Analyse 300 EURO OF MEER? Minister Onkelinx wil het bedrag bij wet vastleggen. In Spanje, dat geen tekort aan donoren heeft, betaalt men het driedubbele.
Valérie Vernaeve is fertiliteitsspecialiste en werkt in een Iris-ziekenhuis in Valencia, Spanje. Jaarlijks trekken daar zowat 60 vrouwen uit België naartoe om bevrucht te worden met een donor-eicel. Ze betalen daarvoor zowat 8.000 euro uit eigen zak. Ook andere centra in Spanje trekken volk voor dit doel. Dat komt doordat er in Spanje geen gebrek is aan donor-eicellen, en bij ons wel.
Ook uit Italië en Duitsland (waar eiceldonatie bij wet verboden is) en uit Nederland en Groot-Brittannië (waar donatie alleen mag tussen mensen die elkaar kennen) stromen de aanvragers toe.
'Spanje is het land met de meeste orgaandonoren ter wereld', zegt Vernaeve. 'De mensen zijn hier veel vrijgeviger en er wordt ook veel over gepraat en geschreven. Dat is een mogelijke reden waarom er meer donoren zijn. Toen ik vroeger in Brussel werkte, zagen we dat ook: telkens als het onderwerp op tv of in het nieuws kwam, dienden zich kandidaten aan.'
Volgens de wet is eiceldonatie in Spanje 'gratis' en 'altruïstisch'. Precies zoals bij ons. Net als in België mag er wel een kostenvergoeding worden uitbetaald. Minister Laurette onkelinx (PS) zei vorige week in de Senaat dat ze die vergoeding snel wil vastleggen via uitvoeringsbesluiten. Nu beslist elk fertiliteitscentrum zelf wat het billijk vindt.
De fertiliteitskliniek Life uit Leuven veroorzaakte ophef door te melden dat ze 750 euro betaalt, en dat ze actief onder studentes ging ronselen, wat later weer genuanceerd werd. Politici van diverse partijen struikelden over de hoogte van het bedrag en spraken over 'commercie'. onkelinx sloot zich daarbij aan.
Hoe zit dat in Spanje? Vernaeve: 'De nationale commissie voor menselijke reproductie legt de bovengrens op 1.000euro. Ons centrum betaalt 900euro per eiceldonatie, zoals de meeste centra. Donoren hoeven geen medische kosten te betalen, die neemt het centrum voor zijn rekening. Het is puur een compensatie voor de lasten die de donoren ondergaan. In die zin vind ik 750euro een redelijk bedrag.'
'Donoren moeten immers veel moeite doen: het vergt een intense en zware behandeling met hormonen, en ze moeten ook meerdere keren naar het ziekenhuis komen. Voor ze beginnen, moeten ze al vijf keer op onderzoek zijn gekomen: een keer om uitleg te krijgen, een keer voor een medische check-up, dan een psychologische screening, enzovoort.'
Vernaeve wijst ook op een belangrijke kanttekening in de Spaanse wet: 'De wet zegt ook dat het bedrag niet geafficheerd mag worden, je mag er niet mee uitpakken. Je mag geen donoren aansporen om mee te doen voor geld. Dat moet allemaal discreter. Men moet vooral het altruïsme beklemtonen, het feit dat je hierdoor andere mensen helpt.'
De ethicus Guido Pennings, verbonden aan de Universiteit Gent, vindt dat een goed uitgangspunt, dat best bij ons zou worden overgenomen: 'Het is niet verstandig om uit te pakken met de vergoeding, en het is helemaal niet te verantwoorden dat men zich specifiek tot studentes richt, die hierin een kans kunnen zien om schoon geld te verdienen.'
Tegelijk vindt hij niet dat 300euro de bovengrens moet zijn: 'Zeggen dat alles wat daarboven wordt uitbetaald, naar commercie ruikt, is volgens mij onzin. Waarop baseert men zich? Waarmee vergelijkt men? Ik heb de indruk dat dit nattevingerwerk is.'
Zelf heeft hij ooit berekend hoeveel eiceldonatie waard is, als je het plaatst binnen het kader van medische vrijwilligers voor wetenschappelijk onderzoek. 'Die vrijwilligers krijgen een vergoeding gebaseerd op het aantal onderzoeken, het aantal verplaatsingen naar het ziekenhuis en het aantal medicijn-innames.'
'Bij eiceldonoren zijn er twee manieren om vrouwen hormonaal te stimuleren. De korte procedure is volgens deze berekening 530 euro waard, de lange, waarbij de natuurlijke cyclus van de vrouw wordt onderdrukt, zelfs 2.570 euro. En dan heb ik nog geen rekening gehouden met loonverlies, werkverlet, of het feit dat je je dagenlang onwel kunt voelen.'
Ook uit Italië en Duitsland (waar eiceldonatie bij wet verboden is) en uit Nederland en Groot-Brittannië (waar donatie alleen mag tussen mensen die elkaar kennen) stromen de aanvragers toe.
'Spanje is het land met de meeste orgaandonoren ter wereld', zegt Vernaeve. 'De mensen zijn hier veel vrijgeviger en er wordt ook veel over gepraat en geschreven. Dat is een mogelijke reden waarom er meer donoren zijn. Toen ik vroeger in Brussel werkte, zagen we dat ook: telkens als het onderwerp op tv of in het nieuws kwam, dienden zich kandidaten aan.'
Volgens de wet is eiceldonatie in Spanje 'gratis' en 'altruïstisch'. Precies zoals bij ons. Net als in België mag er wel een kostenvergoeding worden uitbetaald. Minister Laurette onkelinx (PS) zei vorige week in de Senaat dat ze die vergoeding snel wil vastleggen via uitvoeringsbesluiten. Nu beslist elk fertiliteitscentrum zelf wat het billijk vindt.
De fertiliteitskliniek Life uit Leuven veroorzaakte ophef door te melden dat ze 750 euro betaalt, en dat ze actief onder studentes ging ronselen, wat later weer genuanceerd werd. Politici van diverse partijen struikelden over de hoogte van het bedrag en spraken over 'commercie'. onkelinx sloot zich daarbij aan.
Hoe zit dat in Spanje? Vernaeve: 'De nationale commissie voor menselijke reproductie legt de bovengrens op 1.000euro. Ons centrum betaalt 900euro per eiceldonatie, zoals de meeste centra. Donoren hoeven geen medische kosten te betalen, die neemt het centrum voor zijn rekening. Het is puur een compensatie voor de lasten die de donoren ondergaan. In die zin vind ik 750euro een redelijk bedrag.'
'Donoren moeten immers veel moeite doen: het vergt een intense en zware behandeling met hormonen, en ze moeten ook meerdere keren naar het ziekenhuis komen. Voor ze beginnen, moeten ze al vijf keer op onderzoek zijn gekomen: een keer om uitleg te krijgen, een keer voor een medische check-up, dan een psychologische screening, enzovoort.'
Vernaeve wijst ook op een belangrijke kanttekening in de Spaanse wet: 'De wet zegt ook dat het bedrag niet geafficheerd mag worden, je mag er niet mee uitpakken. Je mag geen donoren aansporen om mee te doen voor geld. Dat moet allemaal discreter. Men moet vooral het altruïsme beklemtonen, het feit dat je hierdoor andere mensen helpt.'
De ethicus Guido Pennings, verbonden aan de Universiteit Gent, vindt dat een goed uitgangspunt, dat best bij ons zou worden overgenomen: 'Het is niet verstandig om uit te pakken met de vergoeding, en het is helemaal niet te verantwoorden dat men zich specifiek tot studentes richt, die hierin een kans kunnen zien om schoon geld te verdienen.'
Tegelijk vindt hij niet dat 300euro de bovengrens moet zijn: 'Zeggen dat alles wat daarboven wordt uitbetaald, naar commercie ruikt, is volgens mij onzin. Waarop baseert men zich? Waarmee vergelijkt men? Ik heb de indruk dat dit nattevingerwerk is.'
Zelf heeft hij ooit berekend hoeveel eiceldonatie waard is, als je het plaatst binnen het kader van medische vrijwilligers voor wetenschappelijk onderzoek. 'Die vrijwilligers krijgen een vergoeding gebaseerd op het aantal onderzoeken, het aantal verplaatsingen naar het ziekenhuis en het aantal medicijn-innames.'
'Bij eiceldonoren zijn er twee manieren om vrouwen hormonaal te stimuleren. De korte procedure is volgens deze berekening 530 euro waard, de lange, waarbij de natuurlijke cyclus van de vrouw wordt onderdrukt, zelfs 2.570 euro. En dan heb ik nog geen rekening gehouden met loonverlies, werkverlet, of het feit dat je je dagenlang onwel kunt voelen.'
