Diabetes type 1 is de meest voorkomende stofwisselingsaandoening bij jongeren. Ongeveer twee miljoen Europeanen lijden aan de ziekte, en de groep patiënten vergroot jaarlijks met zowat drie procent. De oorsprong van de ziekte blijft voorlopig onbekend, maar een effectieve therapie met blijvende resultaten en zonder bijwerkingen kan in de nabije toekomst een feit zijn, aldus professor Chantal Mathieu van de Afdeling Klinische en Experimentele Endocrinologie. Een nieuwe aanpak met actieve biofarmaca blijkt veelbelovend.
diabetes type 1 is een auto-immuunaandoening: het immuunsysteem keert zich tegen het eigen lichaam. Met name worden insulineproducerende bètacellen in de pancreas vernietigd, waardoor de suikerspiegel ontregeld raakt. Zeer geregelde insulinetoediening is dan nodig om te overleven. Daar komt bij dat complicaties als oogziekten, nieraandoeningen en vaatziekten de levensduur en de levenskwaliteit aanzienlijk kunnen verminderen. Maar er is heel reële hoop.
Centraal in de nieuwe aanpak is een ActoBiotic ontwikkeld door ActoGenix. Dat is een biofarmaceutische spin-off van de UGent en het VIB die zich toelegt op de ontwikkeling en commercialisering van ActoBiotics, een nieuwe klasse van oraal toegediende en lokaal actieve biofarmaca. De ploeg van professor Mathieu voerde aan de KU Leuven, met steun van Europese en internationale onderzoekstoelages, een studie uit in een muismodel, waarin ActoBiotics nieuw ontstane diabetes type 1 sterk wisten terug te dringen, zónder negatieve bijwerkingen en mét blijvend effect.
“Daar zit juist het nieuwe”, zegt professor Mathieu. “De tot nu toe meest succesvolle benadering die nieuw vastgestelde type 1 diabetes wist terug te dringen in dat muismodel, werkte bij mensen slechts gedurende een periode van ongeveer zes maanden. Verder ging die therapie gepaard met belangrijke nevenwerkingen. Onze benadering belooft een effect dat langduriger zal zijn, zonder neveneffecten.”
Doorbraakje
“Het gaat in essentie om de orale toediening van genetisch gemodificeerde lactococcus-bacteriën, die je onder andere ook in yoghurt terugvindt. Die lactococcen scheiden in de darm bepaalde eiwitten af, die het evenwicht in het afweersysteem herstellen. In zowat 60 procent van de gevallen zagen we bij de muizen een echte genezing. De bètacellen in de alvleesklier doen ook na het stopzetten van de behandeling opnieuw hun werk: insuline afscheiden en op die manier de glucose-serumspiegel op peil houden. De overige activiteiten van het immuunsysteem worden ongemoeid gelaten. Wat misschien nog belangrijker is: de specifieke bescherming van de bètacellen tegen het immuunsysteem is blijvend. Eigenlijk komt het erop neer dat we een soort permanente kalmering of regulering in een bepaalde ongewenste activiteit van het immuunsysteem tot stand brengen.”
“ActoBiotics leveren in klinische tests in de VS al erg positieve resultaten op bij mensen met mucositis, een bijwerking van chemotherapie in de kankerbestrijding. Die tast de slijmvliezen in je mond aan, wat niet alleen het comfort van de patiënt negatief beïnvloedt, maar ook tot gevaarlijke situaties kan leiden. Onze resultaten tonen nu aan dat klinische tests op patiënten met diabetes type 1 eveneens haalbaar zijn. Daarvoor hebben we echter de medewerking van een belangrijke partner uit de farmawereld nodig. ActoGenix is een te klein bedrijf om die tests zelf te organiseren. Hopelijk overtuigen onze resultaten een groot farmabedrijf om mee te werken.”
“Gaat het om een doorbraak? Ik blijf bescheiden, maar een doorbraakje mag je het van mij gerust noemen. Het is trouwens de eerste keer in twintig jaar onderzoek dat ik met de resultaten naar de pers ga. Dat zegt wel genoeg, neem ik aan?”
Het volledige artikel met de onderzoeksresultaten verscheen in het leidinggevende Journal of Clinical Investigation, http://www.jci.org/articles/view/60530
Centraal in de nieuwe aanpak is een ActoBiotic ontwikkeld door ActoGenix. Dat is een biofarmaceutische spin-off van de UGent en het VIB die zich toelegt op de ontwikkeling en commercialisering van ActoBiotics, een nieuwe klasse van oraal toegediende en lokaal actieve biofarmaca. De ploeg van professor Mathieu voerde aan de KU Leuven, met steun van Europese en internationale onderzoekstoelages, een studie uit in een muismodel, waarin ActoBiotics nieuw ontstane diabetes type 1 sterk wisten terug te dringen, zónder negatieve bijwerkingen en mét blijvend effect.
“Daar zit juist het nieuwe”, zegt professor Mathieu. “De tot nu toe meest succesvolle benadering die nieuw vastgestelde type 1 diabetes wist terug te dringen in dat muismodel, werkte bij mensen slechts gedurende een periode van ongeveer zes maanden. Verder ging die therapie gepaard met belangrijke nevenwerkingen. Onze benadering belooft een effect dat langduriger zal zijn, zonder neveneffecten.”
Doorbraakje
“Het gaat in essentie om de orale toediening van genetisch gemodificeerde lactococcus-bacteriën, die je onder andere ook in yoghurt terugvindt. Die lactococcen scheiden in de darm bepaalde eiwitten af, die het evenwicht in het afweersysteem herstellen. In zowat 60 procent van de gevallen zagen we bij de muizen een echte genezing. De bètacellen in de alvleesklier doen ook na het stopzetten van de behandeling opnieuw hun werk: insuline afscheiden en op die manier de glucose-serumspiegel op peil houden. De overige activiteiten van het immuunsysteem worden ongemoeid gelaten. Wat misschien nog belangrijker is: de specifieke bescherming van de bètacellen tegen het immuunsysteem is blijvend. Eigenlijk komt het erop neer dat we een soort permanente kalmering of regulering in een bepaalde ongewenste activiteit van het immuunsysteem tot stand brengen.”
“ActoBiotics leveren in klinische tests in de VS al erg positieve resultaten op bij mensen met mucositis, een bijwerking van chemotherapie in de kankerbestrijding. Die tast de slijmvliezen in je mond aan, wat niet alleen het comfort van de patiënt negatief beïnvloedt, maar ook tot gevaarlijke situaties kan leiden. Onze resultaten tonen nu aan dat klinische tests op patiënten met diabetes type 1 eveneens haalbaar zijn. Daarvoor hebben we echter de medewerking van een belangrijke partner uit de farmawereld nodig. ActoGenix is een te klein bedrijf om die tests zelf te organiseren. Hopelijk overtuigen onze resultaten een groot farmabedrijf om mee te werken.”
“Gaat het om een doorbraak? Ik blijf bescheiden, maar een doorbraakje mag je het van mij gerust noemen. Het is trouwens de eerste keer in twintig jaar onderzoek dat ik met de resultaten naar de pers ga. Dat zegt wel genoeg, neem ik aan?”
Het volledige artikel met de onderzoeksresultaten verscheen in het leidinggevende Journal of Clinical Investigation, http://www.jci.org/articles/view/60530
