Al meer dan 70 jaar weten we dat door calorierestrictie bij dieren de levensverwachting toeneemt. Als we die resultaten mogen toepassen op de mens, boekt een man van 48 jaar met een normale BMI (20-25) die 30% minder calorieën inneemt gedurende 30 jaar – wat hem naar zijn huidige levensverwachting van 78 jaar voert –, een winst van zo’n 2,8 jaar. Als diezelfde persoon daarmee pas op 55 jaar begint en dan 23 jaar 30% minder at, dan zou er nog zes weken winst overblijven. Iemand die op 23 jaar van start ging, zou 55 jaar dieet voor de boeg hebben, maar hij zou wel 9 jaar en 5 maanden winnen. Een bericht in het medische weekblad de Huisarts.
De gunstige invloed van calorierestrictie op de levensduur werd voor het eerst vastgesteld bij ratten. Sindsdien weten we dat dit principe opgaat voor een breed scala aan levende soorten, zoals muizen, gisten, bananenvliegjes, spinnen, wormen en… primaten. Uitzonderingen op de regel, zoals de huisvlieg, zijn zeldzaam. De effectgrootte bij muizen hangt af van het specifieke genoom van de geteste muizenstam. In sommige gevallen bedraagt de winst verbonden aan calorierestrictie tot 50% van de levensverwachting van normaal gevoede proefdieren. Als dat ook opgaat voor de mens, dan zou vasten onze levensverwachting kunnen opdrijven van 78 tot 117 jaar bij de man, en van 83 tot 124,5 jaar bij de vrouw. Maar wat moeten we daarvoor doen?
Calorierestrictie werd bij knaagdieren vergeleken met een normaal dieet, schrijft de huisarts. Een normaal dieet betekent in vele studies niet dat de dieren eten zoveel ze willen: ook de controlegroep krijgt ongeveer 10% minder dan wat het dier spontaan zou eten, om uit te sluiten dat het verschil tussen de twee groepen deels te wijten zou zijn aan overgewicht. Voor de hoger genoemde toename van de levensverwachting met 50%, moeten de dieren zo’n 65% minder eten dan een dier van dezelfde soort spontaan zou doen. Als ze 30% minder eten, krijgen ze 20% levensduur meer in ruil.
Het mechanisme dat het gunstige effect van calorierestrictie kan verklaren, is onbekend. Wel tonen resultaten aan dat de winst des te lager is naarmate de restrictie in een latere fase van het leven wordt ingesteld. In de meeste studies bij knaagdieren is de restrictie van start gegaan vanaf zeer jonge leeftijd, vrijwel onmiddellijk na het spenen. Als we resultaten bij proefdieren mogen toepassen op de mens, dan kunnen we berekenen dat een man van 48 jaar met een normale bmi (20-25) die zichzelf een calorierestrictie van 30% oplegt gedurende 30 jaar – wat hem naar zijn huidige levensverwachting van 78 jaar voert –, een winst van zo’n 2,8 jaar zou boeken. Als diezelfde persoon zijn voornemens tot 55 jaar uitstelde en dan 23 jaar 30% minder at, dan zou er nog zes weken winst overblijven. Iemand die om 23 jaar van start ging, zou 55 jaar dieet voor de boeg hebben, maar hij zou wel 9 jaar en 5 maanden winnen.
Een slordige 55 jaar dieet volgen, waarom ook niet? Onderzoekers hebben nagegaan hoe comfortabel zo’n oefening is. Ze weten dat muizen die op dieet worden geplaatst, na 20 tot 30 dagen een nieuw metabool evenwicht bereiken (2,5 jaar bij mensen): ze leven met een lager gewicht en een lager metabolisme, en vermageren niet meer. Tijdens onderzoeken werd muizen een calorierestrictie van 20% opgelegd. Na 50 dagen liet men de dieren opnieuw naar wens eten: de dieren vraten zich gedurende een tijdje te pletter, waaruit men kon afleiden dat ze honger hadden. Neurofysiologische bevindingen bevestigen deze conclusie. Dat alles met een luttele 20% restrictie…
Het is maar de vraag of de resultaten bij dieren kunnen worden doorgetrokken naar de mens, dixit de huisarts. Veel tests zijn gebeurd bij knaagdieren. Maar vastgesteld is bijvoorbeeld dat knaagdieren vooral sterven van kanker, terwijl mensen als eerste doodsoorzaak cardiovasculaire aandoeningen hebben. Geweten is ook dat calorierestrictie, althans bij knaagdieren, aanleiding geeft tot een afgenomen lichamelijke activiteit. De vrees is dat een toename van het cardiovasculaire risico door afgenomen lichaamsbeweging bij de mens het gunstige effect van de calorierestrictie op zich tenietdoet. En dan hebben we ons nog niet afgevraagd of calorierestrictie mogelijk andere effecten kan hebben, die bij proefdieren minder relevant zijn, zoals osteoporose of amenorroe. In de Verenigde Staten zijn momenteel verschillende studies over het effect van calorierestrictie bij de mens aan de gang.
Bron: J Nutr 2007;137:1078-86.
Calorierestrictie werd bij knaagdieren vergeleken met een normaal dieet, schrijft de huisarts. Een normaal dieet betekent in vele studies niet dat de dieren eten zoveel ze willen: ook de controlegroep krijgt ongeveer 10% minder dan wat het dier spontaan zou eten, om uit te sluiten dat het verschil tussen de twee groepen deels te wijten zou zijn aan overgewicht. Voor de hoger genoemde toename van de levensverwachting met 50%, moeten de dieren zo’n 65% minder eten dan een dier van dezelfde soort spontaan zou doen. Als ze 30% minder eten, krijgen ze 20% levensduur meer in ruil.
Het mechanisme dat het gunstige effect van calorierestrictie kan verklaren, is onbekend. Wel tonen resultaten aan dat de winst des te lager is naarmate de restrictie in een latere fase van het leven wordt ingesteld. In de meeste studies bij knaagdieren is de restrictie van start gegaan vanaf zeer jonge leeftijd, vrijwel onmiddellijk na het spenen. Als we resultaten bij proefdieren mogen toepassen op de mens, dan kunnen we berekenen dat een man van 48 jaar met een normale bmi (20-25) die zichzelf een calorierestrictie van 30% oplegt gedurende 30 jaar – wat hem naar zijn huidige levensverwachting van 78 jaar voert –, een winst van zo’n 2,8 jaar zou boeken. Als diezelfde persoon zijn voornemens tot 55 jaar uitstelde en dan 23 jaar 30% minder at, dan zou er nog zes weken winst overblijven. Iemand die om 23 jaar van start ging, zou 55 jaar dieet voor de boeg hebben, maar hij zou wel 9 jaar en 5 maanden winnen.
Een slordige 55 jaar dieet volgen, waarom ook niet? Onderzoekers hebben nagegaan hoe comfortabel zo’n oefening is. Ze weten dat muizen die op dieet worden geplaatst, na 20 tot 30 dagen een nieuw metabool evenwicht bereiken (2,5 jaar bij mensen): ze leven met een lager gewicht en een lager metabolisme, en vermageren niet meer. Tijdens onderzoeken werd muizen een calorierestrictie van 20% opgelegd. Na 50 dagen liet men de dieren opnieuw naar wens eten: de dieren vraten zich gedurende een tijdje te pletter, waaruit men kon afleiden dat ze honger hadden. Neurofysiologische bevindingen bevestigen deze conclusie. Dat alles met een luttele 20% restrictie…
Het is maar de vraag of de resultaten bij dieren kunnen worden doorgetrokken naar de mens, dixit de huisarts. Veel tests zijn gebeurd bij knaagdieren. Maar vastgesteld is bijvoorbeeld dat knaagdieren vooral sterven van kanker, terwijl mensen als eerste doodsoorzaak cardiovasculaire aandoeningen hebben. Geweten is ook dat calorierestrictie, althans bij knaagdieren, aanleiding geeft tot een afgenomen lichamelijke activiteit. De vrees is dat een toename van het cardiovasculaire risico door afgenomen lichaamsbeweging bij de mens het gunstige effect van de calorierestrictie op zich tenietdoet. En dan hebben we ons nog niet afgevraagd of calorierestrictie mogelijk andere effecten kan hebben, die bij proefdieren minder relevant zijn, zoals osteoporose of amenorroe. In de Verenigde Staten zijn momenteel verschillende studies over het effect van calorierestrictie bij de mens aan de gang.
Bron: J Nutr 2007;137:1078-86.
