Voor mensen die lijden aan diabetes en dagelijks meerdere keren insuline moeten spuiten, is er goed nieuws. Met de SoloStar Lantus, een nieuw type insulinepen van het farmaceutisch bedrijf Sanofi Aventis, hoeven patiënten nog maar één keer per 24 uur een lang werkende insuline te spuiten.
Het aanbod aan insulinepennen is groot en breidt zich nog steeds uit. Het aantal fabrikanten is overzichtelijker. Er zijn drie grote spelers. In volgorde van marktaandeel: Novo Nordisk, Sanofi Aventis en Eli Lilly. Alle drie timmeren zij aan de weg met de introductie van nieuwe pennen die er uitzien als luxe vulpennen.
De pennen zijn gemaakt voor het spuiten van de eigen insulines van de drie bedrijven. Een pen van Novo Nordisk kan niet gebruikt worden om insuline van Sanofi Aventis en omgekeerd. diabetespatiënten hebben dus geen vrije keuze, want het type pen hangt mede af van het soort insuline waarop de patiënt het beste ingesteld kan worden.
Daarnaast heeft elke pen zijn voor- en nadelen. „Niet elke ampul past in elke pen”, zegt Paula harte van de diabetes Vereniging Nederland (DVN). „En wat voor de een een voordeel is, kan de ander als nadeel ervaren. De ene pen is wat gemakkelijker te hanteren dan de ander. De een vindt een dikke pen fijn, de ander een dunnere. Velen kiezen voor een voorgevulde pen, omdat je geen losse ampullen nodigt hebt. Wanneer iemand twee soorten insuline gebruikt, bijvoorbeeld een kort werkende en een lang werkende, heb je dus niet alleen twee pennen, maar ook twee reservepennen nodig. Sommige verzekeraars doen daar moeilijk over en willen die reservepennen niet vergoeden. We doen er alles aan om dat toch vergoed te krijgen.”
Insuline wordt meestal in de huid van het been of de buik gespoten, van waaruit het opgenomen wordt in het bloed en zijn werk kan doen. Sinds enkele decennia gebeurt het inspuiten met behulp van insulinepennen met dunne kleine naaldjes. Met de pen kan de hoeveelheid toe te dienen eenheden insuline worden ingesteld en in één drukbeweging worden toegediend.
Er is (ultra)snelwerkende, middellang en lang werkende insuline beschikbaar, waarbij de precieze werkingsduur afhangt van de manier waarop, de hoeveelheid en de plaats waar het wordt toegediend en de individuele factoren van de patiënt als leeftijd en gewicht. Snelwerkende insulines zijn onder andere Humalog en Novorapid. Middellang werkende zijn bijvoorbeeld Insuman Basal, Insulatard of Humuline NPH. Lang werkende zijn Lantus en Levemir. Daarnaast zijn er mengsels van kort en lang werkende insuline. Voorbeelden daarvan zijn Novomix, Mixtard en Insuman Comb.
Marktleider
Novo Nordisk is in het segment onbetwiste marktleider. Volgens Arnout van Diermen, directeur externe betrekkingen bij het farmaceutische bedrijf, gebruikte medio vorig jaar ongeveer driekwart van de diabetespatiënten in Nederland de Novo Pen 3 en 4, een hervulbare insulinepen, of een kant-en-klare voorgevulde pen, de Flex Pen van Novo Nordisk. „Novo Nordisk heeft daarmee een marktaandeel van respectievelijk 48 en 23 procent”, aldus Van Diermen. Daarnaast heeft Novo Nordisk ook een fraai versierde insulinepen speciaal voor kinderen, de NovoPen Junior.
Concurrent Eli Lilly is producent van de zogeheten Humapennen (Huma Luxura en Memoir). Recent is aan dit assortiment de Huma Luxura HD toegevoegd, een pen speciaal voor kinderen. Het voordeel van deze pen is dat een verkeerde instelling door een kind gemakkelijk valt te corrigeren, iets dat bij andere kinderpennen niet kan, aldus woordvoerder Edwin Bas van Lilly Nederland. Het marktaandeel van de Humapennen ligt volgens hem rond 8 procent.
Sanofi Aventis, met een marktaandeel van circa 20 procent, levert de al langer bestaande voorgevulde Optiset en de niet voorgevulde OptiPen Pro en OptiClick. Met deze insulinepennen kan een dosering van 60 tot 80 eenheden insuline Insuman Rapid, Apidra, of Lantus worden toegediend. Insuman Rapid en Apidra zijn kort werkende insulines, Lantus heeft een lange werking van ten minste 24 uur.
Voor Apidra en Lantus heeft Sanofi Aventis nieuwe pennen op de markt gebracht, de SoloStar Apidra en de SoloStar Lantus. Apidra is een kort werkende insuline, die na 15 minuten werkt en na 4 tot 6 uur is uitgewerkt.
Met de SoloStar Lantus kan met één enkele injectie insuline Lantus in een dosering van 1 tot 80 eenheden worden gespoten. Eén keer per 24 uur injecteren is gemakkelijk en het levert bovendien een flinke kostenbesparing op.
De insuline Levemir van Novo Nordisk werkt tot 16 uur, maar de insulinepennen van deze fabrikant gaan niet verder dan tot 60 en 70 eenheden. „De SoloStar Lantus is dus een flinke stap vooruit. Moesten patiënten tot nu toe voor een lang werkende insuline minstens twee keer spuiten, met deze pen hoeft dat nog maar één keer”, aldus dr. Martin Siewert, vicepresident van Sanofi Aventis.
Uit recent door Sanofi Aventis gedaan onderzoek blijkt ook, dat voor de SoloStar 31 procent minder injectiekracht nodig is dan voor de Novo Nordisk Flex Pen en zelfs 54 procent minder kracht voor de pennen van Eli Lilly.
Praktijk
In 2006 is de SoloStar goedgekeurd door de Europese geneesmiddelen autoriteit (EMEA) en in 2007 door de Amerikaanse collega’s van de FDA. Sinds anderhalve maand is de pen ook beschikbaar in Nederland. Meer dan 6 miljoen mensen met diabetes spuiten dagelijks Lantusinsuline; 42 procent in Europa, 41 procent in Amerika en 17 procent in de rest van de wereld.
Tijdens de recente presentatie van de nieuwe SoloStar in Frankfurt liet Brenda Capaldi, diabetesverpleegkundige in Schotland, weten dat in haar praktijk 53 procent van de diabetespatiënten inmiddels de SoloStar gebruikt, 31 procent gebruikt de Flex Pen van Novo Nordisk en 15 procent de wegwerppennen van Eli Lilly.
Inmiddels heeft de SoloStar ook de ”Good Design Award” verworven van het museum Chicago Athenaeum of Architecture and Design. „Het is een gestroomlijnd ontwerp waarin geavanceerde technieken zijn toegepast. Dat resulteert in gebruiksgemak voor de patiënt, aldus directeur Christian K. Narkiewicz-Laine, directeur van het museum.
Proces
Concurrent Novo Nordisk is minder positief over de SoloStar. Nadat de Amerikaanse geneesmiddelen- en voedselautoriteit FDA de pen heeft goedgekeurd, is Novo Nordisk een juridische procedure gestart tegen Sanofi Aventis bij het Hof van New Jersey in de VS. Het bedrijf zou met de Solostar inbreuk maken op de NovoPen 4 van Novo Nordisk.
„Onze sectorgenoot Sanofi Aventis heeft een van onze Amerikaanse patenten voor een insulinepen geschonden”, zegt vicevoorzitter Mike Rulis van Novo Nordisk. Op de vraag om wat voor patent het gaat, wil Rulis niet ingaan.
Paul Jansen van Sanofi Aventis, ontwerper van de SoloStar, zegt er warm noch koud van te worden. „We hebben de argumenten die Novo Nordisk tegen ons ontwerp heeft ingebracht, bestreden, maar kennelijk durft niemand er zijn vingers aan te branden. De procedure loopt al sinds juli vorig jaar. Een uitspraak kan nog wel jaren duren.”
Multifunctioneel hormoon
Om te kunnen functioneren, heeft het lichaam energie nodig in de vorm van glucose dat door het bloed naar de lichaamscellen wordt getransporteerd. In de lichaamscellen heeft de verbranding plaats waardoor energie ontstaat.
Het hormoon insuline wordt geproduceerd in speciale groepjes cellen van de alvleesklier. Het regelt samen met onder meer de hormonen glucagon, adrenaline en cortisol het bloedglucoseniveau. Insuline is ook betrokken bij het transport van glucose door de celmembranen en het omzetten van glucose in glycogeen dat in de lever en de spieren wordt opgeslagen. Ook maakt het de omzetting mogelijk van een teveel aan glucose in vet.
Bij mensen met diabetes type 1 produceert de alvleesklier geen insuline meer doordat het eigen afweersysteem de insuline producerende cellen heeft vernietigd. Zo’n 75.000 Nederlanders heeft deze vorm van suikerziekte, waaronder 4300 kinderen tussen de 0 en 19 jaar.
Bij diabetes type 2 produceert de alvleesklier nog wel insuline, maar te weinig. Het aantal mensen, vooral ouderen, met vastgestelde diabetes type 2 neemt snel toe en schommelt in Nederland rond 600.000 personen. Jaarlijks komen er zo’n 70.000 bij. overgewicht, te weinig beweging en vergrijzing spelen hierbij een rol. Daarnaast zijn er nog zo’n 250.000 Nederlanders die niet weten dat ze diabetes hebben. De overheid moedigt mensen boven de 45 daarom onder meer aan periodiek het bloedglucose gehalte te laten bepalen.
Mensen met diabetes type 1 moeten veel plassen, waarna door het verlies van te veel vocht dorst ontstaat. Daarnaast voelen zij zich moe en vallen zonder reden af. Daarnaast kunnen wazig zien en een continu hongergevoel wijzen op dit type diabetes. Dezelfde ziekteverschijnselen als bij diabetes type 1 ontstaan bij diabetes type 2, maar vaak meer geleidelijk.
Bij mensen met diabetes is de hoeveelheid glucose in het bloed te hoog (hyperglykemie). Dit kan op zowel korte als lange termijn schadelijk zijn voor het lichaam. Bekende gevolgen zijn hart- en vaatziekten, zenuwbeschadigingen en aantasting van nieren en ogen.
In alle gevallen kan door middel van een bloedtest, meestal een vingerprik, de bloedglucosespiegel worden bepaald. Dat moet ´s morgens voor het eten en ongeveer twee uur na de maaltijd. Als de nuchtere waarde stijgt tot boven de 6 mmol/liter, of de waarde na de maaltijd boven de 11 mmol/liter komt, is er sprake van diabetes.
De pennen zijn gemaakt voor het spuiten van de eigen insulines van de drie bedrijven. Een pen van Novo Nordisk kan niet gebruikt worden om insuline van Sanofi Aventis en omgekeerd. diabetespatiënten hebben dus geen vrije keuze, want het type pen hangt mede af van het soort insuline waarop de patiënt het beste ingesteld kan worden.
Daarnaast heeft elke pen zijn voor- en nadelen. „Niet elke ampul past in elke pen”, zegt Paula harte van de diabetes Vereniging Nederland (DVN). „En wat voor de een een voordeel is, kan de ander als nadeel ervaren. De ene pen is wat gemakkelijker te hanteren dan de ander. De een vindt een dikke pen fijn, de ander een dunnere. Velen kiezen voor een voorgevulde pen, omdat je geen losse ampullen nodigt hebt. Wanneer iemand twee soorten insuline gebruikt, bijvoorbeeld een kort werkende en een lang werkende, heb je dus niet alleen twee pennen, maar ook twee reservepennen nodig. Sommige verzekeraars doen daar moeilijk over en willen die reservepennen niet vergoeden. We doen er alles aan om dat toch vergoed te krijgen.”
Insuline wordt meestal in de huid van het been of de buik gespoten, van waaruit het opgenomen wordt in het bloed en zijn werk kan doen. Sinds enkele decennia gebeurt het inspuiten met behulp van insulinepennen met dunne kleine naaldjes. Met de pen kan de hoeveelheid toe te dienen eenheden insuline worden ingesteld en in één drukbeweging worden toegediend.
Er is (ultra)snelwerkende, middellang en lang werkende insuline beschikbaar, waarbij de precieze werkingsduur afhangt van de manier waarop, de hoeveelheid en de plaats waar het wordt toegediend en de individuele factoren van de patiënt als leeftijd en gewicht. Snelwerkende insulines zijn onder andere Humalog en Novorapid. Middellang werkende zijn bijvoorbeeld Insuman Basal, Insulatard of Humuline NPH. Lang werkende zijn Lantus en Levemir. Daarnaast zijn er mengsels van kort en lang werkende insuline. Voorbeelden daarvan zijn Novomix, Mixtard en Insuman Comb.
Marktleider
Novo Nordisk is in het segment onbetwiste marktleider. Volgens Arnout van Diermen, directeur externe betrekkingen bij het farmaceutische bedrijf, gebruikte medio vorig jaar ongeveer driekwart van de diabetespatiënten in Nederland de Novo Pen 3 en 4, een hervulbare insulinepen, of een kant-en-klare voorgevulde pen, de Flex Pen van Novo Nordisk. „Novo Nordisk heeft daarmee een marktaandeel van respectievelijk 48 en 23 procent”, aldus Van Diermen. Daarnaast heeft Novo Nordisk ook een fraai versierde insulinepen speciaal voor kinderen, de NovoPen Junior.
Concurrent Eli Lilly is producent van de zogeheten Humapennen (Huma Luxura en Memoir). Recent is aan dit assortiment de Huma Luxura HD toegevoegd, een pen speciaal voor kinderen. Het voordeel van deze pen is dat een verkeerde instelling door een kind gemakkelijk valt te corrigeren, iets dat bij andere kinderpennen niet kan, aldus woordvoerder Edwin Bas van Lilly Nederland. Het marktaandeel van de Humapennen ligt volgens hem rond 8 procent.
Sanofi Aventis, met een marktaandeel van circa 20 procent, levert de al langer bestaande voorgevulde Optiset en de niet voorgevulde OptiPen Pro en OptiClick. Met deze insulinepennen kan een dosering van 60 tot 80 eenheden insuline Insuman Rapid, Apidra, of Lantus worden toegediend. Insuman Rapid en Apidra zijn kort werkende insulines, Lantus heeft een lange werking van ten minste 24 uur.
Voor Apidra en Lantus heeft Sanofi Aventis nieuwe pennen op de markt gebracht, de SoloStar Apidra en de SoloStar Lantus. Apidra is een kort werkende insuline, die na 15 minuten werkt en na 4 tot 6 uur is uitgewerkt.
Met de SoloStar Lantus kan met één enkele injectie insuline Lantus in een dosering van 1 tot 80 eenheden worden gespoten. Eén keer per 24 uur injecteren is gemakkelijk en het levert bovendien een flinke kostenbesparing op.
De insuline Levemir van Novo Nordisk werkt tot 16 uur, maar de insulinepennen van deze fabrikant gaan niet verder dan tot 60 en 70 eenheden. „De SoloStar Lantus is dus een flinke stap vooruit. Moesten patiënten tot nu toe voor een lang werkende insuline minstens twee keer spuiten, met deze pen hoeft dat nog maar één keer”, aldus dr. Martin Siewert, vicepresident van Sanofi Aventis.
Uit recent door Sanofi Aventis gedaan onderzoek blijkt ook, dat voor de SoloStar 31 procent minder injectiekracht nodig is dan voor de Novo Nordisk Flex Pen en zelfs 54 procent minder kracht voor de pennen van Eli Lilly.
Praktijk
In 2006 is de SoloStar goedgekeurd door de Europese geneesmiddelen autoriteit (EMEA) en in 2007 door de Amerikaanse collega’s van de FDA. Sinds anderhalve maand is de pen ook beschikbaar in Nederland. Meer dan 6 miljoen mensen met diabetes spuiten dagelijks Lantusinsuline; 42 procent in Europa, 41 procent in Amerika en 17 procent in de rest van de wereld.
Tijdens de recente presentatie van de nieuwe SoloStar in Frankfurt liet Brenda Capaldi, diabetesverpleegkundige in Schotland, weten dat in haar praktijk 53 procent van de diabetespatiënten inmiddels de SoloStar gebruikt, 31 procent gebruikt de Flex Pen van Novo Nordisk en 15 procent de wegwerppennen van Eli Lilly.
Inmiddels heeft de SoloStar ook de ”Good Design Award” verworven van het museum Chicago Athenaeum of Architecture and Design. „Het is een gestroomlijnd ontwerp waarin geavanceerde technieken zijn toegepast. Dat resulteert in gebruiksgemak voor de patiënt, aldus directeur Christian K. Narkiewicz-Laine, directeur van het museum.
Proces
Concurrent Novo Nordisk is minder positief over de SoloStar. Nadat de Amerikaanse geneesmiddelen- en voedselautoriteit FDA de pen heeft goedgekeurd, is Novo Nordisk een juridische procedure gestart tegen Sanofi Aventis bij het Hof van New Jersey in de VS. Het bedrijf zou met de Solostar inbreuk maken op de NovoPen 4 van Novo Nordisk.
„Onze sectorgenoot Sanofi Aventis heeft een van onze Amerikaanse patenten voor een insulinepen geschonden”, zegt vicevoorzitter Mike Rulis van Novo Nordisk. Op de vraag om wat voor patent het gaat, wil Rulis niet ingaan.
Paul Jansen van Sanofi Aventis, ontwerper van de SoloStar, zegt er warm noch koud van te worden. „We hebben de argumenten die Novo Nordisk tegen ons ontwerp heeft ingebracht, bestreden, maar kennelijk durft niemand er zijn vingers aan te branden. De procedure loopt al sinds juli vorig jaar. Een uitspraak kan nog wel jaren duren.”
Multifunctioneel hormoon
Om te kunnen functioneren, heeft het lichaam energie nodig in de vorm van glucose dat door het bloed naar de lichaamscellen wordt getransporteerd. In de lichaamscellen heeft de verbranding plaats waardoor energie ontstaat.
Het hormoon insuline wordt geproduceerd in speciale groepjes cellen van de alvleesklier. Het regelt samen met onder meer de hormonen glucagon, adrenaline en cortisol het bloedglucoseniveau. Insuline is ook betrokken bij het transport van glucose door de celmembranen en het omzetten van glucose in glycogeen dat in de lever en de spieren wordt opgeslagen. Ook maakt het de omzetting mogelijk van een teveel aan glucose in vet.
Bij mensen met diabetes type 1 produceert de alvleesklier geen insuline meer doordat het eigen afweersysteem de insuline producerende cellen heeft vernietigd. Zo’n 75.000 Nederlanders heeft deze vorm van suikerziekte, waaronder 4300 kinderen tussen de 0 en 19 jaar.
Bij diabetes type 2 produceert de alvleesklier nog wel insuline, maar te weinig. Het aantal mensen, vooral ouderen, met vastgestelde diabetes type 2 neemt snel toe en schommelt in Nederland rond 600.000 personen. Jaarlijks komen er zo’n 70.000 bij. overgewicht, te weinig beweging en vergrijzing spelen hierbij een rol. Daarnaast zijn er nog zo’n 250.000 Nederlanders die niet weten dat ze diabetes hebben. De overheid moedigt mensen boven de 45 daarom onder meer aan periodiek het bloedglucose gehalte te laten bepalen.
Mensen met diabetes type 1 moeten veel plassen, waarna door het verlies van te veel vocht dorst ontstaat. Daarnaast voelen zij zich moe en vallen zonder reden af. Daarnaast kunnen wazig zien en een continu hongergevoel wijzen op dit type diabetes. Dezelfde ziekteverschijnselen als bij diabetes type 1 ontstaan bij diabetes type 2, maar vaak meer geleidelijk.
Bij mensen met diabetes is de hoeveelheid glucose in het bloed te hoog (hyperglykemie). Dit kan op zowel korte als lange termijn schadelijk zijn voor het lichaam. Bekende gevolgen zijn hart- en vaatziekten, zenuwbeschadigingen en aantasting van nieren en ogen.
In alle gevallen kan door middel van een bloedtest, meestal een vingerprik, de bloedglucosespiegel worden bepaald. Dat moet ´s morgens voor het eten en ongeveer twee uur na de maaltijd. Als de nuchtere waarde stijgt tot boven de 6 mmol/liter, of de waarde na de maaltijd boven de 11 mmol/liter komt, is er sprake van diabetes.
