeft, hebben over de arbeidsgeneeskundige opleidingen op ons continent.”
Multidisciplinair
“Voor de Welzijnswet er kwam, waren de arbeidsgeneeskundige dienst en de veiligheidsdienst twee aparte instanties. De medische tak stond, met andere woorden, los van de rest. Dat veranderde dus in 1996, toen de diensten voor preventie en bescherming op het werk werden opgericht. Zo’n dienst moet, om erkend te worden, naast het aanbieden van dienstverlening op het vlak van gezondheid en arbeidsveiligheid, ook zorgen voor psychosociale ondersteuning, instaan voor de arbeidshygiëne en ergonomie, adviezen geven in verband met leefmilieu, en de werknemers beschermen tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag.”
“Er bestaan zowel interne als externe DPBW’s, maar allemaal hebben ze gemeen dat ze nu, veel meer dan vroeger, multidisciplinair zijn. De niet-medische aspecten van het welzijn op het werk maken vandaag onlosmakelijk deel uit van de preventie, en er wordt nu ook veel sneller dan vroeger een beroep gedaan op psychologen, ergonomen en meetingenieurs. Uiteraard blijven de artsen en verplegers de eerstelijnsspelers in de arbeidsgeneeskunde, maar ze hoeven niet meer alles alleen te doen.”
genetica
Terug naar de eerste dag van het symposium, wanneer het over opleidingen arbeidsgeneeskunde gaat. Hoe zit het in Leuven wat dat betreft? “Op dit moment bestaan er twee dergelijke opleidingen in Vlaanderen, één bij ons en één die gezamenlijk door de UGent, de UA en de vub wordt georganiseerd. Vanaf volgend jaar worden die twee samengevoegd, en zal er dus enkel nog een interuniversitaire opleiding bestaan, die de vorm zal hebben van een vierjarige ManaMa voor artsen – twee jaar theorie en twee jaar praktijk – die gemakkelijk te combineren is met een job.”
“Maar het verstrekken van onderwijs is natuurlijk niet onze enige taak – hoewel het voor Raphaël Masschelein, die nog steeds zeer gedreven is, ongetwijfeld de belangrijkste was. We doen daarnaast ook aan maatschappelijke dienstverlening, wat betekent dat we zetelen in commissies over, pakweg, het vastleggen van de limietwaarden voor een bepaalde stof en geregeld spreken voor en advies geven aan werkgevers, vakbonden en overheidsinstanties.”
“En dan is er uiteraard nog het wetenschappelijk onderzoek. Het gaat daarbij vooral om het bestuderen van de effecten op de gezondheid van blootstelling aan bepaalde chemische agentia: vanaf welke concentratie heeft men een verhoogde kans op ziekte? Tegenwoordig betrekken we echter steeds vaker ook de genetica bij onze tests: hoe komt het dat niet iedereen kanker krijgt die aan dezelfde stof wordt blootgesteld? En: wat is het effect van een blootstelling op de genen?”
“Als je die laatste lijn doortrekt naar de DPBW’s en de bedrijfsartsen, dan kan je stellen dat hun werk de laatste jaren een stuk uitdagender is geworden: vroeger moesten ze hoofdzakelijk werknemers onderzoeken en ongevallen voorkomen, vandaag moeten ze ook aandacht hebben voor het milieu, individuele gevoeligheid en zelfs aan gezondheidspromotie doen.”
“De welzijnswet komt op de tweede dag van het symposium, die eerder voor een Belgisch publiek bedoeld is, aan bod. Op de eerste dag, die wordt georganiseerd in samenwerking met EASOM (European Association of Schools of Occupational Medicine), waarvan Masschelein een van de bezielers is, ontvangen we sprekers uit heel Europa. Die zullen het, zoals de titel van het symposium aangeeft, hebben over de arbeidsgeneeskundige opleidingen op ons continent.”
Multidisciplinair
“Voor de Welzijnswet er kwam, waren de arbeidsgeneeskundige dienst en de veiligheidsdienst twee aparte instanties. De medische tak stond, met andere woorden, los van de rest. Dat veranderde dus in 1996, toen de diensten voor preventie en bescherming op het werk werden opgericht. Zo’n dienst moet, om erkend te worden, naast het aanbieden van dienstverlening op het vlak van gezondheid en arbeidsveiligheid, ook zorgen voor psychosociale ondersteuning, instaan voor de arbeidshygiëne en ergonomie, adviezen geven in verband met leefmilieu, en de werknemers beschermen tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag.”
“Er bestaan zowel interne als externe DPBW’s, maar allemaal hebben ze gemeen dat ze nu, veel meer dan vroeger, multidisciplinair zijn. De niet-medische aspecten van het welzijn op het werk maken vandaag onlosmakelijk deel uit van de preventie, en er wordt nu ook veel sneller dan vroeger een beroep gedaan op psychologen, ergonomen en meetingenieurs. Uiteraard blijven de artsen en verplegers de eerstelijnsspelers in de arbeidsgeneeskunde, maar ze hoeven niet meer alles alleen te doen.”
genetica
Terug naar de eerste dag van het symposium, wanneer het over opleidingen arbeidsgeneeskunde gaat. Hoe zit het in Leuven wat dat betreft? “Op dit moment bestaan er twee dergelijke opleidingen in Vlaanderen, één bij ons en één die gezamenlijk door de UGent, de UA en de vub wordt georganiseerd. Vanaf volgend jaar worden die twee samengevoegd, en zal er dus enkel nog een interuniversitaire opleiding bestaan, die de vorm zal hebben van een vierjarige ManaMa voor artsen – twee jaar theorie en twee jaar praktijk – die gemakkelijk te combineren is met een job.”
“Maar het verstrekken van onderwijs is natuurlijk niet onze enige taak – hoewel het voor Raphaël Masschelein, die nog steeds zeer gedreven is, ongetwijfeld de belangrijkste was. We doen daarnaast ook aan maatschappelijke dienstverlening, wat betekent dat we zetelen in commissies over, pakweg, het vastleggen van de limietwaarden voor een bepaalde stof en geregeld spreken voor en advies geven aan werkgevers, vakbonden en overheidsinstanties.”
“En dan is er uiteraard nog het wetenschappelijk onderzoek. Het gaat daarbij vooral om het bestuderen van de effecten op de gezondheid van blootstelling aan bepaalde chemische agentia: vanaf welke concentratie heeft men een verhoogde kans op ziekte? Tegenwoordig betrekken we echter steeds vaker ook de genetica bij onze tests: hoe komt het dat niet iedereen kanker krijgt die aan dezelfde stof wordt blootgesteld? En: wat is het effect van een blootstelling op de genen?”
“Als je die laatste lijn doortrekt naar de DPBW’s en de bedrijfsartsen, dan kan je stellen dat hun werk de laatste jaren een stuk uitdagender is geworden: vroeger moesten ze hoofdzakelijk werknemers onderzoeken en ongevallen voorkomen, vandaag moeten ze ook aandacht hebben voor het milieu, individuele gevoeligheid en zelfs aan gezondheidspromotie doen.”
