Spataders in de benen kunnen worden verwijderd door een klassieke operatie, de zogenaamde ‘stripping’. Er bestaan vandaag ook nieuwere, mindere invasieve methoden. De ader wordt daarbij via een katheter met laser of radiofrequentie van binnenuit dichtgeschroeid, of verschrompelt na de inspuiting van een vloeistof of schuim (sclerotherapie). Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) bekeek de doeltreffendheid en de veiligheid van deze technieken. Ze blijken niet minder doeltreffend te zijn dan de klassieke ingreep en beter te zijn voor de levenskwaliteit van de patiënt. Over de neveneffecten bestaan er wel nog weinig wetenschappelijke studies, vooral dan voor de inspuitingen met schuim. Er zijn ook nog twijfels over de resultaten op lange termijn. Het KCE raadt daarom aan deze ingrepen terug te betalen met een registratie van de patiënten om zo de lange termijn effecten van deze nieuwe behandelingen op te kunnen volgen. Over het nut van steunkousen bestaan weinig gegevens. Geneesmiddelen worden niet aanbevolen voor de behandeling van spataders.
Wat zijn spataders?
Spataders zijn verzwakte en uitgezette aders, die vaak in de benen dicht onder de huid voorkomen. Ze zien eruit als blauwkleurige, kronkelende verdikkingen. Spataders ontstaan door een aantasting van de aderwand en door slecht functionerende aderkleppen, die normaal beletten dat het bloed, dat naar het hart wordt gestuwd, terugvloeit.
Ze zijn niet alleen niet fraai om te zien, ze kunnen ook pijnlijke en opgezette benen veroorzaken. Dit gebeurt vooral wanneer iemand vaak en lang moet blijven rechtstaan. Soms leiden ze tot zweren en ontstekingen (tromboflebitis).
Hoe de diagnose bevestigen?
Voor het stellen van de diagnose beveelt het KCE de echo-doppler aan, een techniek die door middel van ultratonen zowel een beeld geeft als een meting van de bloedstroom.
Welke behandelingen worden momenteel aangeboden?
Voorgestelde behandelingen zijn oa. gewichtsverlies, het hoger leggen van de benen, het vermijden van langdurig rechtstaan, lichaamsoefeningen, het dragen van elastische kousen (compressie) en medicatie. De onderzoekers stelden vast dat er vandaag geen wetenschappelijke gegevens van goede kwaliteit bestaan over deze behandelingen. Alleen voor steunkousen tonen enkele studies aan dat ze de symptomen zouden kunnen verlichten.
Spataders kunnen ook worden verwijderd door een heelkundige ingreep (‘stripping’), waarbij in de huid kleine sneetjes worden gemaakt waardoor de spataders naar buiten worden getrokken.
Daarnaast bestaan er ook nieuwere, minder invasieve methoden. Daarbij wordt de ader met laser of radiofrequentie van binnenuit dichtgeschroeid, of doet men de ader verschrompelen door de inspuiting van een vloeistof of schuim (sclerotherapie). Het KCE bekeek de doeltreffendheid en de veiligheid van deze ingrepen. Hierbij evalueerde men de kans van het al dan niet terugkeren van de symptomen of van de spataders en van complicaties en werd ook gekeken naar de levenskwaliteit voor de patiënt.
Nieuwe technieken: even doeltreffend, maar er zijn nog twijfels
Het blijkt dat de doeltreffendheid van de nieuwe technieken op een termijn van enkele maanden vergelijkbaar is met die van de klassieke chirurgie, terwijl de kans op complicaties ten gevolge van de ingreep lager is. Daarbij zijn de tevredenheid en de levenskwaliteit van de patiënten hoger dan na een klassieke ingreep. Ze hernemen ook sneller hun gewone activiteiten na een ingreep met de nieuwe technieken (2 tot 3 dagen) dan na een klassieke ingreep (10tal dagen).
Daarbij komt nog dat de nieuwe ingrepen kunnen worden uitgevoerd onder plaatselijke verdoving of zelfs zonder (bij sclerotherapie). Bij niet-complexe gevallen zou de behandeling dus ambulant, zonder ziekenhuisopname, kunnen gebeuren.
Toch zijn er nog bedenkingen: het is nog niet geweten of de nieuwe ingrepen ook na enkele jaren even doeltreffend zijn als de klassieke operatie. Daarnaast zijn er nog vragen over de veiligheid van deze ingrepen, en dan vooral over de inspuitingen met schuim.
Terugbetaling en registratie aanbevolen
Momenteel wordt van de bestaande ingrepen alleen de klassieke heelkunde en de sclerotherapie door de ziekteverzekering terugbetaald. Het KCE pleit ervoor om ook de andere nieuwe technieken terug te betalen. Het gebruik van de nieuwe technieken in een ambulante omgeving onder lokale verdoving zou dan kunnen worden bevorderd bij spataders zonder complicaties.
Ten slotte beveelt het KCE de registratie van alle patiënten aan, om de ernstige complicaties en opnieuw optredende spataders na te gaan.
Het rapport is beschikbaar op de website van het KCE: Diagnose en behandeling van spataders in de benen
Spataders zijn verzwakte en uitgezette aders, die vaak in de benen dicht onder de huid voorkomen. Ze zien eruit als blauwkleurige, kronkelende verdikkingen. Spataders ontstaan door een aantasting van de aderwand en door slecht functionerende aderkleppen, die normaal beletten dat het bloed, dat naar het hart wordt gestuwd, terugvloeit.
Ze zijn niet alleen niet fraai om te zien, ze kunnen ook pijnlijke en opgezette benen veroorzaken. Dit gebeurt vooral wanneer iemand vaak en lang moet blijven rechtstaan. Soms leiden ze tot zweren en ontstekingen (tromboflebitis).
Hoe de diagnose bevestigen?
Voor het stellen van de diagnose beveelt het KCE de echo-doppler aan, een techniek die door middel van ultratonen zowel een beeld geeft als een meting van de bloedstroom.
Welke behandelingen worden momenteel aangeboden?
Voorgestelde behandelingen zijn oa. gewichtsverlies, het hoger leggen van de benen, het vermijden van langdurig rechtstaan, lichaamsoefeningen, het dragen van elastische kousen (compressie) en medicatie. De onderzoekers stelden vast dat er vandaag geen wetenschappelijke gegevens van goede kwaliteit bestaan over deze behandelingen. Alleen voor steunkousen tonen enkele studies aan dat ze de symptomen zouden kunnen verlichten.
Spataders kunnen ook worden verwijderd door een heelkundige ingreep (‘stripping’), waarbij in de huid kleine sneetjes worden gemaakt waardoor de spataders naar buiten worden getrokken.
Daarnaast bestaan er ook nieuwere, minder invasieve methoden. Daarbij wordt de ader met laser of radiofrequentie van binnenuit dichtgeschroeid, of doet men de ader verschrompelen door de inspuiting van een vloeistof of schuim (sclerotherapie). Het KCE bekeek de doeltreffendheid en de veiligheid van deze ingrepen. Hierbij evalueerde men de kans van het al dan niet terugkeren van de symptomen of van de spataders en van complicaties en werd ook gekeken naar de levenskwaliteit voor de patiënt.
Nieuwe technieken: even doeltreffend, maar er zijn nog twijfels
Het blijkt dat de doeltreffendheid van de nieuwe technieken op een termijn van enkele maanden vergelijkbaar is met die van de klassieke chirurgie, terwijl de kans op complicaties ten gevolge van de ingreep lager is. Daarbij zijn de tevredenheid en de levenskwaliteit van de patiënten hoger dan na een klassieke ingreep. Ze hernemen ook sneller hun gewone activiteiten na een ingreep met de nieuwe technieken (2 tot 3 dagen) dan na een klassieke ingreep (10tal dagen).
Daarbij komt nog dat de nieuwe ingrepen kunnen worden uitgevoerd onder plaatselijke verdoving of zelfs zonder (bij sclerotherapie). Bij niet-complexe gevallen zou de behandeling dus ambulant, zonder ziekenhuisopname, kunnen gebeuren.
Toch zijn er nog bedenkingen: het is nog niet geweten of de nieuwe ingrepen ook na enkele jaren even doeltreffend zijn als de klassieke operatie. Daarnaast zijn er nog vragen over de veiligheid van deze ingrepen, en dan vooral over de inspuitingen met schuim.
Terugbetaling en registratie aanbevolen
Momenteel wordt van de bestaande ingrepen alleen de klassieke heelkunde en de sclerotherapie door de ziekteverzekering terugbetaald. Het KCE pleit ervoor om ook de andere nieuwe technieken terug te betalen. Het gebruik van de nieuwe technieken in een ambulante omgeving onder lokale verdoving zou dan kunnen worden bevorderd bij spataders zonder complicaties.
Ten slotte beveelt het KCE de registratie van alle patiënten aan, om de ernstige complicaties en opnieuw optredende spataders na te gaan.
Het rapport is beschikbaar op de website van het KCE: Diagnose en behandeling van spataders in de benen
