Personen met chronisch longlijden kunnen soms thuis behoefte hebben aan extra zuurstoftoediening. In België kan zulke zuurstoftherapie zonder enige beperking door elke arts worden voorgeschreven, en de laatste jaren ziet men een grote stijging van de uitgaven. Bij de organisatie van de therapie zijn verschillende beleidsinstanties en privé- en beroepsorganisaties betrokken, waardoor een globale visie ontbreekt. Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) pleit voor het herbekijken van de prijzen en voor de minst dure methodes om de zuurstof toe te dienen, vermits ze toch een gelijkwaardig medisch effect hebben. Verder wordt de langdurige therapie best voorbehouden voor patiënten bij wie het wetenschappelijk bewezen is dat ze er baat bij hebben: mensen met zeer ernstige ademnood door COPD, mucoviscidose, hartfalen en bepaalde longziekten.
Bij sommige mensen zijn de longen zodanig aangetast dat hun bloed onvoldoende zuurstof krijgt. Dit veroorzaakt ademnood die hen belemmert bij het uitvoeren van de dagelijkse activiteiten. Deze patiënten kunnen, ook thuis, geholpen worden met de langdurige toediening van zuurstof. De zuurstof wordt als gas of vloeistof in een tank of fles opgeslagen, of wordt door een zuurstofconcentrator uit de lucht gehaald, en wordt via slangetjes en buisjes aan de patiënt toegediend. Elk systeem bestaat ook in draagbare vorm, zodat de patiënt ook buitenhuis kan behandeld worden.
copd-patiënten leven langer met zuurstoftherapie
Vooral patiënten die kampen met zeer ernstig zuurstoftekort door copd (Chronisch obstructief longlijden), een verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem, hebben baat bij zuurstoftherapie. Het dagelijks meer dan 15 uur toedienen van zuurstof verlengt hun leven. Daarnaast kunnen ze zich een beetje verder verplaatsen en zich ietwat langer inspannen.
De therapie heeft geen invloed op de levensduur van patiënten die lijden aan mucoviscidose, hartfalen en bepaalde (interstitiële) longziekten. Ze hebben door de therapie wel minder last van ademnood.
Behandeling vaak niet of onvoldoende gevolgd
Toch zijn er vele patiënten die vinden dat de voordelen van de behandeling niet opwegen tegen de beperkingen, en velen gebruiken daarom de zuurstof niet of niet lang genoeg. Het KCE pleit er daarom voor om het effectieve gebruik van de therapie na 3 maanden, en vervolgens jaarlijks, te evalueren.
Terugbetalingsregels niet homogeen
In België wordt zuurstoftherapie volledig terugbetaald door de ziekteverzekering. Deze terugbetaling wordt op twee verschillende manieren geregeld. Enerzijds zijn er een aantal overeenkomsten tussen het riziv en individuele revalidatiecentra. Anderzijds is er het globaal akkoord tussen apothekers en ziekenfondsen.
Bij de overeenkomsten met de revalidatiecentra gelden bepaalde voorwaarden voor de terugbetaling, en ze hebben alleen betrekking op langdurige behandelingen. De regeling via de apothekers is veel soepeler en maakt dit onderscheid niet. Er is dus geen eenvormig beleid, en het uiteindelijk resultaat is dat de therapie in België kan worden voorgeschreven door elke arts, voor elke aandoening, en dat ze aan elke patiënt wordt terugbetaald, zonder remgeld.
Voor een langdurige behandeling beveelt het KCE aan om de therapie alleen te voorzien bij ernstig zuurstoftekort door COPD, mucoviscidose, hartfalen en interstitiële longziekten. De behandeling wordt het best geïntegreerd in een zorgtraject met duidelijke afspraken tussen longarts, kinderarts en huisarts. De opleiding van de patiënt en begeleiding bij rookstop moeten hierbij ook de nodige aandacht krijgen.
Dure vloeibare zuurstof alleen bij langdurige activiteit buitenhuis
Op 5 jaar tijd (tussen 2005 en 2009) stegen de uitgaven jaarlijks met 3%, tot 30,5 miljoen € per jaar voor de overeenkomsten met de revalidatiecentra. De terugbetaling van vloeibare zuurstof, die gemiddeld 3 maal duurder is, is goed voor de helft van de uitgaven.
Het voordeel van vloeibare zuurstof is dat ze, in een draagbare fles, tot 8 uur autonomie biedt. Daarom beveelt het KCE aan om ze voor te behouden voor patiënten met een langdurige activiteit buitenhuis (school, werk,...).Verder zouden de uitgaven kunnen verminderd worden door steeds te kiezen voor de goedkoopste oplossing, vermits de medische doeltreffendheid van alle toestellen gelijkwaardig is.
Opvolgen van de kosten door marktwerking
De terugbetalingen binnen de overeenkomst met de apothekers stegen veel sterker : een jaarlijkse toename van 12 %, tot 12 miljoen € per jaar in 2009. Deze stijging is vooral te wijten aan de terugbetaling van één enkel merk van zuurstofconcentrator, waarbij één enkele firma in 2007 het monopolie van de verdeling kreeg. In 2011 is er een 2e verdeler bijgekomen. Door deze situatie is er geen enkele druk om de prijzen te temperen.
De Belgische beleidsmakers zouden zich kunnen laten inspireren door Nederland. Daar werd voor de verschillende componenten (zuurstofproductie, levering aan huis, aansluiten van de toestellen, enz) een markt gecreëerd waar leveranciers met elkaar concurreren. Ter illustratie: de jaarlijkse kost voor zuurstoftherapie thuis bedraagt in Nederland, met 16 miljoen inwoners, nog geen 26 miljoen €. In België is dit 42 miljoen €.
Het rapport is beschikbaar op de website van het KCE: Zuurstoftherapie thuis
copd-patiënten leven langer met zuurstoftherapie
Vooral patiënten die kampen met zeer ernstig zuurstoftekort door copd (Chronisch obstructief longlijden), een verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem, hebben baat bij zuurstoftherapie. Het dagelijks meer dan 15 uur toedienen van zuurstof verlengt hun leven. Daarnaast kunnen ze zich een beetje verder verplaatsen en zich ietwat langer inspannen.
De therapie heeft geen invloed op de levensduur van patiënten die lijden aan mucoviscidose, hartfalen en bepaalde (interstitiële) longziekten. Ze hebben door de therapie wel minder last van ademnood.
Behandeling vaak niet of onvoldoende gevolgd
Toch zijn er vele patiënten die vinden dat de voordelen van de behandeling niet opwegen tegen de beperkingen, en velen gebruiken daarom de zuurstof niet of niet lang genoeg. Het KCE pleit er daarom voor om het effectieve gebruik van de therapie na 3 maanden, en vervolgens jaarlijks, te evalueren.
Terugbetalingsregels niet homogeen
In België wordt zuurstoftherapie volledig terugbetaald door de ziekteverzekering. Deze terugbetaling wordt op twee verschillende manieren geregeld. Enerzijds zijn er een aantal overeenkomsten tussen het riziv en individuele revalidatiecentra. Anderzijds is er het globaal akkoord tussen apothekers en ziekenfondsen.
Bij de overeenkomsten met de revalidatiecentra gelden bepaalde voorwaarden voor de terugbetaling, en ze hebben alleen betrekking op langdurige behandelingen. De regeling via de apothekers is veel soepeler en maakt dit onderscheid niet. Er is dus geen eenvormig beleid, en het uiteindelijk resultaat is dat de therapie in België kan worden voorgeschreven door elke arts, voor elke aandoening, en dat ze aan elke patiënt wordt terugbetaald, zonder remgeld.
Voor een langdurige behandeling beveelt het KCE aan om de therapie alleen te voorzien bij ernstig zuurstoftekort door COPD, mucoviscidose, hartfalen en interstitiële longziekten. De behandeling wordt het best geïntegreerd in een zorgtraject met duidelijke afspraken tussen longarts, kinderarts en huisarts. De opleiding van de patiënt en begeleiding bij rookstop moeten hierbij ook de nodige aandacht krijgen.
Dure vloeibare zuurstof alleen bij langdurige activiteit buitenhuis
Op 5 jaar tijd (tussen 2005 en 2009) stegen de uitgaven jaarlijks met 3%, tot 30,5 miljoen € per jaar voor de overeenkomsten met de revalidatiecentra. De terugbetaling van vloeibare zuurstof, die gemiddeld 3 maal duurder is, is goed voor de helft van de uitgaven.
Het voordeel van vloeibare zuurstof is dat ze, in een draagbare fles, tot 8 uur autonomie biedt. Daarom beveelt het KCE aan om ze voor te behouden voor patiënten met een langdurige activiteit buitenhuis (school, werk,...).Verder zouden de uitgaven kunnen verminderd worden door steeds te kiezen voor de goedkoopste oplossing, vermits de medische doeltreffendheid van alle toestellen gelijkwaardig is.
Opvolgen van de kosten door marktwerking
De terugbetalingen binnen de overeenkomst met de apothekers stegen veel sterker : een jaarlijkse toename van 12 %, tot 12 miljoen € per jaar in 2009. Deze stijging is vooral te wijten aan de terugbetaling van één enkel merk van zuurstofconcentrator, waarbij één enkele firma in 2007 het monopolie van de verdeling kreeg. In 2011 is er een 2e verdeler bijgekomen. Door deze situatie is er geen enkele druk om de prijzen te temperen.
De Belgische beleidsmakers zouden zich kunnen laten inspireren door Nederland. Daar werd voor de verschillende componenten (zuurstofproductie, levering aan huis, aansluiten van de toestellen, enz) een markt gecreëerd waar leveranciers met elkaar concurreren. Ter illustratie: de jaarlijkse kost voor zuurstoftherapie thuis bedraagt in Nederland, met 16 miljoen inwoners, nog geen 26 miljoen €. In België is dit 42 miljoen €.
Het rapport is beschikbaar op de website van het KCE: Zuurstoftherapie thuis
