De bestaande (stokoude) geneesmiddelen worden opnieuw in productie genomen, er is een nieuwe aanpak van de behandeling en zelfs uitzicht op nieuwe middelen. Dat bleek op het wereldcongres ‘Verwaarloosde ziekten van Latijns-Amerika’, dat in de Peruviaanse hoofdstad Lima georganiseerd werd door het Antwerpse Instituut voor Tropische Geneeskunde en zijn Peruviaanse tegenhanger.
De twee enige geneesmiddelen tegen de ziekte, waarvan de productie doodgewoon was stopgezet wegens niet rendabel, worden opnieuw beschikbaar gesteld, en voor het eerst in veertig jaar wordt er opnieuw onderzoek gedaan naar nieuwe middelen. Want de twee huidige, benznidazol en nifurtimox, hebben nogal wat bijwerkingen en een lang niet ideale werking. Dat had ertoe geleid dat artsen' style='color:#00896e;border-bottom:1px dotted #00896e;'>artsen de moeite niet meer namen om mensen die al langere tijd besmet waren nog te behandelen, zelfs indien ze over de geneesmiddelen beschikten. Ook in die houding komt verandering, nu er weer voldoende geneesmiddelen komen en de Wereldgezondheidsorganisatie WGO heeft verklaard dat het wel degelijk zin heeft om ‘chronische’ gevallen te behandelen.
De ziekte van chagas, precies een eeuw geleden ontdekt door de Braziliaanse arts Carlos Chagas, is de Zuid-Amerikaanse tegenhanger van wat in Afrika slaapziekte heet. Ze wordt veroorzaakt door een parasiet die in het bloed leeft, Trypanosoma cruzi. De parasiet wordt niet overgedragen door tseetseevliegen, zoals zijn Afrikaanse neef, maar door een wants, een klein bloedzuigend ‘kevertje’ dat leeft in bouwvallige huizen, in scheuren in de muren en tussen daken van riet- of palmblaren.
Hoewel Chagas in de eerste plaats een armenziekte is – en dus verlieslatend voor een farmabedrijf – spaart zij in deze geglobaliseerde wereld ook de rijke landen niet. Inwijkelingen brengen de ziekte mee en kunnen ze via bloedtransfusies en transplantaties doorgeven. In de VS alleen al leven 300 000 gevallen. En Zwitserland, waar de Boliviaanse poetsvrouw net zo’n begrip is als de Poolse bij ons, is echt niet het enige Europese land met Latijns-Amerikaanse inwijkelingen. Behalve de acute symptomen zoals koorts, bloedarmoede en algehele uitputting, kan de chronische besmetting ook leiden tot hartproblemen en enorme zwellingen van de ingewanden. Ze ontsteelt een mens al snel enkele decennia.
artsen Zonder Grenzen gebruikte het geld van zijn Nobelprijs uit 1999 om onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen voor verwaarloosde ziekten te stimuleren. Verschillende van de daarbij betrokken onderzoekers waren op het congres aanwezig. Mede dank zij hun bemoeienissen zijn de twee oude middelen weer op de markt. De ene producent (Bayer) schenkt het gratis aan de WGO, de andere (Roche) droeg de rechten over aan een Braziliaans instituut dat nu voor de productie instaat.
Waarbij een nieuw probleem opdook: niemand weet juist hoeveel zieken er zijn, hoeveel met verwikkelingen aan hart of ingewanden, hoeveel nieuwe besmettingen, zodat niemand weet hoeveel er eigenlijk geproduceerd moet gaan worden.
Enkele onderzoekers hebben zich gebogen over iets dat eigenlijk nooit een probleem had mogen zijn: een toedieningsvorm voor jonge kinderen. Tot nu toe moest iedereen maar zelf tabletjes benznidazol in vier proberen te breken, fijnstampen en oplossen in wat water, met het gevolg dat baby’s tussen 40% en 160% binnenkregen van wat ze nodig hadden. Intussen is de siroopvorm in de fase van klinische tests. Volgend jaar beginnen in Argentinië de tests met oplostabletjes.
Maar er is meer. De Peruviaanse onderzoekster Rosario Rojas, die onderzoek doet naar geneeskrachtige planten die door de Amazonevolkeren worden gebruikt, testte meer dan tweehonderd planten en vond al drie stoffen die in de reageerbuis werken: naftil-isoquinolines, hinokinine en oleanolinezuur. Haar Braziliaanse collega Fabiana Alves rapporteerde over nog twee beloftevolle stoffen, een cysteïne-protease-inhibitor en ravuconazol (een afstammeling van de antischimmelmiddelen die indertijd door Paul Janssen werden ontdekt). Beide lagen stof te verzamelen in de archieven van farmaceutische bedrijven.
Het Koreaanse Institut Pasteur ontwikkelde een test om de honderdduizenden stoffen uit die archieven in hoog tempo te kunnen screenen op werking tegen Chagas. Meteen na het congres kondigde farmareus Pfizer aan dat ook zijn archieven mogen nagespeurd worden op middelen tegen Chagas, slaapziekte en nog een andere verwaarloosde ziekte, viscerale leishmaniase.
Muskietennetten helpen om besmetting te voorkomen, maar antropoloog Koen Peeters van het Antwerpse Instituut voor Tropische geneeskunde waarschuwde op het congres dat de zo gehypete netten met ingebouwd insecticide niet altijd de oplossing zijn. In verschillende Amazoneculturen dienen de bednetten tegelijk als scheidingswand, en de nieuwe netten zijn doorzichtig…
Chagas is lang niet de enige verwaarloosde ziekte. Farmabedrijven rapporteren nu eenmaal aan hun aandeelhouders, en niet aan de mensheid. Op het congres kwamen ook problemen ter sprake als leishmaniase, schistosomiase, HTLV-1, malaria, cysticercose, dengue, leptospirose, rivierblindheid. Allemaal armenziekten.
Want vaak genoeg is de behandeling niet het probleem – tegen melaatsheid bestáát een behandeling, die ook nog eens goedkoop is – maar de falende systemen van gezondheidszorg, waarvan de armen het eerste slachtoffer zijn. In de woorden van José Preciado van de Nationale Universiteit van Mexico: “Met een halve euro per persoon per jaar, kun je de zeven meest voorkomende verwaarloosde ziekten elimineren, waardoor miljoenen kinderen wél naar school zouden kunnen gaan, en er een kans krijgen op een waardige toekomst”.
De ziekte van chagas, precies een eeuw geleden ontdekt door de Braziliaanse arts Carlos Chagas, is de Zuid-Amerikaanse tegenhanger van wat in Afrika slaapziekte heet. Ze wordt veroorzaakt door een parasiet die in het bloed leeft, Trypanosoma cruzi. De parasiet wordt niet overgedragen door tseetseevliegen, zoals zijn Afrikaanse neef, maar door een wants, een klein bloedzuigend ‘kevertje’ dat leeft in bouwvallige huizen, in scheuren in de muren en tussen daken van riet- of palmblaren.
Hoewel Chagas in de eerste plaats een armenziekte is – en dus verlieslatend voor een farmabedrijf – spaart zij in deze geglobaliseerde wereld ook de rijke landen niet. Inwijkelingen brengen de ziekte mee en kunnen ze via bloedtransfusies en transplantaties doorgeven. In de VS alleen al leven 300 000 gevallen. En Zwitserland, waar de Boliviaanse poetsvrouw net zo’n begrip is als de Poolse bij ons, is echt niet het enige Europese land met Latijns-Amerikaanse inwijkelingen. Behalve de acute symptomen zoals koorts, bloedarmoede en algehele uitputting, kan de chronische besmetting ook leiden tot hartproblemen en enorme zwellingen van de ingewanden. Ze ontsteelt een mens al snel enkele decennia.
artsen Zonder Grenzen gebruikte het geld van zijn Nobelprijs uit 1999 om onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen voor verwaarloosde ziekten te stimuleren. Verschillende van de daarbij betrokken onderzoekers waren op het congres aanwezig. Mede dank zij hun bemoeienissen zijn de twee oude middelen weer op de markt. De ene producent (Bayer) schenkt het gratis aan de WGO, de andere (Roche) droeg de rechten over aan een Braziliaans instituut dat nu voor de productie instaat.
Waarbij een nieuw probleem opdook: niemand weet juist hoeveel zieken er zijn, hoeveel met verwikkelingen aan hart of ingewanden, hoeveel nieuwe besmettingen, zodat niemand weet hoeveel er eigenlijk geproduceerd moet gaan worden.
Enkele onderzoekers hebben zich gebogen over iets dat eigenlijk nooit een probleem had mogen zijn: een toedieningsvorm voor jonge kinderen. Tot nu toe moest iedereen maar zelf tabletjes benznidazol in vier proberen te breken, fijnstampen en oplossen in wat water, met het gevolg dat baby’s tussen 40% en 160% binnenkregen van wat ze nodig hadden. Intussen is de siroopvorm in de fase van klinische tests. Volgend jaar beginnen in Argentinië de tests met oplostabletjes.
Maar er is meer. De Peruviaanse onderzoekster Rosario Rojas, die onderzoek doet naar geneeskrachtige planten die door de Amazonevolkeren worden gebruikt, testte meer dan tweehonderd planten en vond al drie stoffen die in de reageerbuis werken: naftil-isoquinolines, hinokinine en oleanolinezuur. Haar Braziliaanse collega Fabiana Alves rapporteerde over nog twee beloftevolle stoffen, een cysteïne-protease-inhibitor en ravuconazol (een afstammeling van de antischimmelmiddelen die indertijd door Paul Janssen werden ontdekt). Beide lagen stof te verzamelen in de archieven van farmaceutische bedrijven.
Het Koreaanse Institut Pasteur ontwikkelde een test om de honderdduizenden stoffen uit die archieven in hoog tempo te kunnen screenen op werking tegen Chagas. Meteen na het congres kondigde farmareus Pfizer aan dat ook zijn archieven mogen nagespeurd worden op middelen tegen Chagas, slaapziekte en nog een andere verwaarloosde ziekte, viscerale leishmaniase.
Muskietennetten helpen om besmetting te voorkomen, maar antropoloog Koen Peeters van het Antwerpse Instituut voor Tropische geneeskunde waarschuwde op het congres dat de zo gehypete netten met ingebouwd insecticide niet altijd de oplossing zijn. In verschillende Amazoneculturen dienen de bednetten tegelijk als scheidingswand, en de nieuwe netten zijn doorzichtig…
Chagas is lang niet de enige verwaarloosde ziekte. Farmabedrijven rapporteren nu eenmaal aan hun aandeelhouders, en niet aan de mensheid. Op het congres kwamen ook problemen ter sprake als leishmaniase, schistosomiase, HTLV-1, malaria, cysticercose, dengue, leptospirose, rivierblindheid. Allemaal armenziekten.
Want vaak genoeg is de behandeling niet het probleem – tegen melaatsheid bestáát een behandeling, die ook nog eens goedkoop is – maar de falende systemen van gezondheidszorg, waarvan de armen het eerste slachtoffer zijn. In de woorden van José Preciado van de Nationale Universiteit van Mexico: “Met een halve euro per persoon per jaar, kun je de zeven meest voorkomende verwaarloosde ziekten elimineren, waardoor miljoenen kinderen wél naar school zouden kunnen gaan, en er een kans krijgen op een waardige toekomst”.
