Dr. Jan Kammenga van het Laboratorium voor Nematologie van Wageningen Universiteit heeft genen gevonden die de levensduur van nematoden bepalen. De onderzoeksresultaten zijn gepubliceerd in het tijdschrift Nucleic Acids Research. ‘Veel genen in de mens zijn hetzelfde als in deze wormpjes, dus is de vertaling van nematode naar mens snel gemaakt.’
Met de toenemende vergrijzing neemt de relevantie van onderzoek naar genen die een rol spelen bij de veroudering toe. De nematode C. elegans, een wormpje van een tot twee millimeter, speelt een hoofdrol in dit onderzoek. Het is het favoriete proefdier van veel genetici. ‘De genen van nematoden zijn vergelijkbaar met de genen die bij de mens betrokken zijn bij verouderingsziekten’, stelt Kammenga. ‘Een groot voordeel van nematoden is ook dat ze kort leven, een week of drie, waardoor je snel kunt zien hoe oud dieren met een specifieke erfelijke aanleg worden.’
Om de genen te achterhalen die betrokken zijn bij de levensduur en de veroudering gebruikten de onderzoekers een ingenieuze proefopzet. Ze kruisten langlevende en kortlevende nematoden, waarbij de langlevende worm steeds een ander stukje erfelijk materiaal van zijn kortlevende soortgenoot in zijn erfelijk materiaal had. In totaal hadden de onderzoekers negentig langlevende wormen nodig om het hele, in stukjes geknipte erfelijke materiaal van de kortlevende worm in onder te brengen. ‘We hoefden nu alleen nog maar te kijken hoe lang de nieuwe wormen leven, om te achterhalen welke genenclusters bij levensduur en veroudering betrokken zijn’, legt Kammenga uit. De onderzoekers konden daarmee diverse kandidaat-genen identificeren. ’Met deze informatie kun je vervolgens gericht kijken of diezelfde genen bij de mens een rol spelen bij verouderingsprocessen.’ Omdat genen elkaar beïnvloeden en elk individu een unieke set genen heeft, kunnen de ontdekte verouderingsgenen bij de ene persoon wel, en bij de ander persoon geen rol van betekenis spelen bij het ouder worden.
Kammenga wil in de toekomst meer in detail gaan kijken naar verouderingsprocessen in nematoden. Een probleem is daarbij dat niet duidelijk is hoe je die vaststelt in deze miniwormpjes. ‘Oude wormen worden rimpeliger, maar dat is dan ook alles wat we weten’, licht Kammenga toe. ‘Wat de fysiologische kwaliteit van leven is weten we niet. We willen in de toekomst naar verandering in eiwitpatronen gaan kijken, het proteomicsonderzoek, om meer greep op veroudering te krijgen.’
Om de genen te achterhalen die betrokken zijn bij de levensduur en de veroudering gebruikten de onderzoekers een ingenieuze proefopzet. Ze kruisten langlevende en kortlevende nematoden, waarbij de langlevende worm steeds een ander stukje erfelijk materiaal van zijn kortlevende soortgenoot in zijn erfelijk materiaal had. In totaal hadden de onderzoekers negentig langlevende wormen nodig om het hele, in stukjes geknipte erfelijke materiaal van de kortlevende worm in onder te brengen. ‘We hoefden nu alleen nog maar te kijken hoe lang de nieuwe wormen leven, om te achterhalen welke genenclusters bij levensduur en veroudering betrokken zijn’, legt Kammenga uit. De onderzoekers konden daarmee diverse kandidaat-genen identificeren. ’Met deze informatie kun je vervolgens gericht kijken of diezelfde genen bij de mens een rol spelen bij verouderingsprocessen.’ Omdat genen elkaar beïnvloeden en elk individu een unieke set genen heeft, kunnen de ontdekte verouderingsgenen bij de ene persoon wel, en bij de ander persoon geen rol van betekenis spelen bij het ouder worden.
Kammenga wil in de toekomst meer in detail gaan kijken naar verouderingsprocessen in nematoden. Een probleem is daarbij dat niet duidelijk is hoe je die vaststelt in deze miniwormpjes. ‘Oude wormen worden rimpeliger, maar dat is dan ook alles wat we weten’, licht Kammenga toe. ‘Wat de fysiologische kwaliteit van leven is weten we niet. We willen in de toekomst naar verandering in eiwitpatronen gaan kijken, het proteomicsonderzoek, om meer greep op veroudering te krijgen.’
