Het verstrekken van methadon aan opiaatafhankelijke personen zorgt voor minder maatschappelijke overlast en beperkt de gezondheidsrisico’s, maar heeft ook belangrijke consequenties voor hun levenskwaliteit. Dat blijkt uit onderzoek van Jessica De Maeyer, die doctoreerde aan de UGent.
methadon alleen volstaat niet
Ondanks de positieve effecten van methadonbehandeling op de lichamelijke gezondheid van druggebruikers, is dit niet voldoende om hun algemene levenskwaliteit te bevorderen. De resultaten van het doctoraatsonderzoek tonen aan dat gebruikers naast het vervangmiddel en medische begeleiding ook nood hebben aan praktische en sociale ondersteuning.
De studie toont aan dat het belangrijk is om naast de effectiviteit van methadon als chemisch substituut voor heroïne, ook aandacht te hebben voor het feit dat methadonbehandeling heel wat psychische en sociale consequenties heeft die een impact hebben op de levenskwaliteit van opiaatafhankelijke personen. Binnen de verslavingszorg ligt de focus nog steeds prioritair op het bevorderen van de (psychische) gezondheid en is er weinig aandacht voor andere aspecten van het leven, zoals zingeving en sociale integratie. Dit gebrek aan aandacht ontstaat niet zelden door een personeelstekort.
Levenskwaliteit vanuit het standpunt van de gebruiker
Het onderzoek vertrekt vanuit de eigen perspectieven en ervaringen van verslaafden die al minstens 5 jaar methadon gebruikten. De onderzoekster ging op zoek naar hun persoonlijke invulling van het concept kwaliteit van leven en bracht de aspecten in kaart die hun levenskwaliteit beïnvloeden en de impact van methadonbehandeling(en) daarop. Daarnaast ging ze na in hoeverre die levenskwaliteit een bruikbaar uitgangspunt en doel is binnen de zorg en ondersteuning van opiaatafhankelijke personen.
Kwaliteit van leven
Druggebruikers beschouwen levenskwaliteit als een ruim en multidimensioneel concept, dat vooral aan ‘sociale participatie, ‘zelfbeslissingsrecht’ en ‘persoonlijke relaties’ wordt gerelateerd.
Vertrekkend vanuit de persoonlijke verhalen destilleerde de onderzoekster vijf belangrijke componenten die de levenskwaliteit bepalen: ‘sociale relaties’, ‘psychologisch welzijn’, ‘een bezigheid hebben’, ‘onafhankelijk zijn’ en ‘een betekenisvol leven/zingeving’.
Uit het onderzoek blijkt dat personen met een opiaatafhankelijkheid aan dezelfde dingen belang hechten als anderen, maar dat zij vaak geconfronteerd worden met een aantal beperkingen die niet zelden het resultaat zijn van hun druggerelateerde levensstijl en die een goede levenskwaliteit bemoeilijken (vb. sociale isolatie).
Gezondheid
De gebruikers definieerden hun levenskwaliteit zelden in termen van gezondheidsaspecten, maar beschouwen toegang tot geschikte gezondheidszorg wel als een belangrijke factor in hun dagdagelijkse leven. Meteen blijkt de grote discrepantie tussen de manier waarop druggebruikers het concept ‘kwaliteit van leven’ definiëren en de visie die binnen verslavingszorg naar voor komt. Bij deze laatste staat gezondheid centraal en wordt vaak voorbijgegaan aan de subjectieve beleving door de betrokkene.
Impact van methadonbehandeling is niet eenduidig
De impact van methadonbehandeling op de kwaliteit van leven van deze doelgroep blijkt zeer ambivalent te zijn. De respondenten haalden een aantal positieve effecten aan van methadon op hun levenskwaliteit, zoals normaal kunnen functioneren (o.a. werk behouden), het creëren van een zekere stabiliteit en niet langer afhankelijk zijn van illegale drugs.
Anderzijds werden stigmatisering, discriminatie en de sterke afhankelijkheid van het middel vaak aangehaald als negatieve consequenties van hun methadonbehandeling. Methadon wordt vaak beschouwd als een manier om een moeilijke periode in hun leven te overbruggen en in afwachting daarvan de nodige tijd en ruimte te hebben om een aantal belangrijke aspecten van hun levenskwaliteit, zoals sociale relaties verder uit te bouwen.
Ondanks de positieve effecten van methadonbehandeling op de lichamelijke gezondheid van druggebruikers, is dit niet voldoende om hun algemene levenskwaliteit te bevorderen. De resultaten van het doctoraatsonderzoek tonen aan dat gebruikers naast het vervangmiddel en medische begeleiding ook nood hebben aan praktische en sociale ondersteuning.
De studie toont aan dat het belangrijk is om naast de effectiviteit van methadon als chemisch substituut voor heroïne, ook aandacht te hebben voor het feit dat methadonbehandeling heel wat psychische en sociale consequenties heeft die een impact hebben op de levenskwaliteit van opiaatafhankelijke personen. Binnen de verslavingszorg ligt de focus nog steeds prioritair op het bevorderen van de (psychische) gezondheid en is er weinig aandacht voor andere aspecten van het leven, zoals zingeving en sociale integratie. Dit gebrek aan aandacht ontstaat niet zelden door een personeelstekort.
Levenskwaliteit vanuit het standpunt van de gebruiker
Het onderzoek vertrekt vanuit de eigen perspectieven en ervaringen van verslaafden die al minstens 5 jaar methadon gebruikten. De onderzoekster ging op zoek naar hun persoonlijke invulling van het concept kwaliteit van leven en bracht de aspecten in kaart die hun levenskwaliteit beïnvloeden en de impact van methadonbehandeling(en) daarop. Daarnaast ging ze na in hoeverre die levenskwaliteit een bruikbaar uitgangspunt en doel is binnen de zorg en ondersteuning van opiaatafhankelijke personen.
Kwaliteit van leven
Druggebruikers beschouwen levenskwaliteit als een ruim en multidimensioneel concept, dat vooral aan ‘sociale participatie, ‘zelfbeslissingsrecht’ en ‘persoonlijke relaties’ wordt gerelateerd.
Vertrekkend vanuit de persoonlijke verhalen destilleerde de onderzoekster vijf belangrijke componenten die de levenskwaliteit bepalen: ‘sociale relaties’, ‘psychologisch welzijn’, ‘een bezigheid hebben’, ‘onafhankelijk zijn’ en ‘een betekenisvol leven/zingeving’.
Uit het onderzoek blijkt dat personen met een opiaatafhankelijkheid aan dezelfde dingen belang hechten als anderen, maar dat zij vaak geconfronteerd worden met een aantal beperkingen die niet zelden het resultaat zijn van hun druggerelateerde levensstijl en die een goede levenskwaliteit bemoeilijken (vb. sociale isolatie).
Gezondheid
De gebruikers definieerden hun levenskwaliteit zelden in termen van gezondheidsaspecten, maar beschouwen toegang tot geschikte gezondheidszorg wel als een belangrijke factor in hun dagdagelijkse leven. Meteen blijkt de grote discrepantie tussen de manier waarop druggebruikers het concept ‘kwaliteit van leven’ definiëren en de visie die binnen verslavingszorg naar voor komt. Bij deze laatste staat gezondheid centraal en wordt vaak voorbijgegaan aan de subjectieve beleving door de betrokkene.
Impact van methadonbehandeling is niet eenduidig
De impact van methadonbehandeling op de kwaliteit van leven van deze doelgroep blijkt zeer ambivalent te zijn. De respondenten haalden een aantal positieve effecten aan van methadon op hun levenskwaliteit, zoals normaal kunnen functioneren (o.a. werk behouden), het creëren van een zekere stabiliteit en niet langer afhankelijk zijn van illegale drugs.
Anderzijds werden stigmatisering, discriminatie en de sterke afhankelijkheid van het middel vaak aangehaald als negatieve consequenties van hun methadonbehandeling. Methadon wordt vaak beschouwd als een manier om een moeilijke periode in hun leven te overbruggen en in afwachting daarvan de nodige tijd en ruimte te hebben om een aantal belangrijke aspecten van hun levenskwaliteit, zoals sociale relaties verder uit te bouwen.
